Accessibility links

Кайнар хәбәр

İldä nilär bulıp yata? - 26.V.2008


►Kardinal “koloniaçel” simvolnı bağaçaq ►“Suwar-Qazan” başlığı qaçqanmı, ällä batqanmı? ►Karavon bäyräme ütte ►Bilan ciñüe turında tatar cırçıları ►Tatar tele “anasına” 70 yäş tuldı

--------------------------------------------------------------------------------------------

►Qardinal “koloniaçel” simvolnı bağaçaq


Kardinal Walter Casper şaw-şu belän
Qazanğa qaytqan diwar potın totqan.
Rim papasınıñ nasaralar (xristiannar) berlegenä yärdäm itüçe şurası räise qardinal Walter Casper bügen tönlä Qazanğa kilä. Ä sişämbe könne ul ğawğa belän tözelä başlanğan katolik çirkäwe binasın da qarar. Beroçtan dini diplomat pravoslav monastırendä dä bulaçaq. Säfäre eçtälege turında Tatarstan xökümäte dini eşlär buyınça şurası xezmätkäre Marina Nasıyxova söyläde.

Ğawğalı çirkäwne, ikonanı qararğa katolik türäse kilä. Ul Tatarstan möselmannarı belän oçraşır dip kötelmi.

İkonası da, çirkäwen dä urısçı, pravoslavçılar telämäde

Walter Casper Vatikanda pravoslav dinendägelär belän aralaşu, duslaşu öçen cawaplı. Qazanğa şaw-şu belän kilgän İzge qazan anaqayı diwar potın – ikonasın qaytaru eşendä dä ul qatnaşqan ide. Häm berençe çiratta ul Qazanda da şul potnı bağaçaq. Vatikannan qaytarılğan İzge Qazan anası ikonası dip ataluçı küçermä (slepok) ul. Şulay uq tarixi urıs bistäsendä urnaşaçaq katolik çirkäwen dä qarayaçaq. Ä berniçä yıl elek pravoslavçılar häm urıs millätçeläre Qazanda häm Mäskäwdä Vatikannıñ Tatarstanğa cılı qaraş taşlawına borçılğan ide. Ul ikona da Qazanğa awırlıq belän qayttı, katolik çirkäwe dä ğawğa belän salına başladı.

Kemgä şifalı, kemgä aqçalı, kemgä mısqıllı pot

Şul uq waqıtta katoliklarnıñ möselman tatar da yäşi torğan Tatarstan başqalasına kilüe urıs çirkäweneñ Mäskäwdäge başlıqların da daimi borçıp tordı. Şulay uq berniçä yıl elek Papa İoan ikençe Qazanğa kilä, dip xäbär çıqqaç, räsmi urıs çirkäwe ğömümän “çığırınnan çıqqan” ide.

İske Xäkim İsxaqov qaytartqan pot-ikona başqalada qaldı. Ul qazanlı häm başqa dindarlar häm sırxawlar şifa, ömet aluçı ğıybadät, tabınu noqtası. Bügenge şähär türälärenä dä bu ikona urıs turistın çaqırtuçı cim, söylär öçen süz: dinnär arasındağı duslıq turında. Şul uq pot üz çiratında möselman häm milli cämäğätçelek öçen kolonializm, köçläp çuqındıru simwolı bulıp ta tora.

--------------------------------------------------------------------------------------------

►“Suwar-Qazan” başlığı qaçqanmı, ällä batqanmı?

Bu könnärdä Qazanlılar “Suwar-Qazan” şirkäte başlığı Boris Çubnıñ yuqqa çığuı säbäplären farazlıy.

Rusiä prokuraturası tikşerü komitetınıñ Tatarstandağı idaräse wäkile Eduard Abdullin, Çub, möğäyen, tikşerüdän qaça dip belderä. Ul “Qazan” hawa alanına urnaştırılğan “Tomson” şirkäteneñ aeroyunäleş cihazların döres bulmağan bäyägä satu eşendä ğäyeplänüçe bularaq qarala. Bu cihaz fransuz firmasınnan 30 million sumğa satıp alınğan bula. 1977 yılda Tatarstan xökümäte kileşüe belän alınğan bu cihaz öçen Çub citäklägän şirkät aşa ul waqıtta barter yulı belän neft tülänä. Häm cihaz şirkät milkenä äylänä. Annan soñ 4 million umğa ğına satıla. Bu xaqta “Veçernäya Qazan” gazetası xäbär itä.

Soñğı waqıtlarda Qazanda ere eşquarnıñ yuqqa çığu oçraqları bulmağan ide.

