İslamnan xristian dinenä küçkän öçen ülemgä xökem itelü yanağan äfğan keşese Äbdel Rahman düşämbedä tikşerügä cibärelde. Anıñ yazmışı xäzer tabiplar qulında. Aqılğa xsta dip tabılğan oçraqta Rahman ğäyepläwdän qotıla ala. Şuşı ğägättän tış xäl Äfğanstanda ğına tügel, bar dönyada şaw-şu tudırdı.
16 yıl çaması elek İslamnan Xristian dinenä küçkän, çit illärdä yäşäp, watanına qaytqan 41 yäşlek Äbdel Rahman bügen üz ilendä ülemgä xökem itelä ala. Şäriğät qanunnarı Äfğanstanda menä şulay taswirlana: dineñnän taypğan öçen – ülem. Prokurorlar äytüençä, xäzer anıñ yazmışı tabiplar qulında. Ägär alar Rahmannı ruxi xasta dip tapsa, ul irekkä çığarılırğa mömkin. Yuğarı mäxkämä wäkile Äbdel Wäkil Omari, Rahmannıñ mäxkämädä äytkän süzlärennän çığıp, anı çınlap ta xasta di, östäwenä aña ike ilneñ watandaşı bulu yärdäm itä ala:
"Ğäyeplänüçe Äbdel Rahman mäxkämädä, nindider tawışlar işetüen, ruxi sälämät bulmawın söyläde. Anıñ 2 watandaşlığı tiräsendä dä sorawlar bar. Şuña kürä anıñ eşe kire prokuraturağa cibärelde,"
Äfğanstan prezidentı Xämit Qarzai xäzer köçle basım astında. Xalıqara cämäğätçelek Rahmannıñ tormışın saqlap qalırğa çaqıra. İldägese, kiresençä - xökem itergä. Düşämbedä meñlägän keşe Mazari-Şärif uramnarına çığıp, Rahmannı xökem itergä taläp itte. Kabul studentı Äxmät Shoib ta, Rahman xökem itelergä tieş dip sanıy:
"Şäriğät qanunnarı nigezendä, keşe İslamnı taşlap başqa dingä küçsä, ülemgä xökem itelergä tieş. Ägär bez Şäriğätne Konstitutsiäbezdä tanığanbız ikän, bez anı ütärgä tieş. Başqa illär bezneñ dingä häm qanunğa tıqşınmasın."
Ä menä şul uq Kabulda yäşäwçe Äbdel Hadi isemle keşe başqa fikerdä. Rahmannı ülemgä xökem itü Berläşkän millätlärneñ Keşe xoquqları deklaratsuiäsen bozu bulaçaq. Şul uq Konstitutsiäbez nigezendä bez anı ütärgä tieş di ul:
"Dinebezgä kürä anı xökem itergä kiräk. Läkin bez başqa dinnärne dä ixtiramitergä tieş. Misal öçen ber Amerikan İslamğa küçsä, närsä, amerikannar anı xökem itergä tieşme? Yuq, çönki alar keşe xoquqların ixtiram itä."
Qayber İslam belgeçläre fikerençä, bar mäsälä şunda, Äfğanstan ğölämäläre "dingä xıyänät" digän närsäne döres añlamıy. Quşma Ştatlardağı Azatlıq Manarsı İnstitutı möğällime İmametdin Äxmät süzlärençä, xıyänätne cinayät dip sanaw İslamnıñ berençe könnärendä, İslamnan küp-dinlekkä taypıluçılarğa qarata qullanılğan, Rahmannı xökem itergä çaqıruçılar Qöräni kärimne döres añlamıy:
"Bu ğölämälär, ğadi din alıştıru ğämälen xıyänät dip atap, yalğışa. Bolar ikese ike närsä."
Kahirädäge Äl-Äzhar Universitetı möğällime Äbdel Muti Bayumi radiobızğa äytüençä, xıyänätçe ul – Allahı täğäläne, färeştälärne, päyğämbärlärne – barısın bergä tanımağan keşe:
"Ägär berärse cämğiättän kitep, xıyänät itsä, häm anıñ bu xayänäte fetnägä kitersä, şul oçraqta ğına ul iminlekkä qurqınıç tudıruçı bularaq xökem itelergä tieş."
