Accessibility links

Кайнар хәбәр

Qazaxstan: oppozitsiä citäkçese Ğalimcan Jakianov törmädän çığarıldı


Şimbä könne irekkä çığarılğan Qazaxstan oppozitsiäse citäkçese Ğalimcan Jakianov yäkşämbedä Almatığa qayttı. Qazaxstannıñ Demokratik saylaw xäräkätenä nigez saluçılarnıñ berse, Jakianov, 2002 yılda 7 yıl törmägä xökem itelgän ide. 3 yıldan artıq utırğannan soñ ul waqıtınnan alda irekkä çığarıldı.

İlneñ tönyağındağı ber törmädä 3 yıl utırıp qaytqan Ğalimcan Jakianovnı yäkşämbedä Almatı timer yul vokzalında anıñ yözlägän tarafdarı qarşıladı.

Pavlodar ölkäse xakime bulğanda wäkälät arttıruda ğäyeplänep, ul 2002 yılnıñ Awgustında 7 yıl törmägä xökem itelgän ide. Xalıqara xoquq yaqlaw oyışmaları, şul isäptän Amnesty İnternational, bu xökemne säyäsi qarar dip atadı. 2001 yılda Jakianov Qazaxstannıñ Demokratik Saylaw xäräkätenä nigez salğan ide. 3 yıldan soñ bu xäräkät qanunsız dip iğlan itelde.

Xökemneñ yartısın utırğannan soñ, süz birep waqıtınnan alda çığaru tärtibe nigezendä irekkä çığarılğan 42 yäşlek Jakianov, yäkşämbedä Almatıda, xälegez niçek digän sorawğa "şäp" dide. "Menä Bismilla äytep 4 yıldan soñ Almatıda berençe adımnarnı atlıym. Duslarımnı, tuğannarımnı kürüemä bik şatmın, bu minem öçen zur quanıç," di Ğalimcan Jakianov.

Anı qarşılarğa oppozitsiädäge "Ğädel Qazaxstan öçen" xäräkätneñ xäzerge citäkçese Jarmaxan Toyaqbay, dusları, tuğannarı kilgän ide. Ğalimcannıñ xäläl cefete Qarlığaç Jakianova da şatlığın yäşermäde. "Bügen bik quanıçlı kön. Bez anı ozaq köttek. Kiläçäkkä ömet belän qarıybız, uñay üzgäreşlär kiterer dip. Bu ğailäbez häm bezneñ yandağı keşelär öçen dä şatlıqlı mizgel," di Qarlığaç Jakianova.

Ğalimcan Jakianov, prezident Nursoltan Nazarbaevnıñ çärşämbedä ütkän inaguratsiäsennän soñ ğına azat itelde. Ğärçä, törmädäge yartı möddäte uzğan yılnıñ üktäberendä ük çıqqan ide. Azat itü qararın mäxkämä Dikäberneñ 14ndä çığardı. Törmä räsmiläre bu kiçekterüne Ğalimcannıñ törmädä tärtip bozuları belän añlattı. Oppozitsiä isä, räsmilär prezident saylawlarınıñ ütüen kötkän dip sanıy. Üze dä törmädä utırıp çıqqan bäysez jurnalist Sergei Divanov Azatlıqqa "Ul küptän irekkä çığarılırğa tieş ide. Räsmilär maxsus suzdı, Jakianovnıñ çığuı saylawdan soñğı wazğiätne üzgärter, alar öçen tiskäre bulır dip qurıqtılar," dide.

4 Dikäberdä Nazarbaev tağın 7 yılğa prezient bulıp saylandı. Räsmi sannarğa qarağanda 91% tawış belän. Bäysez küzätüçelär küp sanlı tärtip bozlular, bülleten tutırular, oppozitsiäne qısular turında söyläde. Yewropada İminlek häm Xezmättäşlek oyışması saylawlar xalıqara taläplärgä turı kilmäde dip bäyäläde.

"Ğädel Qazaxstan öçen" xäräkäte citäkçese, prezident saylawlarında nazmät bulğan Jarmaxan Toyaqbay fikerençä dä, Ğalimcannı irekkä çığarğan räsmilär Nazarbaevnıñ inaguratsiäsen kötkän. "Bez monı ğädellek dip äytä almıybız. Räsmiläre Ğalimcannı azat itergä mäcbür buldı. Ber yaqtan bu oppozitsiä köçläreneñ basımı näticäse. İñ möxime – ul xäzer irekätä, bezneñ arada, bu bezgä eşebezne äwzemläşterergä mömkinlek biräçäk," di Toyaqbay.

Oppozitsiädäge Nağış Aq Yol partiäse räistäşe Altınbäk Sarsenbaev "Qazax xalqı Ğalimcannı azat itü öçen köräşmäsä, ul äle dä törmädä utırır ide. Ul törmädä çağında da xäzerge rejimğa yaraqlaşmadı. İrekkä çıqqaç ta cäyäsi äwzemlegen däwam itergä tieş. Çirattağı adım – demokratik köçlärne berläşterü" dide.

Ğlaimcan Jakianov üze, yäkşämbedä, säyäsi plannarı turındağı sorawğa cawap birmäde. Qanunnı bozğan oçraqta aña qabat törmägä qaytu yanıy. Küzätüçelär fikerençä, anıñ irekkä çığuı räsmilär öçen baş bäläse bulıp tora. Qazax räsmiläre isemenä bolay da, oppozitsiäne törmgä utırtu öçen küp tänqitlär äytelä. 2009 yılda Qazaxstan Yewropada İminlek häm Xezmättäşlek oyışmasında räislek itergä cıyına.

Ali Gilmi
XS
SM
MD
LG