Jurnalistlarnı yaqlaw komitetı älege xisapta telgä alınğan 10 il döreslekne törle yullar belän häm törle däräcädä ezärlekli, ämma alarnıñ ğämälläre oxşaş di.
Xisapta ul illärneñ xökümätläre başında awtokrat citäkçelär utıra häm alar üz watandaşlarına dönya häm il turında kilüçe barlıq mäğlümätlärne kontroldä tota, üz illäre turında yaxşı xäbärlärne genä röxsät itä, tänqitçän yäki naçar xäbärlärne tıya dielä.
New Yorkta Berläşkän Millätlär Oyışması baş idaräsendä älege xisapnı iğlan itkännän soñ telefon aşa Azatlıq radiosına Komitetnıñ başqarma mödire Ann Cooper bolay dip belderde.
"Çınnan da möhim bulğan xällär turında yış qına berni dä xäbär itelmi. Tönyaq Koreanıñ däwlät kiñküläm mäğlümät çaraları, mäs''älän, 1990-nçı yıllarda millionnarça keşegä tä''sir itkän qotoçqıç açlıq turında berni xäbär itmäde. Qayçaq senzura ul illärdä xalıqnıñ tormışına da tä''sir itä başlıy" di Cooper.
İsemlektäge berençe bişlekkä Tönyaq Korea, Birma, Törkmänstan, Ekwatoraial Gwinea häm Liviä kerä. Alardan soñ unlıqnı Eritrea, Kuba, Üzbäkstan, Süriä häm Belarus tutıra.
Elekke sovet illäre arasında iñ yaman senzura Törkmänstanda. Anda däwlät barlıq kiñküläm mäğlümät çaralarına xuca bulu belän bergä çit il mäğlümät çığanaqların da ilgä kertüne tıya.
Xisapta Törkmänstannıñ kiñküläm mäğlümät çaraları xalıqqa kiräkle mäğlümät taratası urınğa Törmänbaşına yäğni prezident Saparmurat Niyazovqa dan cırlaw belän mäşğül dielä.
Cooper "Moña Törkmän xalqı niçek qarıy. Äytüe bik qıyın. Çönki mäğlümät çaraları nıqlı kontrol astında häm härtörle fiker belderü dä Törkmänstanda nıq kontroldä totıla. Keşelär uylağannarın äytergä qıymıy. Alar üzläreneñ awtokratik citäkçeläre turında ni uylawların äytmiäçäk, çönki anıñ bulaçaq näticälärennän qurqalar" di.
Jurnalistlarnı yaqlaw komitetı äytüençä, Üzbäkstanda prezident İslam Kärimov xökümäte mäğlümät çaralarınıñ oppozitsiäne yaqtırtuına yul quymaw öçen sovet ısulların qullana, militsiä azaplawları belän nıqlı tärtip saqlıy.
Xisapta bigräk tä Kärimov xökümäteneñ 2005-täge Ändican waqıyğaları turında cit il mäğlümät çaralarına xäbär itüçe jurnalistlarnı bastıruı ğäyeplänä. Jurnalistlarnıñ kübese ildän qaçıp kitärgä mäcbür buldı, Ändican waqiğalarınnan soñ wäzğiät bik nıq naçarayıp kitte dielä.
Monnan tış İrekle Yewropa-Azatlıq, BBC radiolarınıñ, Suğış häm Tınıçlıq xäbärläre institutınıñ Taşkenttağı bülekläre yabıluı telgä alına.
Xisapqa qarağanda 2005-nçe yıl axırına Üzbäkstanda 6 jurnalist törmägä yabılğan. Bu elekke sovet illäre arasında iñ zur san.
Belarus bu xisapta yış qına Yewropadağı soñğı diktatura dip atala. Häm andağı matbuğatnıñ xäle dä monı çağıldıra dielä. Komitet mäğlümät çaraları räsman irekle bulsa da prezident Aleksandr Lukaşenko telämägän närsälär turında xäbär itmäskä tırışalar di
Cooper äytüençä, Lukaşenko xökümäte matbuğatnı kontrol''dä totu öçen xoquqıy häm administrativ ısullar qullana."Lukaşenko qullanğan ısullarnıñ qayberläre näşriätlärgä gazetlarnı bastırmaw, yäki poçtağa alarnı taratmaw turında färman birü. Ul gazetlar texnik yaqtan eşläp kilsä dä xäbärlären xalıqqa tarata almıy. Bu andıy uq qurqınıçlı senzura bulmasa da bil näticäle ısul, çönki axır çiktä xalıq barıber bäysez xäbärlär ala almıy" di Cooper.
Xisap 17 törle bilge nigezendä äzerlängän. Alar arasında räsmi senzura, bäysez kiñküläm mäğlümät çaraları bulmaw, çit il radioların tomalaw, basmalarnıñ eşenä tıqşınu häm başqa ısullar bar. Häm Komitet belderüençä, isemlektäge 10 ilneñ barısında da şuşı ısullarnıñ kimendä 9-ı qullanıla.
