Accessibility links

Кайнар хәбәр

Dinne almaştıru öçen ülem cäzası?


AQŞta zur iğtibar häm borçılu belän İslamnan Xristian dinenä küçkän ber äfğan keşeseneñ yazmışın küzätälär. Aña ülem cäzası yanıy. Germaniä räsmie bu xälne "qabul itelmäslek" dip bäyäläde. Äfğanstanda Taliban bärep töşerelgängä 4 yıldan artıq waqıt uzdı, häm bu şunnan birle – xristian dinenä küçü öçen ülemgä xökem itüneñ berençe oçrağı bulıp tora.

15 yıl çaması elek yasağan bu adımı öçen Abdul Rahman isemle keşe xäzer üz ğömere belän tülärme? Rahman Paqstanda äfğan qaçaqlarına yärdäm itüçe Xalıqara Xristian Oyışmasında eşlägändä dinen almaştırırğa qarar itkän. 2002nçe yılda Germaniädän Äfğanstanğa qaytqaç, ul çaqta 41 yäşendä bulğan ir keşe çuqınğanı turında tuğannarına äytkän. Fivral ayında, tuğannarı räsmilärgä xäbär itep, Rahman, İslam dinen kire qağuda ğäyeplänep qulğa alınğan. Qulğa alınğan çaqta anda İncil kitabı tabılğan.

16 mart könne uzğan mäxkämä utırışında Rahman, İslamnan Xristian dinenä küçkänen tanıdı, häm Äfğanstandağı şäriğat qanunnarı nigezendä monıñ öçen ülemgä xökem itelä alğanın añlawın belderde. Bu xäl keşe xoquqları oyışmaları, xristian törkemnäre häm könbatış illäre xökümätlären borçuğa saldı. Dönyada keşe xoquqları torışın küzätüçe Human Rights Watch oyışması Aziä bülegeneñ başlığı Brad Adams, Abdul Rahman ber nindi dä cinäyät qılmağan, dip belderde:

"Anıñ dinne saylarğa xoquqı bar. Başqa dingä küçüne xalıqara qanunnar cinäyät dip sanamıy. Keşelär vocdan irege xoquqına iä häm minemçä Äfğanstandağı qayber konservativ köçlär ildäge xökem sistemasın häm fikerläwne üz kontrolenä alırğa tırışa."

Germaniä saqlanu ministrlığınıñ yuğarı räsmi wäkile Friedbert Pflueger, bu xälne qabul itelmäslek , dip belderde. Germaniä, Äfğanstandağı NATO tınıçlıq saqlaw köçlärenä üzeneñ 2450 xärbien, ildä demokratiä tözergä yardäm iter öçen cibärde, ä keşelärneñ dini säbäplär arqasında ülemgä xökem itelüe öçen tügel, dide ul. AQŞ däwlät departamentı da Abdul Rahman tiräsendäge wazğiätne küzätep bara, departamentnıñ matbuğat wäkile Sean McCormack, kiçä menä närsälär äytte:

"Äfğan räsmiläreneñ älege mäxkämä eşen mömkin qädär açıq häm ğädel uzdıruları möhim dip sanıybız. Bezneñ qaraş mäğlüm, bez anı här waqıt qabatlap kiläbez. Bez tüzemlelek häm dinnär ireklegen yaqlıybız. Bolar demokratiäneñ möhim öleşe, häm tärräqi itkän Äfğan demokratiäsenä mondıy oçraqlarnı yış xäl itergä kiräk bulaçaq."

Human Rights Watch oyışması, Rahman eşe – Äfğanstannıñ mäxkämä sisteması öçen sınaw bulıp tora, dip belderde. Rahman öçen Xalıqara Xristian yaqlaw oyışması da bik borçıla, alar anı kiçekmästän irekkä çığarunı taläp itä. Üz möräcäğätendä, xristian oyışması, "Äfğanstan Taliban çorında da bik küp ekstrimizm kürde inde", dip yazılğan. Prezident Hamid Qarzaiğa alar Rahmannı ğafu itep, din ireklegen yaqlawnı sorap möräcäğät itte.

Ämma Qarzainıñ matbuğat xezmäte, prezidentnıñ bu eşkä qatnaşmayaçağın xäbär itte. Xäkim Ansarulla Mäwläwizadä, ägär dä Rahman kire İslam dinenä qaytmasa, mäxkämäneñ anı ülemgä xökem itmiçä başqa yulı qalmayaçaq, dip belderde. Xäbärlärgä qarağanda, Rahman kire İslamğa qaytmayaçağın äytkän. Möselmannarnıñ çuqınu säbäpläre turındağı soraw belän bezneñ Qazan studiäse xäbärçese Landış Xarrasova bügen Qazandağı Bolğar mäçete imamı İldus xäzrät Fäizgä möräcäğät itte, menä anıñ fikerläre:

"Qorän belän bez İslamğa da çaqırabız, Qorän belän bez İslamnan da bizderäbez. Beler-belmäs dinnän, üzeñneñ başıñnan çığarıp qına, üzeñneñ näfeseñä iärep kenä Qorän ayätlären yäisä xädislärgä añlatma birü ul kiresençä dinnän çitläşterergä mömkin."

İnde kire Äfğanstanğa, anda islam dinennnän baş tartıp xristianlıqqa küçkän häm monıñ öçen ülem cäzasına xökem itelergä torğan Abdul Rahmanğa qaytsaq, xökem qararı çığarılğançı, anı başta psixiatrlar tikşerergä tieş. Ägär inde ğäyeple dip tabılsa, äfğan qanunnarı nigezendä Rahman ike tapqır yuğarıraq mäxkämägä möräcäğät itü xoquqına iä.

Äfğanstan konstitusiäsendä, "ber nindi qanun da izge İslam dine qanunnarına qarşı bulırğa tieş tügel" dielgän. Şulay uq konstitusiädä, Äfğanstan BMOnıñ keşe xoquqları deklarasiäsenä dä tuğrı qala, dip yazılğan. Deklarasiädä isä "här keşe dinen häm qaraşların üzgärtergä irekle", digän süzlär bar.

alsu qormaş
XS
SM
MD
LG