İran üzendäge küpmeder waqıt biklänep totılğan atom qorılmalarında yañadan tikşerenü eşlären başlağannan soñ Könbatış Tährannıñ atom ımsınuların çikläw öçen yaña çaralar turında uylana başladı.
Quşma Ştatlar inde küptännän şuşı mäs''äläne Berläşkän Millätlärneñ İminlek Şurası qaramağına çığarunı häm anda İranğa qarşı xalıqara çikläwlär kertüne alğa sörä. Rusiä belän Qıtay älegä qädär moña kisken qarşı çığıp kilgän ide. Beraz urtalıqta torğan Yewropa "öçlege" - Germaniä, Fransiä häm Britaniä isä İrannıñ soñğı ğämälläre sürätendä äkrenläp Washington qaraşlarına taba awışa bara, ämma añançı başqa çaralar turında da uylana. Äle Berlingä kitär aldınnan Britaniäneñ tışqı eşlär ministrı Jack Straw bu xaqta bolay digän ide:
"İran mäs''äläseneñ İminlek Şurası qaramağına çığarıluı bik ixtimal, ämma aña qädär Fransiä, Germaniä häm Britaniä, Yewropa Berlegennän Javier Solana belän bergä Xalıqara atom energiäse idaräseneñ şurasın cıyunı täqdim itärgä tieş", di britan tışqı eşlär ministrı.
Şuşı öç il Tähran belän anıñ atom programması turındağı söyläşülärne inde 2004-nçe yıldan birle alıp bara. Ämma bu sişämbedä İran üzeneñ uran bayıtu tikşerenülären yañartu öçen möherlänep biklängän atom üzägen yänä açqannan soñ Yewropa "öçlege" belän barğan şul söyläşülär tämam körçekkä terälde. Yänä Jack Straw:
"İrannıñ bu atna başında urannı bayıtu cihazlarındağı möherlärne aluı, bez xäzer yaña adımnarnı küz aldında totarğa tieş digänne añlata", di Jack Straw, britan tışqı eşlär ministrı.
İran uran bayıtunı barı tik tikşerenü maqsatlarında, az külämdä genä alıp baraçağın äytä, ämma ildän çittä bu axırğı çiktä Tährannıñ üz atom qoralın buldıruğa kiterä ala digän borçular kiñäyä bara. Çärşämbedä İran atom programması tiräsendäge soñğı täräqqiatneñ bik citdi buluı xaqında Britaniäneñ premyer-ministrı Tony Blair da belderde. Quşma Ştatlar, xäzer inde İran atom programması mäs''äläsen İminlek Şurasına çığaru qotılğısız, dip isäpli. Amerikan däwlät departamentınıñ matbuğat wäkile Sean McCormack:
"Bu mäs''älä belän inde xäzer bezneñ İminlek Şurasına taba baruıbız bik ixtimal, xalıqara cämäğätçelek İranğa qarata tizdän nindi diplomatik çaralar kürü xaqında qarar qabul itäçäge aldında tora", di Quşma Ştatlarnıñ däwlät departamentı wäkile.
İran mäs''äläsen İminlek Şurasında qarawğa qarşı çığuın tuqtata aluına Mäskäw dä işarälär yasıy, "Washington Post", ministr Sergey Lavrov sişämbedä amerikan däwlät sekretare Rice belän telefonnan söyläşkändä şuña işarä itkän, dip yaza.
Ämma şuşı tänqiti qaraş İran citäkçelegen bötenläy borçımıy kebek. Bandar Abbas şähärendä yasağan soñğı çığışında prezident Mäxmüt Äxmädinecad, üz ileneñ yanawlarğa birelmiäçägen belderde:
"Min şul mämläkätlärgä şunı äyter idem - İran xalqı häm anıñ xökümäte tınıç maqsatalarda atom energiäsenä ireşü yulınnan nıq, aqıl wä mantiq belän baraçaq. Alla teläsä, yaqın kiläçäktä bez şul qimmätle energiäne böyek İran millätenä xezmät itü eşenä cigäçäkbez", di İran prezidentı.
