Tatarstanda mäğärif mäs’äläläre bu könnärdä kön üzägendä tordı. 5 aprel’dän 7nä qädär däwam itä torğan Mäğärif, karyera-2006 maxsus kürgäzmädän tış, respublika xökümätendä mäğärif ölkäsendäge däwlät proyektları turında da süz bardı. Tatarstannıñ Fän häm mäğärif ministrı Räis Şäyxleslamov süzlärenä qarağanda, däwlät proyektı qısalarında federal’ qaznadan respublika uqıtuçılarına 51 million sumğa yaqın aqça bülenep bireläçäk ikän. Şuşı aqçalardan ike yıl däwamında respublikanıñ 578 iñ yaxşı pedagogı 100 meñ sum külämendä premiä alıp toraçaq. Alarnıñ isemlege älegä bilgele tügel, aqçalata büläkne alu öçen bar telägän pedagoglar üzlären täqdim itep, bäygedä qatnaşırğa tieş. Tatarstannıñ barlıq klass citäkçeläre isä respublika qaznasınnan xezmät xaqında östämä tüläw alıp baralar. Şuña äle mäğärif ölkäsendäge däwlät programması nigezendä federal’ byudjettan mäktäptäge klass citäkçelärenä 1 meñ sum tülänä. Xäyer, qäğäzdä häm xisaplarda barısı da äybät kürensä dä, tormışta ğädättägeçä alay uq tügel. Klass citäkçelärenä östämä tüläw klassta uquçılarnıñ sanı 25tän dä az bulmağan oçraqta ğına birelä. Ä bügenge köndä andıy küp uquçılı törkemnär ällä ni küp tügel. Citmäsä, Rusiä prezidentı 1 meñ wäğdä itsä dä, urınnarda uqıtuçılarğa 500 yä 700 sum ğına birgälädelär. Näticädä, uqıtuçılar üzläre dä, mäktäp citäkçeläre dä kemgä küpme tieşle ikänen tögäl äytä almıylar.
Şul uq cıyılışta respublika mäktäplären internet çeltärenä totaştıru turında da süz bardı. Tatarstanda bu yünäleştä eş inde küptän bara – mäktäplärgä kompyuterlar taratıla, finanslar bülenep birelä. Läkin bu eşlär dä cirenä citep ütälmi. İnternetqa totaşıp, anıñ mömkinleklären qullanuçı uqu yortları yuq diärlek. Älege zur citeşsezlekne premyer-ministr Röstäm Miñnexanov 2007 yılğa qädär beterergä quştı.
Mäğärif ölkäsendäge däwlät programması qısalarında törle innovatsion proyektlar bäygese dä qaralğan. Anda Tatarstannıñ yuğarı uqu yortları wäkilläre dä qatnaşırğa niätli. Alarnıñ, döresräge Mintimer Şäymievnıñ fän häm yuğarı belem birü buyınça kiñäşçese, Qazan däwlät texnologiä universitetı rektorı Sergey D’yakonov täqdime – Tatarstanda Milli universitet buldıru. Läkin milli cämäğätçelek şatlanırğa aşıqmasın, bu uqu yortı tatar zıyalıları, milli oyışmalar wäkilläre küptännän buldırırğa xıyallanğan tatar milli uqu yortı tügel. Süz berniçä respublika yuğarı uqu yortın berläşterep, 60-80 meñ tiräse studentqa belem birgän universitetı turında bara. Anıñ kiräklegen Sergey D’yakonov dönyada xäzerge zamanda barı tik ere, zur yuğarı mäktäplärneñ genä xalıqara däräcädä belem birä alulığı belän añlata.
Respublikanıñ iñ bilgele, däräcäle yuğarı uqu yortların berläştergän universitet buldırılsa, ul şaqtıy abruylı fänni üzäkkä äylänergä mömkin. Läkin Qazandağı texnik universitet, däwlät universitetı, başqa uqu yortları citäkçeläre, ğalimnäre berläşü belän rizalaşırmı? Alar üzläreneñ möstäqillegen yuğaltırğa telärme? Älegä bu sorawlarğa cawaplar yuq. Rektorlar üzläre dä älege fikergä mönäsäbätlären beldermi. 6 aprel’ könne respublika yuğarı uqu yortları citäkçelären Mintimer Şäymiev qabul itte. Oçraşuda süz närsä turında barğanı, anda nindi mäs’älälär qaralğanı bilgele tügel. Bügenge yazmanı äzerlägändä rektorlarnıñ bersen dä tabıp bulmadı. Dimäk älegä sorawlar cawapsız qala.
Gölnaz İlgizär