Axırda Qazandağı Bolğar mäçete imamı İldus xäzrät Fäiz fikere. Şuşı mäsälägä qarata ul bezgä bolay dide:
"Qorän belän bit bez İslamğa da çaqırabız, Qorän belän dinnän dä bizderäbez. Beler-belmäs, üzeñneñ başıñnan çığarıp qına, üzeñneñ näfeseñä iärep kenä Qorän ayätlären yäiki xädislärne täşriq qılu, yäğni, añlatma birü – kiresençä, dinnän çitläşterergä mömkin."
ali ğilmi
16 yıl çaması elek İslamnan Xristian dinenä küçkän, çit illärdä yäşäp, watanına qaytqan 41 yäşlek Äbdel Rahman bügen üz ilendä ülemgä xökem itelä ala. Şäriğät qanunnarı Äfğanstanda menä şulay taswirlana: dineñnän taypğan öçen – ülem. Prokurorlar äytüençä, xäzer anıñ yazmışı tabiplar qulında. Ägär alar Rahmannı ruxi xasta dip tapsa, ul irekkä çığarılırğa mömkin. Yuğarı mäxkämä wäkile Äbdel Wäkil Omari, Rahmannıñ mäxkämädä äytkän süzlärennän çığıp, anı çınlap ta xasta di, östäwenä aña ike ilneñ watandaşı bulu yärdäm itä ala:
"Ğäyeplänüçe Äbdel Rahman mäxkämädä, nindider tawışlar işetüen, ruxi sälämät bulmawın söyläde. Anıñ 2 watandaşlığı tiräsendä dä sorawlar bar. Şuña kürä anıñ eşe kire prokuraturağa cibärelde,"
Äfğanstan prezidentı Xämit Qarzai xäzer köçle basım astında. Xalıqara cämäğätçelek Rahmannıñ tormışın saqlap qalırğa çaqıra. İldägese, kiresençä - xökem itergä. Düşämbedä meñlägän keşe Mazari-Şärif uramnarına çığıp, Rahmannı xökem itergä taläp itte. Kabul studentı Äxmät Shoib ta, Rahman xökem itelergä tieş dip sanıy:
"Şäriğät qanunnarı nigezendä, keşe İslamnı taşlap başqa dingä küçsä, ülemgä xökem itelergä tieş. Ägär bez Şäriğätne Konstitutsiäbezdä tanığanbız ikän, bez anı ütärgä tieş. Başqa illär bezneñ dingä häm qanunğa tıqşınmasın."
Ä menä şul uq Kabulda yäşäwçe Äbdel Hadi isemle keşe başqa fikerdä. Rahmannı ülemgä xökem itü Berläşkän millätlärneñ Keşe xoquqları deklaratsuiäsen bozu bulaçaq. Şul uq Konstitutsiäbez nigezendä bez anı ütärgä tieş di ul:
"Dinebezgä kürä anı xökem itergä kiräk. Läkin bez başqa dinnärne dä ixtiramitergä tieş. Misal öçen ber Amerikan İslamğa küçsä, närsä, amerikannar anı xökem itergä tieşme? Yuq, çönki alar keşe xoquqların ixtiram itä."
Qayber İslam belgeçläre fikerençä, bar mäsälä şunda, Äfğanstan ğölämäläre "dingä xıyänät" digän närsäne döres añlamıy. Quşma Ştatlardağı Azatlıq Manarsı İnstitutı möğällime İmametdin Äxmät süzlärençä, xıyänätne cinayät dip sanaw İslamnıñ berençe könnärendä, İslamnan küp-dinlekkä taypıluçılarğa qarata qullanılğan, Rahmannı xökem itergä çaqıruçılar Qöräni kärimne döres añlamıy:
"Bu ğölämälär, ğadi din alıştıru ğämälen xıyänät dip atap, yalğışa. Bolar ikese ike närsä."
Kahirädäge Äl-Äzhar Universitetı möğällime Äbdel Muti Bayumi radiobızğa äytüençä, xıyänätçe ul – Allahı täğäläne, färeştälärne, päyğämbärlärne – barısın bergä tanımağan keşe:
"Ägär berärse cämğiättän kitep, xıyänät itsä, häm anıñ bu xayänäte fetnägä kitersä, şul oçraqta ğına ul iminlekkä qurqınıç tudıruçı bularaq xökem itelergä tieş."
Axırda Qazandağı Bolğar mäçete imamı İldus xäzrät Fäiz fikere. Şuşı mäsälägä qarata ul bezgä bolay dide:
"Qorän belän bit bez İslamğa da çaqırabız, Qorän belän dinnän dä bizderäbez. Beler-belmäs, üzeñneñ başıñnan çığarıp qına, üzeñneñ näfeseñä iärep kenä Qorän ayätlären yäiki xädislärne täşriq qılu, yäğni, añlatma birü – kiresençä, dinnän çitläşterergä mömkin."
ali ğilmi