İppodrom – grek süze. “Hippos” – at, ä “dromos” – çabış digänne añlata. Rossiädä berençe ippodrom 1826 yılda – Tambov ölkäseneñ Lebedyänıy şähärendä tözelä. Mäskäwdä isä ul 1934 yılda açıla. Bezneñ, Qazan ippodromı da Räsäydäge iñ olılardan sanala. Anıñ açılışı 1868 yılğa turı kilä. Berençe aralarda ul at çabışın yaratuçı Qazan cämğiäte dip yörtelä. Başta çabışlarnı planlaştırılmağan räweştä, qayçan telilär, şul waqıtta uzdırğannar. Ämma tora-bara biredä törle şähärlär arasında yarışlar uzdıra torğan bulğannar. Ul çaqlardan soñ küpme waqıt uzğan. Ä bügenge köndä dä at sportına xökümät tarafınnan zur iğtibar birelä.
Qazannıñ meñyıllığına ölgeräbez dip, şaqtıy qısqa waqıt eçendä mäydanı 89 gektarğa citkän ippodromnı ayaqqa bastırdılar. Nilär genä yuq anda: 2 meñ urınlı açıq, 4 meñ keşe sıyarlıq yabıq tribunalar quyıldı, 12 at abzarı, üz veterinar klinikası, timerçe häm qayış ostaxanäläre dä tözelde, totalizatorlar urnaştırıldı. Törle illärdän qaytarılğan atlarnıñ xäle yaxşı bulsın öçen, alar öçen xätta basseyn, solyariylar da tözelde. İppodrom zaman texnologiälärenä cawap birsen öçen, xökümät başlıqları Fransiäneñ 3 şähärenä barıp, 7 ippodromın qarap, täcribä tuplap qayttılar. Bu bit ğadi ippodrom ğına tügel, bötendönya taläplärenä turı kilerlek xalıqara at-sport kompleksı! Küpme köç tügelgän ippodromda bügen xällär niçek ikän?
- İppodromda xäzerge waqıtta nindi eşlär bara?
- Här yäkşämbe könne ippodromda yarışlar bara. Ä eş könnärendä ippodrom yarışlarğa äzerlänä, atlarnı yaza, nindi atlar yarışlarda qatnaşa; ippodromnı çistartabız, TV, radiodan iğlannar biräbez.
8 Martta yarışlar bula, qatnaşa xatın-qızlar ğına. Monda “detskaya sportivnaya şkola” da bar, balalarnı alıp kilergä yarıy, olılar da kilä ala. Bez uylıybız uzdırırğa yarışlarnı Tatarstannıñ törle şähärläre, rayonnarı arasında, ciñüçegä aqça birelä. Cäy köne respublika könendä bezneñ ippodromda “quboq mira” uzdırırğa uylıybız. Monda Amerika, Daniä, İtaliä, Fransiä – at totuçı aldınğı illär kilälär.
Bezneñ planda bar 70-80 poni alırğa, Fransiädän, poni klub oyıştırırğa. Monda balalar 4 yäştän ük yöri alalar. Bezneñ tribuna yabıq tribuna. Anda kafe, bar, restorannar bar, totalizatorda uynap bula.
- Totalizator digäne, yarışta qaysı atnıñ niçänçe bulıp kilüenä stavka yasawnı añlata. Atlarnı niçek qarıylar soñ?
- Bezneñ ippodromda Mäskäwdän, Ufadan, Samarskiy oblast'tän atlar bar. Rossiädä bik tanılğan at totuçı – Pançenko, Naydenov – alarnıñ atları tora bezdä. Bezneñ här at abzarında solyariy bar, atlarğa qoyaş citmägännän birälär, atlarnıñ basseynı da bar. Veterinarnıy klinika – üzebezneke, atlar awırsalar, vraçlar kilälär, leçenie birälär.
Atta yörergä telägän härber keşe bezneñ ippodromğa här kön kilä ala.
Äye, Qazannıñ 1000 yıllıq bäyräme waqıtında ippodrom görläp tordı: Kafe, restorannar da eşläde, totalizatorda da uynap buldı, xätta keçkenä balalarğa uynaw mäydançıqları da quyıldı. Tik älegä nindider sülpänlek xökem sörä, axrısı. Söyläşüdän kürengänçä, ippodromnıñ plannarı zurdan. Tik möhime – xalıq yörerme? Älegä kötärgä genä qala. Küpme aqça sarıf itelgän zur obyekt meñyıllıq häykäle genä bulıp qalmasın ide.
Güzäl Ziatdinova
