İskä alu kiçäsen Yazuçılar berlege räise İlfaq İbrahimov, ğalim Foat Ğalimullinıñ çığışı açıp cibärde. Tinçurin teatrı artistları teatral'läşterelgän küreneşlär aşa tamaşaçını Fatix Ämirxan yäşägän çorğa alıp kerep kitte.
1886 yılda mulla ğailäsendä tuğan, Möxämmädiä mädräsäsen tämamlağan Fatix Ämirxan ata-babalar eşen däwam itärgä tieş bulğan. Ämma ul ikençe yulnı saylıy. İslam mäğärifen Yevropanıñ belem birü sistemasına nigezlänep kamil'läşterügä bağışlanğan “Äl-İslax” gäziten oyıştırıp cibärä. Üz äsärlärendä Ämirxan feodalizm qaldıqlarına qarşı çığa, tatar yäşläreneñ yaña tormışqa, rus mädäniätenä tartıluı turında yaza. Tinçurin teatrında uzğan bik canlı muzıkal'-ädäbi kiçädä ulınıñ eşçänlegenä qarşı torğan Fatix Ämirxannıñ üz ätise Zarif xäzrät belän äñgämäläre, yazuçınıñ Şämsenisa isemle qız belän tanışu mizgelläre dä kürsätelde.
Ämirxannıñ Tuqay belän oçraşuı da dulqınlandırğıç mizgelläreneñ berse buldı. Kinät paraliç suğıp, ike qulsız häm ayaqsız qalğan 20 yäşlek Fatix Ämirxan ruxi sınmıy. İnvalid kolyaskada utırıp ul “Äl-İslax” gäziten çığara, xikäyälär, povest'lär icat itä. Şul yıllarda Ämirxan Gabdulla Tuqay belän tanışa häm xezmättäşlek itä. Zur talantlı ike yäştäş icatçı bäxäsläşep, yärdäm iteşep, ber-bersen icadi yaqtan üsterä, kamilläşä. Fatix Ämirxannıñ Tuqayğa yoğıntısı zur bula. Şul yıllarda Ämirxannıñ da iñ tanılğan äsärläre “Fätxulla xäzrät”, “Xäyät” häm başqalar dönya kürä. Kiçädä Tinçurin teatrı artistları älege spektakl'lärdän özeklär kürsätte.
Yazuçı, publitsist, mäğrifätçe Fatix Ämirxan ğädel tänqitçe dä bulğan, ul tatar ädäbi tänqitenä zur öleş kertkän şäxes. Ütkän ğasırnıñ urtalarına qädär xätta mäktäp däresleklärenä dä Fatix Ämirxan waq burjua ädäbiäte wäkile digän möher suğıp qına kertelä ide. Bügen isä anıñ icatı vuzlarda öyränelä, dissertatsiälär yaqlana, matur bizäleşle kitapları çığarıla.
Al'bina Zäynulla
