Samarnıñ Litvinov isemendäge mädäniät Sarayında bıyıl tatar balalarınıñ 10 nçı cır- biü- şiğriät festivale uzdı. Festival' mäşhür şağirebez Ğabdulla Tuqaynıñ 120 yıllığına bağışlanğan ide. Bäyräm säxnäsennän yözgä yaqın uquçı çığış yasadı häm alar İske Usman, Mäçäläy, Denis awıllarınnan kilgännär ide. Samarnıñ “Yaqtılıq” mäktäbennän dä illegä yaqın uquçı üz ostalıqların kürsättelär. Säxnädän dürt kollektiv yartışar säğätlek programmalarında cırğa da, biügä dä, poeziägä dä urın birep, här kollektiv üzençä Tuqay ruxın tudıra aldı.
Festival'neñ räsmi bülegendä “Tuğan tel” cämğiäte äğzası Azat Nadirov bolay dide:
“Menä 10 yıl inde Samarda tatar balaları üzläreneñ sänğät mömkinleklären kürsätep kilälär. Tatar balaları öçen bu berdänber mömkinlek. Säxnägä kütärelgän uquçılarnıñ küñel türlärenä sänğät maturlığı señsen ide dä, balalarnıñ tormış yulların bizäsen ide.”
Festival'dä Denis awılı mäktäbe uquçıları berençe çığış yasadılar. Denislılar säxnädä kiräkneñ barçasın da eşlädelär. Milli kiem, cır, biü, poeziä- barçası da zur ostalıq häm tırışlıq belän eşlängän. Tuqay poeziäsen küzallaw häm awıldaş şağirläre Şahidä Gallyamova şiğerlären dä uqu, poeziäne tuğan tufraqqa kiterep totaştıru itep qabul itelde. Töz bieklegendäge Rafail Badıykovnıñ tırışıp- tırmaşıp köy suzuı canğa räxätlek birde. Ä inde yäp- yäş Ayrat Afzalovnıñ garmunda sızdırtuı ömetsez küñellärgä şifa buldı.
Yartı säğät eçendä Denislılar törle janrnı sıydırğan moñlı, xäräkätle, milli ruxlı konsert kürsätep, berençe urınnı aldılar. Läkin dä yegerme balanıñ iñ zur ciñüe- ul tatar telen kamil belüe ide.. Alıp baruçılarınıñ citez, kütärenke ruxta buluları, här süzne, här icekne ädäbi tel qanunnarı bieklegendä zalğa citeşterü- bu inde mäktäp uqıtuçılarınıñ , äti- äniläreneñ, äbi- babalarınıñ şul balalarğa büläk itkän iñ zur xäzinäläre dip qabul itelde. Denis urta mäktäbeneñ uquçıları tatar telenä bulğan mäxäbbätlären näsel ıruın däwam itüçe qoral itep saqlasınnar ide digän teläk kenä belderäbez.
Säxnädä här kollektivnıñ küzgä taşlanğan, çäçräp torğan söykemle söyäkläre bar. Denislılarda garmunçı Ayrat Afzalov bulsa, Mäçäläylelärdä ul qaşıqçılar törkeme. Awıl- här millätneñ teräge. Mäçäläy balalarınıñ ğorurlanırlıq närsäläre küp, läkin dä Samar töbägendä Ğabdulla Tuqay tik Mäçäläydä genä bulğan häm bu küreneş mäçäläylelär çığışında da çağılış taptı.
Tuqayıbıznıñ “Käcä belän sarıq” äkiäte säxnädän ğäcäyep üzençälekle itep kürsätelde, Yuliä belän Aliä “Bala häm kübäläk”ne färeştälär ciñellege belän başqardılar. Xättä şärıq biüen dä Tuqayğa bäyläp birü- üzençä ber tapqırlıq bulıp qabul itelde. Ägär dä moña qädär tatar estrada säxnäsendä şärıq biüen qorsaq dırıldawına äyländergän bulsalar, mäçäylelär şärıq biüen serle, moğcizalı, bilgesezlek, qızıqlı häm tirän xislärdän torğan küzlärne genä tügel, ä yaulıq astında çibär, sılu bit, irennärne kürü telägen uyattı. Menä şul bula inde çın sänğät.
İske Usmanlılarüzläreneñ kiem- salım baylıqları belän ayırılıp tordılar. Bu da tirän tä'sir qaldıra, şunıñ östenä Usmanlılar Tuqay tematikasına da tirän kerep kitä alğannar, monda inde tatar tele uqıtuçıları Fidaniä xanım Nuretdinovanıñ, Gölşat xanım Xaysanovanıñ xezmäte küzgä taşlana. Tik menä ike möğallimä dä mäktäptän tatar telen qısıp çığaru säyäsätenä körsenälär. Ägär bıyıl här sıynıfta atnasına ikeşär säğät uqıtsalar, ikençe yılğa tatar telenä berär säğät kenä qaldıralar, dip kisätkännär. Qızğanıç ki, bügen tatar awıllarındağı mäktäp direktorlarınıñ qayberläre tatar tele däreslären qısqartu yünäleşendä üzläre äydamanlıqnı kürsätälär. ä bit mäktäp direktorı nindider fänne alğa sörüçe genä tügel, ä tatar milläten ğömerle itüne strategik plan itep quyğan olı millätpärvärlı zıyalı şäxes bulırğa tieş!
Balalar festivalen Samarnıñ “Yaqtılıq” isemle urta mäktäbe uquçıları tügäräkläde. İllegä yaqın bala mäktäpneñ bügenge tatar ruxi xäzinäsen zalğa ireşterde. Uquçılarnıñ Tuqayıbızğa bulğan mönäsäbäte üzläre yazğan şiğerlärdä çağıldı. Bu inde zur qazanış dip äytäse kilä. Bala Tuqaynı uqıp qına qalmağan, äle anı üz yöräge aşa uzdırıp, fälsäfi näticäsen dä dürt yullıqlarğa sıydırğan.
Ä menä başlanğıç sıynıf uqıtuçısı Säğidä Nurullinanıñ “Cidegän çişmä” cırın başqaruı kollektivta balalar häm uqıtuçılarnıñ gel bergä, gel bergä icat itülärenä işarä ide häm bu balalarda uqıtuçı apalarına qarata mäñgelek mäxäbbät uyata torğan matur küreneş. Säğidä xanım uqçılarğa säxnädän dä däres birde. “Küregez, menä nindi bula ul tatar cırı, menä nindi bula ul moñ”,- dip. Kiläçäk festival'lärdä “Yaqtılıq” ürnägen başqa mäktäplärdä dä kütärep alırlar digän teläk bar.
Şamil Bahautdin, Samar
