Accessibility links

Кайнар хәбәр

Yevropa Parlamentı deputatları Berlek räsmilären Rusiägä qarata yomışaq buluda ğäyepläde


Yevropa Parlamentı deputatları 18-nçe ğinvarda kiçen bulıp alğan debatlarda Yevropa Berlegeneñ Rusiägä, bigeräk tä Çeçnä mäsäläsendä ğädättäntış diplomatik möğämälä kürsätüdä ğäyeplädelär. Yevropa komissiäseneñ häm Yevropa Berlegeneñ nävbättäge prezidentı Avstriä väkilläre belderelgän qatı tänqitlär säbäple saqlanu pozitsiäsen alırğa mäcbür qaldılar. Kiläçäktä demokratiä häm keşe xoquqları mäsäläsendä borçılularnı qararlıraq kütärep çığarğa väğdä ittelär.

Yevropa Berlegeneñ tışqı säyäsäten bilgelävçelär, Rusiä häm Çeçnä turındağı belderülärennän soñ, Yevropa Parlamentınıñ qayber deputatları şundıy kisken reaksiä kürsäterlär dip kötmägännärder. Yevropa Berlegeneñ tışqı mönäsäbätlär komisarı Benita Ferrero-Waldner häm Yevropa Berlegeneñ nävbättäge prezidentı Avstriäneñ väkile tışqı eşlär ministerlegeneñ dävlät sekretarı Hans Winkler qısqa ğına yomğaqlau belän debatlanı başlattılar. Winkler Çeçnä konfliktı elekkeçä bu regionda stabilsezlekkä säbäpçe, Yevropa Berlege keşe xoquqlarınıñ torışı belän qänäğät tügel häm xalıqnıñ sotsial şartları naçar dip belderde. Ferrero Waldner xoquq bozuçılar cazalandırılırqa tieş digän Yevropa Berlegeneñ elekke pozitsiäsen qabatladı.

"Çeçnädäge iminlek mäsäläsendä alğa kiteş bulsa da, cazalandırmau ğädäte üz köçendä. Yuğalular häm eskänçä turındağı raportlar tieşençä tikşerelergä häm ğäyeplelär, şul sanda iminlek köçläre organarınıñ xezmätkärläre dä cavapqa tartılırğa tieşlär."

Komisar uzğan yılda bulğan saylaularda citeşsezleklär bulsa da, köç qullanunıñ bulmauı uñay adım buldı , Yevropa Berlege saylaular stabillek häm demokratiägä taba uñay adım bulır dip ömetlänä dide. Winkler de, Ferrero-Waldner dä Rusiädä NKOlarqa qarağan yaña qanunnıñ qabul itelüenä borçılu belderdelär. Komisar monıñ Tönyaq Kafkazğa humanitar yardämgä tiskäre täsire bula ala häm Yevropa Berlege qanunnıñ ütäleşen yaqınnan küzätep baraçaq dip tä belderde. İke räsmi şäxes tä Berlekneñ Rusiä xakimiätläre belän oçraşularda borçılu tudırğan mäsälälärne kütärep çığaçaqların belderdelär häm keşe xoquqları mäsäläsendä Mart ayında bulaçaq nävbättäge oçraşu kiläse mömkinlek bulıp tora dip äyttelär. Yevropa Parlamentı deputatları ike räsmineñ dä ğädättäntış diplomatik çığışların şunduq xökem itep çıqtılar. Deputatlarnıñ berse Britan sotsialistı Richard Howitt Rusiäneñ NKOlarğa qarağan qanunı köçkä kerde häm monıñ xökümättän bäysez oyışmalarğa tiskäre täsire bulaçaq dip äytte.

"Rusiä prezidentı Putinneñ xäkümättän bäysez oyışmalar östennän kontrolen nığıtaçaq qanunğa qul quyuına qızğanıç belderäm. İmza itü İnguşetiä Yuğarı Mäxkämäseneñ Britaniäneñ Tınıçlıq häm Cämğiätne täräqqi itterü Üzägen tıyu vaqıtına turı kilde. Min ul oyışmanıñ Mäskävdäge väkile belän söyläştem. Bu oyışma ber meñ çeçen qaçqın balasına humanitar yardäm birep kilä, tıyu qanunnıñ nindi basım çarası buluın kürsätä."

Depuatatlar Çeçnädäge saylaulanıñ uñay bäyälänüen dä xökem ittelär. Eston deputatı Tunne Kelam , saylaular käğäzdä genä ütkärelde, saylaularnıñ näticäsen qabul itep bulmıy. çönki xalıqnıñ zur küpçelege anda qatnaşmağanda meñärlägän rus xärbisenä tauış birergä röxsät itelde dip belderde. Germaniäneñ yäşellär partiäse deputatı Milan Horacek , Çeçnädäge vazğiät turında berdän ber ışanıçlı mäğlümät çığanağı bulğan NKOlar annan çığıp kitärgä mäcbür iteldelär dip belderde. Deptatlar Yevropa Berlegennän qorı protest belderü belän genä çiklänmäskä, ä çaralar kürergä çağırdılar. Gärçä Yevropa Parlamentınıñ berlekneñ säyäsäten bilgeläv xoquqı bulmasa da, anıñ fikere cämağätçelektä zur rol uynıy. Mondıy tänqitlärädn soñ, Ferrero Waldner yañadan süz alıp saylaular turındağı añlatmasın yaqlarğa tırıştı. Anıñ süzlärençä, saylaular ğadel häm irekle bulmasa da, alğa kiteş bulğan.

"Qıyın mohittä ütkärelgän saylaularda berençe märtäbä köç qullanu bulmadı. Yevropa Komissiäse tarafınnan finansiälängän çirle küzätüçelär qäğidälärne bozu küreneşläre bulsa da , qatnaşuçılar elekke saylaularğa qarağanda yuğarıraq bulğan 55 protsent tiräsendä dip belderdelär."

Ä inder elegeräk çığış yasağan Winklergä kilgändä ul Yevropa Berlegenä üz borçıluın çağıldıru öçen diplomatik tel qullanuı berdän ber mömkinlek bulıp tora dip belderde.

Färit İdelle, Praga.
XS
SM
MD
LG