Accessibility links

Кайнар хәбәр

Lukaşenka aldında qıyın iqtisadi problemmalar tora.


Yevropa Berlegeneñ tışqı eşlär ministerläre 10-nçe Aprilde Belorusnıñ 31 ölkän räsmisenä, şul sanda prezidend Lukaşenkağa viza birüne tıydılar. Moña anda ütkärelgän prezident saylaularınıñ ğadel häm irekle bulmauı säbäp bulıp tora. Lukaşenko 3-nçe möddätkä prezidentlıq vazıyfasın üti başladı. Läkin, anıñ aldında qıyın problemmalar tora. İn qıyını Rusiäneñ Belorusqa tapşıra torğan gaznıñ bäyäsen kütärü ixtimallığı. Gazprom 2007-nçe yığı kontrakt turında söyläşülär başlanğaç, bäyäne öç märtäbägä kütärergä teläven belderde inde. Bu Belorus ekonomikasın üzgärtergä kiräklegen añlataçaq. Lukaşenko isä andıy üzgäreşlärne yaqlamas.

Belorus iqtisadı totrıqlı häm üsä. Läkin, bu nigezdä Rusiäneñ arzan energetika çığanağınnan bäyle. Londondağı Economist İntelligence Unit belgeçe Stuart Henselneñ fikerençö. Belorusnıñ iqtisadi nigeze qomnan.

"Lukaşenkonı kiläse berniçä yılda ekonomik problemmalar kötä. Töp problemma Belorus iqtisadı üseşeneñ dävam itmiäçägendä."

İlneñ iqtisadı Rusiäneñ arzan bäyägä tapşırğan nefte häm gazınnan bäyle. Belorus ber meñ kibik metr gaz öçen 47 dolar tüli. BDB illäre arasında iñ arzanı. Könbatış Yevropa illäre şuluq miqdar öçen 240 dolar tülilär. Gazpromnıñ gaz bäyäsen kütärü niäte turndağı belderüe Belorusta borçılu tudırdı. Henselneñ süzlärençä, bäyäne ber az ğına kütärü genä dä Belorus iqtisadına tiskäre täsir yasıyaçaq. Läkin, Hensel 2007-nçe yılda bäyä kinättän kütäreler dip kötmi. Uzğan qışta Ukrain, Moldova häm Görcstan Rusiäneñ bäyälärne kütärüe belän kileşergä mäcbür qaldılar. Bu atnada Gazprom Ärmänstan belän yaña kileşü tözüne , İrannı Ärmänstanğa totaştıraçaq gazütkärgeçen üz kontrolenä kertü mäsäläse belän bäyliäçägen belderde. Rusiä belän Belorus arasında gaz bäyäse mäsäläsendä bäxäs çıqqan xäldä, Minsknıñ Beltranshaz gazütkärgeçe östennän kontrolen yuğaltuı mömkin. Rusiä bälkim mone telider dä. Minsktağı Beloruslar häm Bazar dip atalğan atnalıqnıñ ekonomik küzätüçese Tatyana Manionok Lukaşenkonıñ Rusiä belän üzenä faydalı bulğan kileşügä ireşüe bik ixtimal, çönki säyäsi säbäplärdän Mäskäv Belorusqa başqaçaraq mönäsäbät kürsätä digän fikerdä.

"Rusiä üzeneñ berdän ber berektäşe prezident Lukaşenkanı qıyın xäldä qaldırır dip ışanmıym. Bu Rusiä öçen faydağa bulmas. Şul säbäple häm gaz häm nefte bäyäse mäsäläsendä nindider kompromis tabılır."

Anıñ fikerençä, Belorus xärbi yaqtan häm Rusiä tovarları öçen transit il bularaq Mäskäv öçen bik möhim. Belorus Rusiä belän berläşergä telägän berdän ber elekke sovet respublikası. Läkin, Belorusnıñ ekonomik problemmalarına arzan energiädän bäylelek kenä säbäpçe tügel. Lukaşenkanıñ xakimiäte çorında Belorus ekonomik reformalardan çitläşte. Näticädä anda bazar ekonomkası yuq häm industriäneñ 80 protsentı diärlek dävlät qulında. Annan başqa Henselneñ süzlärençä, Lukaşenka xalıqnıñ yaqlauın alır öçen xezmät xaqların häm pensiälärne kütärep tora.

"Lukaşenko xakimiäte çorında xezmät xaqları bik tiz üste. Monı saqlap bulmas. Bu belorus şirkätlärenä konkurensiä mäsäläsendä zur basım yasıy."

Belorus fabriklarnıñ 60 protsentı zianğa eşli. Mondıy säyäsätne dävam itterü mömkin tügel. Lukaşenka üzeneñ ekonomik säyäsäteneñ qolına äylände. Bazar reformaların ütkärü , eş urınarınıñ yabıluına häm eşsezlekkä säbäp bulaçaq. Bu isä xalıqnıñ Lukaenkanı yaqlauın kimetäçäk. Ä inde reformalar näticäsendä xosusi käsepçelekneñ häm köçle urta sıynıfnıñ xasıyl buluı da anıñ xakimiätenä quqınıç tudırır ide. Şul säbäple Henselneñ fikerençä, Lukaşenka üzen üze qıyın xäldä qaldırdı. Ul elekkeçe dävam itä almıy , ber ük vaqıtta alğa taba da kitä almıy.

Färit İdelle, Praga.
XS
SM
MD
LG