--------------------------------------------------------------------------------------------
►Karavon bäyräme ütte

Urıs folklorı bäyräme “Karavon”ğa bıyıl başqa yıllar belän çağıştırğanda kübräk keşe kilgän ide.

Şimbä könne bu bäyräm Layış rayonı Russqoyı Niqölsqoyı awılında ütte. Bu bäyrämne dä sovet torğınlığınnan soñ iñ berençe tapqır monnan 16 yıl elek älege awıl keşeläre ütkärgän bulğan. Bu bäyrämgä Tatarstan, Çuaşstan, Mordwa, Udmurtia häm häm başqa töbäklärdän 70-läp sänğät törke kilgän ide.

Bıyıl bu awıldağı näq şundıy uq isemle- “Karavon” dip atalğan folklor törkeme oyışqanğa 20 yıl tula. Şul uñaydan bäyräm çarasında qatnaşqan Tatarstan däwlät şurası räise Färit Möxämmätşin alarğa prezident isemennän istälekle büläk häm şifaxanägä yullamalar tapşırdı.

--------------------------------------------------------------------------------------------

►Bilan ciñüe turında tatar cırçıları

25 mayda Dima Bilannıñ “Eurovsion”dä berençe urın aluı häm 2009 yılda bu konkursnıñ Rusiädä bulaçağı Tatarstanlılarnı da şawlatıp cibärde.

Dima Bilannıñ ciñüen tatar estradası wäkilläre niçek bäyäläwen, alarnıñ bu tamaşada qatnaşırğa teläkläre barmı-yuqmı ikänne beleşkänçe, Mäskäwdäge bilgele keşelärneñ älege ciñügä bäyle fikerläre belän tanışıp kitik.

Tanılğan televiduşçiy Vladimir Pozdner Bilannıñ ciñüenä ber dä şatlanmıy ikän. Jurnalistlarğa birgän intervularında ul “Eurovidenie”ne däräcäle konkurslar rätenä kertmäwen häm anda çın talantlar çığış yasamawın äytä. Şuña kürä, Bilannıñ ciñüe tarixta qalmayaçaq, di Pozdner.

“ Eurovidenie”dä Tatarstan keşelären dä küräse kilä ide, tatar cırı anda bulırğa tieş. Menä inde bıyıl berençe tapqır saylap alu turında tatarça cır işettek, äfärin başqaruçığa. Minem üzemä dä mömkinlek bulsa qatnaşır ideñme, dip tamaşaçılar sorawlar küp birde. Mine Yewropada küräseläre kilü teläge ber yaqtan şatlandıra da, ikençe yaqtan zur cawaplılıq. Zur äzerlek belän cibärsälär, “Eurovidenie”gä älbättä barır idem.”- dip söyläde Salawat Miñnexanov.

Yomğaqlap şunı äytergä kiräk, Tatarstandağı yäş cırçılar da, ölkännäre dä dönyaqüläm konkurs turında fikerläre törle. Ölkän cırçılar “Eurovidenie” ul zatlı konkurs tügel disä, yäşlärneñ anda qatnaşırğa teläkläre zur kürende .

--------------------------------------------------------------------------------------------

►Tatar tele “anasına” 70 yäş tuldı

Şuşı könnärdä Qazan däwlät universitetı tatar filologiase häm tarixı faqültetınıñ ğämäli tel beleme häm tärcemäçelek kafedrası mödire, filologia fännäre doktorı, professor, Tatarstannıñ atqazanğan fän eşleklese Flera Safiullinağa 70 yäş tuldı.

Flera xanım bar ğömeren tatar telen uqıtuğa bağışlağan şäxes. Anıñ tırışlığı belän 1992 yılda tatar filologiase häm tarixı faqültetında ğämäli tel beleme häm tärcemäçelek kafedrası barlıqqa kilä. Kafedra tatar teleneñ däwlät tele statusın ğämälgä quyu, nığıtu, kütärü maqsatlarına xezmät itä. Qazan universitetında başqa faqültet studentların tatar telenä öyrätü kebek çeterekle, awır wazıyfanı başqara. Şul uq waqıtta biredä çit illärdän törle maqsatlar belän kilüçelärgä tatar telen törkemläp yäki berämläp öyrätälär. Kafedra uqıtuçıları xäzerge zaman tatar tel belemendä aktual' bulğan fänni mäsälälärne çişü östendä dä eş alıp bara. Yartı ğasırğa yaqın tormışın tel belemen öyränügä häm anı balalarğa öyrätügä bağışlağan Flera Safiullina 100 dän artıq monografia, däreslek, süzlek, metodik qullanmalar häm tel beleme buyınça küp kenä mäqälälär autorı da ul.
XS
SM
MD
LG