Accessibility links

Кайнар хәбәр

Peterburda Afrika studentı üterelde. Rusiädä taqırbaşlar baş kütärä


Rusiädä näfrätkä nigezlängän cinäyätlär sanı arta. Comğa irtäsendä Peterburda tağın ber çit il studentı üterelgän, bu yulı Senegal yegete. Töñge klubtan qaytıp barğanda ber törkem Afrika studentlarına ut açqannar. Höcüm urınında Nazi tamğası töşerelgän qoral tabılğan. Xoquq yaqlawçı Sova oyışması mäglümätenä kürä şuşı yılda ğına Rusiädä näfrätkä nigezlängän 40tan artıq höcüm yasalğan, 6 keşe üterelgän, 80gä yaqını cäräxätlängän.

Comğa könne Peterbur prokurorı Sergei Zaitsev cinäyätneñ säbäpläre älegä tögäl tügel, läkin qorbannıñ milläte ixtimal säbäp itep qarala dide:

"Millätara näfrätkä nigezlängän üterü digän matdä nigezendä cinäyät eşe açıldı. Aldan uq iskärtep quyım, älegä tögäl säbäp bilgesez, läkin qorbannıñ Afrikadan buluın iskä alıp bez eşne şul yünäleştä alıp barabız, di Peterbur prokurorı.

Elemtä institutınıñ 5 kurs studentı 28 yäşlek Lamzar Samba çığışı belän Afrikadan bulğan keşelärgä yärdäm itüçe xoquq yaqlawçı oyışmanıñ äğzası bulğan.

Fakultet könen bilgelännän soñ irtänge 6larda Lamzar iptäşläre belän klubtan qaytıp barğanda, kemder arttan kilep anıñ başına atqan. Studentlarnıñ berse Michel Panabian:

"Bez uramnan metroğa taba bara idek. Arttan ber keşe kilep bezgä attı, berebezgä tide, ul şunduq ülde. Bez qıçqırışa başladıq, min borılıp qaradım, ul qaçıp kitte, anıñ kiemen genä sürätli alam, di Michel Panabian.

Şähär prokurorı urınbasarı Andrei Lavrenko süzlärençä, höcüm urınında Nazilarnıñ swastika tamğası töşerelgän qoral tabılğan.

Rusiädä näfrätkä nigezlängän köç qullanular soñğı waqıtta qurqınıç tösmer ala bara. Törle ütä-millätçel törkemnär Afrika, Aziä, Kavkaz yaqlarınnan kilgän, slavyan qiäfätle bulmağan keşelärgä höcüm itä. Üzen İreklek partiäse dip atağan törkem İnternet säxifäsendä bügen Peterburda bulğan üterüne şähärne yatlardan tazartu ğämäle dip atadı.

Lamzar Samba äğza bulğan Afrikan Berlege oyışmasınıñ başlığı Desire Defoe:

"Min Rusiä däwläte närsä eşlärgä kirägen belä dip ömetlänäm. Monı bez öyrätergä tieş tügel bit inde. Bu bit kölke. Bezgä militsiädä yalğız yörmägez didelär. Närsä, bu yärdäm itteme? Bez xäzer öydän çıqmasqa tieşme, di Afrikan Berlege oyışması citäkçese.

Xoquq yaqlawçı bäysez Sova oyışması mäglümätenä kürä şuşı yılda ğına Rusiädä näfrätkä nigezlängän 40tan artıq höcüm yasalğan, 6 keşe üterelgän, 80gä yaqını cäräxätlängän. Şulay itep, taqırbaşlar baş kütärä. Monıñ säbäbe närsädä? Qazandağı Säyäsät belgeçe Räfiq Mäxämmätşin fikere:

"Moğayın monıñ nigezendä Rusiädä däwlät ideologiäseneñ, töple milli säyäsätneñ bulmawı, pravoslav dineneñ köçäyep, üzen däwlät dine däräcäsenä kütärüe yata torğandır. Çönki bolar barısı da kemdäder qänäğätlänü, kemdäder qänäğätsezlek uyata."

Mondıy xällär Tatarstanğa da yanıymı? Säyäsät belgeçe Räfiq Mäxämmätşin:

"Tatarstanda, älbättä, tolerantlıq öçen cirlek kiñräk, läkin bez dä bit Rusiädä yäşibez, Rusiädäge protsesslar aqrınlap monda da küçergä mömkin, şuña kürä bu tiksäre küreneşlärdän üz eşebezgä yomılıp qaçıp qalırbız dip täğayın ğına äytä almıym."

Rusiäneñ Tışqı eşlär ministrlığı bügen üterelgän yegetneñ tuğannarınıñ qayğısın uratqlaştı. Ämmä xoquq yaqlawçılar fikerençä, Rusiä räsmiläre monıñ işe cinäyätlärne buldırmas öçen bik az eşli. Human Rights Watch törkemeneñ Mäskäwdäge wäkile Allison Gill:

"Räsmilär citärlek eşli dip äytä almıym. Qızğanıçqa qarşı mondıy cinäyätlär bügenge Rusiädä bik tä ixtimal. Bu ayırım oçraqlar ğına tügel. Älbättä, cinäyätçelär cawap totırğa tieş. Läkin xökümätkä dä küzen açırğa waqıt. Bu cinäyät Rusiäneñ bügen qaya taba baruın kürsätä, di Human Rights Watch wäkile.

Allison Gill süzlärençä, Rusiäneñ qayber säyäsmännäre bügen "Rusiä urıslar öçen" digän şiğärne alğa sörä. Monıñ işe belderülär millätara näfrätne qızdıruğa kiterä, näticädä ber ğönaxsız keşelä, başqa ildän kilgängä genä, başqaçaraq qiäfätle bulğanğa ğına xädäfkä äylänä.

ali ğilmi
XS
SM
MD
LG