Saylawda parlamenttäge kontrol konservativ namzätlärgä qalaçağı farazları köçle bulsa da, reformaçılar üz ömetlären üzmi.
Comga könne bulaçaq saylawda, mäclestäge 290 urın öçen 4.500 keşe köräşäçäkTerkälä almağan namzätlärnen kübese reformaçılar ide. Reformaçı namzätlärneñ küpçelegeneñ saylawga kerä almawı säbäble, 2004 yıldağı saylawdağı kebek, bu yulı da konservativlär belän reformaçılar mäclesneñ ike yartı öleşe öçen köräşäçäk.
Läkin saylaw barışında töp köräş, säyäsi koalisiä belän säyäsi bulmağan partiälär arasında baraçaq. Konservativlär belän reformaçılar üz eçendä dä törle firqalarga ayrılğan.
Mäsälän konservativlär üz eçendä ike törkemgä bülengän. Äxmädinäcat alıp barğan qatı säyäsätne yaqlağannar häm Äxmädinäcatnıñ säyäsäten oxşatmağannar.
İkençe törkem prezidentneñ bigräk tä tışqı säyäsätenä tänqit belderä. Läkin prezident säyäsätenä qarşı açıq qarşılıqlardan qala, konservativlärne ayırğan başqa üzençäleklärne tabuı qıyın. Şulay da ike törkem dä ğomum alğanda üzläreneñ islam prinsiplärenä itäğatle buluın däğwä itä.
Küpçelege saylawğa kerä almağan reformaçılar isä üz eçendä şulay uq ike törkemgä bülengän. Reformaçı koalisiäse törkeme farsıça iseme belän äytkändä itilaf-ı islaxtälaban, 30 firqadan tora. Bu partiälär Äxmädinäcatnıñ elgärese prezident Möxämmät Xatämi säyäsätennän ilham alğan partiälär, ğomum alğanda alar Äxmädinäcatnıñ iqtisat säyäsätenä tänqiyt belderä.
1997-2005 yılğa qadär xaqimiättä bulğan, elekke prezident Xatami süz iregenä, açıq säyäsätkä kübräk iğtibar birä häm AQŞ belän bulğan kiyerenkelekne kimetergä tırışa ide.
Etimad-ı milli yäğni milli ışanıçlıq partiäse reformaçı partiälär arasında. Elekke parlament süzçese Mähdi Karrubi bu partiäneñ citäkçese. Häm ul kiläse 2009 prezident saylawlarında namzät bulır dip farazlana.
Läkin reformaçılarnı kemnär yaqlıy digän sorawnı Toronto universitetında säyäsät belgeçe Ali Riza Haqiqigä bolay cäwap birä:
“Reformaçılarnı urta sıynıftağı watandaşlar yaqlıy, alar Äxmädinäcat säyäsäte belän qänağat tügel. Alar bu oçraqta kübräk Äxmädinäcat alıp barğan iqtisat häm tışqı säyäsätkä tirän tänqiyt belderä. Häm anıñ studentlär, xatın qızlar yäisä ictimagıy törkemnärneñ säyäsi xäräqäten çikläwenä qarşı çığa.”
Ali Riza, reformaçılarnı şulay uq uquçılar häm yuğarı bilemle keşelär dä yaqlıy di.
Läkin bıyılgı parlament saylawlarında, saylaw aldı kampanialarında bäxäslärneñ bulmawı yäsiä namzätlär arasında ällä ni ayırmanıñ bulmawı iğtibarnı cälep itä di, elekke deputatlardan Said Recayi Xorasani.
“Namzätlär yasağan çığışlarda yäisä beldergän şiğärlärdä ällä ni küzgä kürenerlek ayırma yuq, üz aralarında qarşılıq da yuq. Namzätlärneñ kübese itäğatle. Reformaçılar da xättä saylawda üzlären konservativlärdän ayıraçaq ber säyäsät täqdim itä almadı.”
Könbatışlı xäbär agentlıqları, Tährandağı yäşlärneñ kübeseneñ saylawğa qatnaşırğa telämäwlären belderä. Çönki alar bu saylawnın İranga säyäsi yäisä iqtisadi yaqtan ällä ni yañalıq kiteräçägenä ışanmıy.
Ğomum alğanda İranlılar tağın ber qat bu saylawda da üzlärenä birelgän tawış birü mömkinçelegeneñ barı tik ike törkemgä kitäçägen añladı. Yäğni 14 mart comğa bulaçaq saylawda, tawışlar yä Äxmädinäcatnı tulısınça yaqlağan yäisä azraq yaqlağan namzätlärgä.