Naif Aqmal, Praga.
Xisapta ul illärneñ xökümätläre başında awtokrat citäkçelär utıra häm alar üz watandaşlarına dönya häm il turında kilüçe barlıq mäğlümätlärne kontroldä tota, üz illäre turında yaxşı xäbärlärne genä röxsät itä, tänqitçän yäki naçar xäbärlärne tıya dielä.
New Yorkta Berläşkän Millätlär Oyışması baş idaräsendä älege xisapnı iğlan itkännän soñ telefon aşa Azatlıq radiosına Komitetnıñ başqarma mödire Ann Cooper bolay dip belderde.
"Çınnan da möhim bulğan xällär turında yış qına berni dä xäbär itelmi. Tönyaq Koreanıñ däwlät kiñküläm mäğlümät çaraları, mäs''älän, 1990-nçı yıllarda millionnarça keşegä tä''sir itkän qotoçqıç açlıq turında berni xäbär itmäde. Qayçaq senzura ul illärdä xalıqnıñ tormışına da tä''sir itä başlıy" di Cooper.
İsemlektäge berençe bişlekkä Tönyaq Korea, Birma, Törkmänstan, Ekwatoraial Gwinea häm Liviä kerä. Alardan soñ unlıqnı Eritrea, Kuba, Üzbäkstan, Süriä häm Belarus tutıra.
Elekke sovet illäre arasında iñ yaman senzura Törkmänstanda. Anda däwlät barlıq kiñküläm mäğlümät çaralarına xuca bulu belän bergä çit il mäğlümät çığanaqların da ilgä kertüne tıya.
Xisapta Törkmänstannıñ kiñküläm mäğlümät çaraları xalıqqa kiräkle mäğlümät taratası urınğa Törmänbaşına yäğni prezident Saparmurat Niyazovqa dan cırlaw belän mäşğül dielä.
Cooper "Moña Törkmän xalqı niçek qarıy. Äytüe bik qıyın. Çönki mäğlümät çaraları nıqlı kontrol astında häm härtörle fiker belderü dä Törkmänstanda nıq kontroldä totıla. Keşelär uylağannarın äytergä qıymıy. Alar üzläreneñ awtokratik citäkçeläre turında ni uylawların äytmiäçäk, çönki anıñ bulaçaq näticälärennän qurqalar" di.
Jurnalistlarnı yaqlaw komitetı äytüençä, Üzbäkstanda prezident İslam Kärimov xökümäte mäğlümät çaralarınıñ oppozitsiäne yaqtırtuına yul quymaw öçen sovet ısulların qullana, militsiä azaplawları belän nıqlı tärtip saqlıy.
Xisapta bigräk tä Kärimov xökümäteneñ 2005-täge Ändican waqıyğaları turında cit il mäğlümät çaralarına xäbär itüçe jurnalistlarnı bastıruı ğäyeplänä. Jurnalistlarnıñ kübese ildän qaçıp kitärgä mäcbür buldı, Ändican waqiğalarınnan soñ wäzğiät bik nıq naçarayıp kitte dielä.
Monnan tış İrekle Yewropa-Azatlıq, BBC radiolarınıñ, Suğış häm Tınıçlıq xäbärläre institutınıñ Taşkenttağı bülekläre yabıluı telgä alına.
Xisapqa qarağanda 2005-nçe yıl axırına Üzbäkstanda 6 jurnalist törmägä yabılğan. Bu elekke sovet illäre arasında iñ zur san.
Belarus bu xisapta yış qına Yewropadağı soñğı diktatura dip atala. Häm andağı matbuğatnıñ xäle dä monı çağıldıra dielä. Komitet mäğlümät çaraları räsman irekle bulsa da prezident Aleksandr Lukaşenko telämägän närsälär turında xäbär itmäskä tırışalar di
Cooper äytüençä, Lukaşenko xökümäte matbuğatnı kontrol''dä totu öçen xoquqıy häm administrativ ısullar qullana."Lukaşenko qullanğan ısullarnıñ qayberläre näşriätlärgä gazetlarnı bastırmaw, yäki poçtağa alarnı taratmaw turında färman birü. Ul gazetlar texnik yaqtan eşläp kilsä dä xäbärlären xalıqqa tarata almıy. Bu andıy uq qurqınıçlı senzura bulmasa da bil näticäle ısul, çönki axır çiktä xalıq barıber bäysez xäbärlär ala almıy" di Cooper.
Xisap 17 törle bilge nigezendä äzerlängän. Alar arasında räsmi senzura, bäysez kiñküläm mäğlümät çaraları bulmaw, çit il radioların tomalaw, basmalarnıñ eşenä tıqşınu häm başqa ısullar bar. Häm Komitet belderüençä, isemlektäge 10 ilneñ barısında da şuşı ısullarnıñ kimendä 9-ı qullanıla.
Naif Aqmal, Praga.