Rusiä prezidentı Putinneñ 5-nçe märtäbä ütkärgän yıllıq press-konferensiäse, birelgän barlıq soraularğa eçkersez cavap birü yäisä xäqiqätne äytü ruxında ütte dip äytep bulmıy. Sovet çorınıñ xastalığı , yarım xäqiqiätlärgä tayanu bu press-konferensiädä açıq küzgä çağıldı. Prress-konferensiä televideniä, radio häm irtägä gazetalarda da şaqtıy yaqtırtılaçaq . Şul säbäple yarım xäqqiätkä berniçä misal ğına kiterep ütim. Putin Çeçnädä turındağı sorağa bolay dip cavap birde.
"Min anti-teror xäräkäte tämamlandı dip äytä alam. Çeçen qanun saqlau köçläre qanun häm tärtip öçen cavaplılıqnı üz östlärenä alalar. "
Bolar Putin süzläre. Barlıq xalıqara xoquq yaqlau oyışmaları Çeçnädä tärtip häm qanunçılıq äle urnaşmadı. Qadıovçılar dip atalğan premier urınbasarı Ramzan Qadırov ämerendäge köçläre keşe urlau, cäberläv , köç qullanu öçen töp cavaplılar dip belderälär. Şulay uq anda köç qullanunıñ da tuqtalğanı yuq. Yarım xäqiqätkä ikençe misal- Putin Belorus turındağı sorauğa bolay dip cavap birde
"İrekle saylaular här vaqıt mömkin. Belorus prezidentı belän oçraşularğa kilgändä, bu minem rejimnı tügel, ä tuğandaş belorus xalqın yaqlauım bulıp tora."
Berençedän, Lukaşenka xakimiätkä kilgännän birle, xalıqara oyışma häm bitaraf küztüçelärneñ fikerençä, ber genä saylaular da irekle, ğadel häm demokratik bulmadı. İkençedän, Rusiä räsmiläre Belorusnı häm anıñ prezidentı Lukaşenkanı här vaqıt xalıqara saxnädä yaqlap kildelär. Bu Yevropa Parlamentarları ciınında da açıq kürende. Öçençe misal gubernatorlarnıñ bilgelänüe turında . Putin bilgelänü süze belän kileşmiçä bolay dide
"Min gubernatorlarnı bilgelämim. Min cirle parlamemntqa namzätne täqdim itäm. Ul tauış birep anı saylıy."
Bu yarım xäqiqät kenä. Ä inde parlament Putin täqdim itkän kandidatnı kire qaqqan xäldä ni bula. Parlament Putinneñ namzätlegen öç märtäbä kire qaqqan xäldä, Putin parlamentnıñ üzen tarata ala. Bu parlament deputataları Putingä qarşı çığıp üzläreneñ deputatlıq urınnarın qorban itmäslär digän mäğnägä qaytıp qala. De Facto Putin gubernatorlarnı bilgeli digän süz. Putingä Respublika tatarstan gazetasınıñ baş möxärrir Aleksander Latışov ta sorau birä alu bäxetenä ireşte. Ul isemen äytmäsä dä, İzvestiä gazetasında Äläzän auılında yäşävçe tatarlar turında basılıp çıqqan maqälädä yalğan fiker taratıldı, auıl xalqı vaxabçılıqta ğäyeplänä, monıñ isä çınbarlıq belän bäyläneşe bulmauı açıqlandı. Mondıy yalğan maqälälär dini häm milli döşmanlıqnı köçäytä. tatar möselmannarğa naxaqqa yala yağa, mondıy yalğan taratuçılar cavapqa tartılmıy, Rusiä xakimiätläre milli politikadan qurqa digän täsir qaldıra dip belderde.
Putin bu xaqta işetmägän buluın häm bu fiker belän kileşmäven dä äytte.
Audio
"Putin şulau yq Vaxabizm üze qurqınıç tügel, läkin, anı bozu , terrorizmğa çaqıru bulıp tora. Ä inde ksenefobiä taratqan mätbuğat çaraları cazalandırılırğa tieş digän fiker äytte."
Latışovnıñ bu urınlı sorauına Putinneñ cavabı tağı yarım xäqqiät formasında buldı. Äläzän auılındağı tatarlarnı Vahabizmda ğäyeplägän maqälä nindider ber rayon gazetasında tügel, ö İzvestiädä basılıp çıqtı. Putin häm anıñ tiräsendägelär bu maqälä belän tanış bulırğa tieşlär. Ul ğına da tügel. Bu könnärdä genä Tatarstan Dävlät Sovetı deputatları ksenofobiä, milli häm dini añlağılmauçanlıq küreneşlärenneñ yışaya baruına borçılu belderp prezident Putingä häm Rusiä citäkçelärenä möräcäğät ittelär. Ul ğına da tügel, prezident Şäymiev ber kön elek kenä İnterfaxqa birgän intervyusında küpmillätle, küpkonfessiäle Rusiägä ksenofobiä, ekstremistlek häm şovenistlek zur qurqınıç kilä dip açıqça belderde. Latışovnıñ Putngä birgän sorauın , isemen äytmäsä dä, Şäymievneñ İnterfaxqa birgän ängämäsendä äytkän "xakimiätlär milli säyäsät süzennän qurqa kebek "süzlär belän tämamlauı diqqätne cälep itä. Bu bälkim oçraqlı xälder. Vatanım Tatarstan gazetası baş möxärrirı Minnazım Safarov Putinneñ press-konefersiäsen Qazan burosına telefon aşa şulay bäyäläde.