Atnakiç Könbatış illären bu mäs''älädä aqıl belän eş itügä öndäp İrannıñ elekke prezidentı Äkbär Xaşemi Räfsancani dä çıqtı.
Kärim Kamal
Quşma Ştatlar inde küptännän şuşı mäs''äläne Berläşkän Millätlärneñ İminlek Şurası qaramağına çığarunı häm anda İranğa qarşı xalıqara çikläwlär kertüne alğa sörä. Rusiä belän Qıtay älegä qädär moña kisken qarşı çığıp kilgän ide. Beraz urtalıqta torğan Yewropa "öçlege" - Germaniä, Fransiä häm Britaniä isä İrannıñ soñğı ğämälläre sürätendä äkrenläp Washington qaraşlarına taba awışa bara, ämma añançı başqa çaralar turında da uylana. Äle Berlingä kitär aldınnan Britaniäneñ tışqı eşlär ministrı Jack Straw bu xaqta bolay digän ide:
"İran mäs''äläseneñ İminlek Şurası qaramağına çığarıluı bik ixtimal, ämma aña qädär Fransiä, Germaniä häm Britaniä, Yewropa Berlegennän Javier Solana belän bergä Xalıqara atom energiäse idaräseneñ şurasın cıyunı täqdim itärgä tieş", di britan tışqı eşlär ministrı.
Şuşı öç il Tähran belän anıñ atom programması turındağı söyläşülärne inde 2004-nçe yıldan birle alıp bara. Ämma bu sişämbedä İran üzeneñ uran bayıtu tikşerenülären yañartu öçen möherlänep biklängän atom üzägen yänä açqannan soñ Yewropa "öçlege" belän barğan şul söyläşülär tämam körçekkä terälde. Yänä Jack Straw:
"İrannıñ bu atna başında urannı bayıtu cihazlarındağı möherlärne aluı, bez xäzer yaña adımnarnı küz aldında totarğa tieş digänne añlata", di Jack Straw, britan tışqı eşlär ministrı.
İran uran bayıtunı barı tik tikşerenü maqsatlarında, az külämdä genä alıp baraçağın äytä, ämma ildän çittä bu axırğı çiktä Tährannıñ üz atom qoralın buldıruğa kiterä ala digän borçular kiñäyä bara. Çärşämbedä İran atom programması tiräsendäge soñğı täräqqiatneñ bik citdi buluı xaqında Britaniäneñ premyer-ministrı Tony Blair da belderde. Quşma Ştatlar, xäzer inde İran atom programması mäs''äläsen İminlek Şurasına çığaru qotılğısız, dip isäpli. Amerikan däwlät departamentınıñ matbuğat wäkile Sean McCormack:
"Bu mäs''älä belän inde xäzer bezneñ İminlek Şurasına taba baruıbız bik ixtimal, xalıqara cämäğätçelek İranğa qarata tizdän nindi diplomatik çaralar kürü xaqında qarar qabul itäçäge aldında tora", di Quşma Ştatlarnıñ däwlät departamentı wäkile.
İran mäs''äläsen İminlek Şurasında qarawğa qarşı çığuın tuqtata aluına Mäskäw dä işarälär yasıy, "Washington Post", ministr Sergey Lavrov sişämbedä amerikan däwlät sekretare Rice belän telefonnan söyläşkändä şuña işarä itkän, dip yaza.
Ämma şuşı tänqiti qaraş İran citäkçelegen bötenläy borçımıy kebek. Bandar Abbas şähärendä yasağan soñğı çığışında prezident Mäxmüt Äxmädinecad, üz ileneñ yanawlarğa birelmiäçägen belderde:
"Min şul mämläkätlärgä şunı äyter idem - İran xalqı häm anıñ xökümäte tınıç maqsatalarda atom energiäsenä ireşü yulınnan nıq, aqıl wä mantiq belän baraçaq. Alla teläsä, yaqın kiläçäktä bez şul qimmätle energiäne böyek İran millätenä xezmät itü eşenä cigäçäkbez", di İran prezidentı.
Atnakiç Könbatış illären bu mäs''älädä aqıl belän eş itügä öndäp İrannıñ elekke prezidentı Äkbär Xaşemi Räfsancani dä çıqtı.
Kärim Kamal