Accessibility links

Кайнар хәбәр

AQŞ qarşılığına qaramastan, BMO yaña Keşe Xoquqları Şurasın tözi


Çärşämbedä Berläşkän Millätlärneñ Ğömüm Mäclese, küpçelek tawış belän, yaña Keşe Xoquqları Şurası tözü turında qarar qabul itte. Quşma Ştatlar qarşı tawış birsä dä, anı näticäle itü öçen tırışıp eşlärgä wağdä itte. Bu yaña buın küp tänqitlängän Keşe xoquqları komissiäsen alıştıraçaq häm dönyada keşe xoquqları torışın küzätep baruçı töp oyışma bulır dip kötelä.

Yaña tözelgän Şurada 47 il-äğza bulaçaq. Jenevada urnaşqan elekke komissiädä - 53 ide. Soñğı yıllarda anda keşe xoquqların ällä ni sanğa suqmağan Sudan, Kuba, Zimbabwe kebek illär östälgän ide. Yaña tözeläse Şuranıñ qağidäläre dä artıq yomşaq, monıñ işe illär anda da kerep tulaçaq dip, Quşma Ştatlar bu yaña Şurağa qarşı çıqtı.

Amerikanıñ Berläşkän Millätlärdäge ilşese John Bolton Washington qaraşın bolay añlattı: "Işanıçlı äğzalar tuplaw mexanizmı bulmağan şartlarda, Quşma Ştatlar bu qararnı xuplıy almıy. Yaña Şura elekke komissiädän yaxşıraq bulaçaq dip äyter öçen citärlek dälil yuq". Bolton süzlärençä, Quşma Ştatlar bu oyışmanı köçäytü, yaxşırtu tırışlıqların xuplap qarşı alaçaq.

5 ay barğan qızu söyläşülärdän soñ, Ğömüm Mäcles prezidentı Jan Eliasson tözegän ölgene çärşämbedä 170 il xupladı, ni barı 4se qarşı tawış birde, 3se totılıp qaldı. İxtimal, bu ölge kamil tügelder, läkin ul bareber, elekke komissiänekennän yaxşıraq dide Eliasson. "Keşe xoquqların bez citdi yöklämä itep qararğa tieş. Şul säbäple ör-yaña qağidä kertelä: keşe xoquqların tupas bozuçılarnı çığarıp toru mömkinlege", dide ul.

Ämmä, Şurada äğza bulır öçen Ğömüm Mäclestäge tawışlarnıñ ğadi küpçelege citsä, quıp çığaru öçen tawışlarnıñ 2/3-se kiräk. Quşma Ştatlar menä şul qağidäne üzgärtergä teli.

Küp kenä äğza-illär häm dä xoquq yaqlaw oyışmaları Quşma Ştatlarnıñ borçuların urtaqlaşa. Ämmä, qabat söyläşülär tawış birüne kiçekteräçäk, BMOnıñ abryı tağı da töşäçäk dip, alar qararnı xuplarğa buldı.

Berläşkän Mllätlärneñ general sekretare Kofi Annan yaña Şuranı mömkin qädär tizräk tözergä çaqırdı. Qıtırşılıqlar qalsa, alarnı eş barışında da tözätep bulaçaq dide ul. "Quşma Ştatlar keşe xoquqları ölkäsenä zur öleş kertte. Yaña Şurağa da ayaq çalmas, dip ışanam. Bar äğzalarnıñ tırışlığı belän bez köçle Şura töziäçäkbez", di Berläşkän Mllätlär citäkçese.

Yaña Şura Berläşkän Millätlärgä kergän här ildä keşe xoquqları torışın küzätep baraçaq. Monı ul Şura äğzalarınıñ üzlärennän başlayaçaq. Şura kiñäşlären ütäw mäcbüri bulaçaq.

Ali Gilmi
XS
SM
MD
LG