Accessibility links

Кайнар хәбәр

Törkmänstan prezidentı Mäskäwgä kilä: köntärtibendä – gaz mäsäläse


Törkmänstan prezidentı Saparmorat Niyazovnıñ, 22 ğinwar yäkşämbe könne, siräk çığa torğan çit il säfärenä Mäskäwgä kiläçäge kötelä. Älegä söyläşülär köntärtibendä ike mäsälä tora, döresräge – alar ikese dä gaz belän bäyle. Şulay uq Niyazovnıñ Rusiägä kilüe – Mäskäw-Aşxabad arasındağı mönäsäbätlärneñ aqrın bulsa da – yaxşıruğa taba baruına işärä bulıp tora.

Törkmän gazın Rusiä ütkärgeçläre aşa quu mäsäläse Niyazovnıñ Rusiä prezidentı Vladimir Putin, xökümät räsmiläre häm xosusı eşmäkärlär belän söyläşülärdä kütäreler dip kötelä. Gaz mäsäläse tiräsendäge kierenkelekne radiobızğa Mäskäwdä urnaşqan bäysez saqlanu belgeçe Pavel Felgenhauer añlatıp birde.

"Berençe çiratta töp tema – gaz bulaçaq. Ämma problema şunda ki – Törkmänstannıñ Rusiä aşa quılğan, Ukrainağa satqannan soñ qalğan gazı – Yevropağa kitä. Qarşılıq bäyälärdä kilep çığa – Niyazov, Törkmänstan, Rusiä häm Ukraina aşa satqan üz gazı öçen aqçanıñ ber öleşen genä, Rusiä häm Ukraina räsmiläre häm eşquarlarınnan soñ qalğan öleşen genä ala."

Rusiäneñ däwlät qaramağındağı Gazprom şirkäte ber kubik metr Törkmän gazı öçen 60 dollar tüli. Berniçä yıl elek kenä bu bäyä – 32 dollar ide. Alay da 60 dollar – äle küptän tügel genä Rusiä Ukrainadan taläp itkän 230 dollardan küpkä kimeräk. İrtägä başlanaçaq söyläşülärdä Niyazov, gaz bäyäsen 80-85 dollarğa qadär arttırunı taläp itergä cıyına, dip xäbär itelä.

Londonda urnaşqan Jane''s Country Risk isemle tikşerenü üzäge belgeçe Alex Vatanka, Ukraina belän Rusiä arasındağı gaz nizağına Yevropanıñ kisken reaksiäse – Gazprom häm Rusiäne çaralar kürügä etärde, dip belderde.

"Rusiä-Ukraina söyläşülärenä Könbatış Yevropanıñ reaksiäse nıq täsir itte. Rusiäneñ nizaqnı kiñäytäse kilmäde, şuña kürä Rusiä tiz genä Ukrainanı söyläşülär östälenä çaqırıp kileşü täqdim itte."

Törkämnstan da bu bäxäslärgä qatnaşqan bulıp çıqtı, Mäskäw häm Kiev, Ukrainanıñ gaznıñ ber öleşen Törkmänstannan alaçağı turında kileşte. Niyazovnıñ bu turıda da söyläşäse kiler, çönki 90nçı yıllar azağında Ukrainanıñ Törkmänstanğa gaz öçen millionlağan dollar burıçı cıyılğan bulğan. Törkmänstan prezidentı – gazğa daimi tüläp torğan, aqça urınına törle çimal täqdim itmägän satıp aluçını tabuına şatlanğan bulsa kiräk. Ämma Aşxabadnıñ Törkmänstannıñ İran belän totaştırğan gaz ütkärgeçennän qala, barı tik sovet çorında tözelgän häm Gazprom milke bulğan ber genä gaz ütkärgeçe bar.

Analist Felgenhauer äytüençä, Gazpromnıñ ğinwar ayında ike tapqır Ukrainağa gaz täminatın kimetüe – prezident Niyazovqa Mäskäwgä barıp söyläşergä köç birgän bulırğa mömkin.

"Ğinwar ayında Rusiä Yevropağa quğan gaznı ike tapqır kimetkännän soñ, Yevropa Berlege çınnan da Törkmänstannan, Üzäk Aziädän turı gaz ütkärgeçe tözergä aqça birü turında uylana başladı. Rusiäne Xazar diñgeze astınnan ütep, xattä Azärbaycan, Görcistan, Törkiägä dä kermiçä turı Yevropağa gaz quu. Şulay itep bu fiker dä Niyazovqa söyläşülärgä etärgeç buldı."

Şulay uq Putin-Niyazov oçraşuında Törkmänstanda yäşägän ruslar häm Rusiädä yäşägän Törkmän oppozisiäse wäkilläre dä telgä alınır dip kötelä. Şulay uq ike il öçen dä yaqın tema – İran häm anıñ atom programması. Rusiä İranğa atom qorılmaların tözergä yärdäm itä. Törkmänstannıñ isä İran belän urtaq çik buyı bar.

Saparmorat Niyazov soñğı yıllarda çit ilgä barı tik ike säfärgä çıqtı. Alarnıñ soñğısı menä xäzer , häm annan aldağısı da – 2005nçe yılnıñ mayında şulay uq Mäskäw ide.

alsu qormaş
XS
SM
MD
LG