Dönyanıñ bar iğtibarı bügen terrorğa qarşı suğışqa töbälgän, keşe xoquqları ölkäsendä çın-çınlap aşığıç mäsälälär iğtibarsız, iñ möxime, aqçasız qala, bu suğışnıñ iñ zur qorbannarı - ğadi keşelär häm xäyerçe illär. Cıyıp äytkändä, Amnesty International üzeneñ yılllıq xisabında, menä şundıy näticä yasağan.
Şuşı xisapnı bäyän itkändä oyışmanıñ citäkçese Irene Xan, qüätle illärne terrorğa qarşı suğışqa artıq küp aqça sarıf itüdä, dönyanıñ başqa urınnarındağı çın humanitar qazalarğa küz yomuda ğäyepläde. "Bu onıtılğan konfliktlar, läkin dönya alarnı istä totırğa häm üzgärtü öçen çaralar kürergä tieş" di Amnesty International citäkçese.
Şundıy onıtılğan krizislarnıñ berse itep xisapta Sudannıñ Darfur töbäge kiterelgän. Afrikanıñ bu ilendä suğış cinäyätläre, bäreleşlär aqrasında millionlağan keşe torğan urınnarın taşlap kitergä mäcbür bulğan.
Oyışma belderüençä, 2005 yılda Ğiraq mäzhäbara bäreleşlärgä batqan, iñ zur zıyannı ğadi xalıq, xäyerçelär kürä.
Quşma Ştatlarğa iärep, cazalawlarğa küz yomğan Europa illären dä Amnesty International "cinäyättä qatnaşuçılar" dip atağan. Süz suğış äsirlären cazalaw ğämäldä bulğan Misır, İordaniä, Morokko, Süriä kebek illärgä cibärü turında bara.
Xisapta Yämänle Möxämmäd Äl-Assad oçrağı kiterelgän. Ul 2003 yılda Tanzaniädä eşlägändä totqarlanğan. Annarı Djibuti, Äfğanstanğa kiterelgän, soñnan Könçığış Europanıñ ber ilendä totılğan. 2006 yılda ber ğäyepläwsez irekkä çığarılğan. Bu xäl minem tormışımnı tulısınça üzgärtte di ul. "Min küp närsä yuğalttım, abruy, ruxımnı. Balarım äle yäş, berse mine totqarlağaç tuğan, ätiem inde qart" di Möxämmäd Äl-Assad.
Quşma Ştatlar mondıy oçraqlar bik siräk dip aqlana häm alarnı terrorğa qarşı köräş belän añlata.
Amnesty International citäkçese xalıqara oyışmalarnı, keşe xoquqları bozılu oçraqları belän eş itkändä, qıyuraq bulırğa çaqıra. "2005 yılda qayber parlamentlar, Europa Şurası, Europa Berlege oyışmaları ayırım oçraqlarnı tikşerergä taläp itte. Läkin qayber oçraqlarda, äytik, Çeçnä, Nepal, Darfur mäsäläsendä ällä ni eşli almadı. 2006 yılda bu oyışmalar qıyuraq bulırğa tieş" di Irene Xan.
2006 yılğa Amnesty International 4 taläp quya:
– Berläşkän Millätlär häm Afrika Berlege Darfurda keşe xoquqları bozıluğa çik quyarğa tieş;
– Berläşkän Millätlär ciñel qoral säwdäsen tärtipkä salğan kileşü äzerlärgä tieş;
– Quşma Ştatlar Guantanamo törmäsen yabırğa, bar suğış äsirläreneñ isemnären häm qayda totıluların açırğa tieş;
– Berläşkän Millätlärneñ yaña Keşe xoquqları Şurası bar xökümätlärneñ dä keşe xoquqların bertigez räweştä ixtiram itüen taläp itergä tieş.
Amnesty International citäkçese Irene Xan 2006 yılda xalıqara cämäğätçelek şuşı mäsälälärne xäl iter digän ömet belderde.
ali ğilmi
Şuşı xisapnı bäyän itkändä oyışmanıñ citäkçese Irene Xan, qüätle illärne terrorğa qarşı suğışqa artıq küp aqça sarıf itüdä, dönyanıñ başqa urınnarındağı çın humanitar qazalarğa küz yomuda ğäyepläde. "Bu onıtılğan konfliktlar, läkin dönya alarnı istä totırğa häm üzgärtü öçen çaralar kürergä tieş" di Amnesty International citäkçese.
Şundıy onıtılğan krizislarnıñ berse itep xisapta Sudannıñ Darfur töbäge kiterelgän. Afrikanıñ bu ilendä suğış cinäyätläre, bäreleşlär aqrasında millionlağan keşe torğan urınnarın taşlap kitergä mäcbür bulğan.
Oyışma belderüençä, 2005 yılda Ğiraq mäzhäbara bäreleşlärgä batqan, iñ zur zıyannı ğadi xalıq, xäyerçelär kürä.
Quşma Ştatlarğa iärep, cazalawlarğa küz yomğan Europa illären dä Amnesty International "cinäyättä qatnaşuçılar" dip atağan. Süz suğış äsirlären cazalaw ğämäldä bulğan Misır, İordaniä, Morokko, Süriä kebek illärgä cibärü turında bara.
Xisapta Yämänle Möxämmäd Äl-Assad oçrağı kiterelgän. Ul 2003 yılda Tanzaniädä eşlägändä totqarlanğan. Annarı Djibuti, Äfğanstanğa kiterelgän, soñnan Könçığış Europanıñ ber ilendä totılğan. 2006 yılda ber ğäyepläwsez irekkä çığarılğan. Bu xäl minem tormışımnı tulısınça üzgärtte di ul. "Min küp närsä yuğalttım, abruy, ruxımnı. Balarım äle yäş, berse mine totqarlağaç tuğan, ätiem inde qart" di Möxämmäd Äl-Assad.
Quşma Ştatlar mondıy oçraqlar bik siräk dip aqlana häm alarnı terrorğa qarşı köräş belän añlata.
Amnesty International citäkçese xalıqara oyışmalarnı, keşe xoquqları bozılu oçraqları belän eş itkändä, qıyuraq bulırğa çaqıra. "2005 yılda qayber parlamentlar, Europa Şurası, Europa Berlege oyışmaları ayırım oçraqlarnı tikşerergä taläp itte. Läkin qayber oçraqlarda, äytik, Çeçnä, Nepal, Darfur mäsäläsendä ällä ni eşli almadı. 2006 yılda bu oyışmalar qıyuraq bulırğa tieş" di Irene Xan.
2006 yılğa Amnesty International 4 taläp quya:
– Berläşkän Millätlär häm Afrika Berlege Darfurda keşe xoquqları bozıluğa çik quyarğa tieş;
– Berläşkän Millätlär ciñel qoral säwdäsen tärtipkä salğan kileşü äzerlärgä tieş;
– Quşma Ştatlar Guantanamo törmäsen yabırğa, bar suğış äsirläreneñ isemnären häm qayda totıluların açırğa tieş;
– Berläşkän Millätlärneñ yaña Keşe xoquqları Şurası bar xökümätlärneñ dä keşe xoquqların bertigez räweştä ixtiram itüen taläp itergä tieş.
Amnesty International citäkçese Irene Xan 2006 yılda xalıqara cämäğätçelek şuşı mäsälälärne xäl iter digän ömet belderde.
ali ğilmi