40 däräcädäge häm annan da tübän bulğan salqınnar seber yağında ğäcäyep xäl tügel. Ämma soñğı yıllarda, hawa şartlarınıñ üzgärüe säbäpleme, Omski yağında çatlama suıqlar onıtıla başlağan ide. Ämma alar yaña yıldan üzlären iskä töşerdelär: ğinwar ayında, sinoptiklar mäglümate buyınça, ölkädä soñğı 100 yıl eçendä küzätelmägän suıqlar buldı. Salqınnar küp kenä xucalıqlarnıñ, ayıruça binalarğa cılılıq birüçe kommunal' toraq xucalıqlarınıñ, ekstremal' şartlarda eşlärgä äzer bulmağanlıqların da kürsättelär. Ğinwarnıñ berençe yartısında yortlarğa cılılıq birüdä 500 märtäbä totqarlıq buldı, gazğa küçerelgän kotel'nıylar, salqın hawada gaz naçar kilü säbäple, binalarğa citärlek cılılıq birä almadılar. Näticädä, küp kenä fatirlarda cılılıq 8-9 däräcädän dä kütärelmäde. Salqınlıqqa zarlanıp, xakimiätkä möräcäğät itüçelär sanı da bermä-ber arttı. Kommunal' toraq xucalığı, cılılıq birüne cayğa salırğa tırışsa da, citeşsezleklär tiz genä beterelmäde, älbättä. “Qotılu, suğa batuçınıñ üz eşe”, digändäy, salqınnan ğazap çigüçelär, bulğan mömkinleklärennän faydalanıp, cılınırğa tırıştılar: qayberäwlär elektr cılıtqıçları totaştırdı, ikençeläre xalıq telendä “Burjuyqa” dip yörtelgän timer miçlär qullana başladı. Döres, “Burjuyka”lar qullanuçılar artıq küp tügel. Asılda, ike - öç qatlı iske binalarda toruçılar şulay cılına. Üz yortlarında yäşäwçelär miçlärenä yağıp cılınalar, häm äytergä kiräk, andıylar salqınnan ğazap çikmilär. Ämma, monıñ da üz qurqınıçı bar. Salqın könnärdä küp yağu häm saqsızlıq kürsätü näticäsendä, yanğın çıqqan oçraqlar yışaydı. Şunsı da qızğanıç, yanğında häläk buluçılarnıñ sanı arttı. Cirle mäğlümat çaraları xäbärençä, ğinwar'nıñ 10 könendä genä yanğında 24 keşeneñ ğömere özelgän. Alarnıñ 6-sı balalar. Menä şundıy küñelsez mäğlümat.
Ämma, andıy küñelsez xällär häm binalarda ütä salqınlıq - qağidä tügel. Küpçelek fatirlar yaxşı cılıtıla, salqın könne uramğa çıqmağan keşeneñ hawanıñ salqın buluı turında belmäwe dä ixtimal. Mamıq şälen yabına yäki cılı büregen kiä, östenä cılı tunın, ayağına kiez itegen kiä ikän, 40 däräcädän tübän salqınnı da ciñel kiçerä seber yağında tuıp üskän keşe.Döres, cılı yaqlardan küçep kilgännärne cılı kiem genä saqlıy almıy. Üzbäkstannan kilgän Räfinä Ğilmetdinova “Niçek kenä cılı kienmim, barıber tuñam, min cılı yaratam”,- di.
Äytergä kiräk, suıqlar bar keşene dä qurqıtmıy. 19 ğinwar'da, xristiannarnıñ kreşçenie bäyrämendä, salqınlıq 25 däräcädän tübän buluğa qaramastan, yılğada uyıp yasalğan maxsus bäkelärgä çumuçılar da buldı. Salqınlıqtan fayda kürüçelär dä bar. Omskinıñ kiez iteklär fabrikasında, mäsälän, yıllar buyı cıyılıp yatqan kiez iteklär satılıp betkän. “Tabadan töşkän qaynar bäleştäy kötep alalar bezneñ iteklärne. Skladta ber genä par itek tä qalmadı. Xätta aldan çiratqa da yazılıp quyalar”, - di fabrika citäkçese Seyran Mejunes. Şunsı qızıqlı, fabrikağa etläre-mäçeläre öçen maxsus iteklär basunı sorap möräcäğät itüçelär dä bula ikän. Şulay itep, salqın könnärdä, Omski uramnarında kiez itek kigän etlärne häm mäçelärne dä oçratırğa mömkin buluı ixtimal, çönki tizdän salqınnarnıñ äylänep qaytuı kötelä.
Salqınnardan tağın ber törle fayda kötüçelär bar. Soñğı yıllarda seber yağına kilep citkän kolorada kondızlarınıñ qışqı salqında tuñıp, ülep betüenä ömetlänä qayber keşe.
Saniä Mirxaleewa. Omski.