Audio
Minnazım äfände dä sorau bireregä telgän bulsa da bu nasip bulmağan. Audio
Vatanım Tatarstan gazetası baş möxärrirı Minnazım Safarov press konferensiäne yomğaqlap bolay dide.
Audio
Putinneñ press-konferensiäse ütte. Läkin, bu xaqta söyläşülär äle bulır.
Färit İdelle, Praga.
"Min anti-teror xäräkäte tämamlandı dip äytä alam. Çeçen qanun saqlau köçläre qanun häm tärtip öçen cavaplılıqnı üz östlärenä alalar. "
Bolar Putin süzläre. Barlıq xalıqara xoquq yaqlau oyışmaları Çeçnädä tärtip häm qanunçılıq äle urnaşmadı. Qadıovçılar dip atalğan premier urınbasarı Ramzan Qadırov ämerendäge köçläre keşe urlau, cäberläv , köç qullanu öçen töp cavaplılar dip belderälär. Şulay uq anda köç qullanunıñ da tuqtalğanı yuq. Yarım xäqiqätkä ikençe misal- Putin Belorus turındağı sorauğa bolay dip cavap birde
"İrekle saylaular här vaqıt mömkin. Belorus prezidentı belän oçraşularğa kilgändä, bu minem rejimnı tügel, ä tuğandaş belorus xalqın yaqlauım bulıp tora."
Berençedän, Lukaşenka xakimiätkä kilgännän birle, xalıqara oyışma häm bitaraf küztüçelärneñ fikerençä, ber genä saylaular da irekle, ğadel häm demokratik bulmadı. İkençedän, Rusiä räsmiläre Belorusnı häm anıñ prezidentı Lukaşenkanı här vaqıt xalıqara saxnädä yaqlap kildelär. Bu Yevropa Parlamentarları ciınında da açıq kürende. Öçençe misal gubernatorlarnıñ bilgelänüe turında . Putin bilgelänü süze belän kileşmiçä bolay dide
"Min gubernatorlarnı bilgelämim. Min cirle parlamemntqa namzätne täqdim itäm. Ul tauış birep anı saylıy."
Bu yarım xäqiqät kenä. Ä inde parlament Putin täqdim itkän kandidatnı kire qaqqan xäldä ni bula. Parlament Putinneñ namzätlegen öç märtäbä kire qaqqan xäldä, Putin parlamentnıñ üzen tarata ala. Bu parlament deputataları Putingä qarşı çığıp üzläreneñ deputatlıq urınnarın qorban itmäslär digän mäğnägä qaytıp qala. De Facto Putin gubernatorlarnı bilgeli digän süz. Putingä Respublika tatarstan gazetasınıñ baş möxärrir Aleksander Latışov ta sorau birä alu bäxetenä ireşte. Ul isemen äytmäsä dä, İzvestiä gazetasında Äläzän auılında yäşävçe tatarlar turında basılıp çıqqan maqälädä yalğan fiker taratıldı, auıl xalqı vaxabçılıqta ğäyeplänä, monıñ isä çınbarlıq belän bäyläneşe bulmauı açıqlandı. Mondıy yalğan maqälälär dini häm milli döşmanlıqnı köçäytä. tatar möselmannarğa naxaqqa yala yağa, mondıy yalğan taratuçılar cavapqa tartılmıy, Rusiä xakimiätläre milli politikadan qurqa digän täsir qaldıra dip belderde.
Putin bu xaqta işetmägän buluın häm bu fiker belän kileşmäven dä äytte.
Audio
"Putin şulau yq Vaxabizm üze qurqınıç tügel, läkin, anı bozu , terrorizmğa çaqıru bulıp tora. Ä inde ksenefobiä taratqan mätbuğat çaraları cazalandırılırğa tieş digän fiker äytte."
Latışovnıñ bu urınlı sorauına Putinneñ cavabı tağı yarım xäqqiät formasında buldı. Äläzän auılındağı tatarlarnı Vahabizmda ğäyeplägän maqälä nindider ber rayon gazetasında tügel, ö İzvestiädä basılıp çıqtı. Putin häm anıñ tiräsendägelär bu maqälä belän tanış bulırğa tieşlär. Ul ğına da tügel. Bu könnärdä genä Tatarstan Dävlät Sovetı deputatları ksenofobiä, milli häm dini añlağılmauçanlıq küreneşlärenneñ yışaya baruına borçılu belderp prezident Putingä häm Rusiä citäkçelärenä möräcäğät ittelär. Ul ğına da tügel, prezident Şäymiev ber kön elek kenä İnterfaxqa birgän intervyusında küpmillätle, küpkonfessiäle Rusiägä ksenofobiä, ekstremistlek häm şovenistlek zur qurqınıç kilä dip açıqça belderde. Latışovnıñ Putngä birgän sorauın , isemen äytmäsä dä, Şäymievneñ İnterfaxqa birgän ängämäsendä äytkän "xakimiätlär milli säyäsät süzennän qurqa kebek "süzlär belän tämamlauı diqqätne cälep itä. Bu bälkim oçraqlı xälder. Vatanım Tatarstan gazetası baş möxärrirı Minnazım Safarov Putinneñ press-konefersiäsen Qazan burosına telefon aşa şulay bäyäläde.
Audio
Minnazım äfände dä sorau bireregä telgän bulsa da bu nasip bulmağan. Audio
Vatanım Tatarstan gazetası baş möxärrirı Minnazım Safarov press konferensiäne yomğaqlap bolay dide.
Audio
Putinneñ press-konferensiäse ütte. Läkin, bu xaqta söyläşülär äle bulır.
Färit İdelle, Praga.