Accessibility links

Кайнар хәбәр

Rusiä: Putin öçençe tapqır prezident bulırmı?


2008 yıl yaqınlaşqan sayın bu soraw küplärne borçıy. Ber keşegä 3 tapqır rättän prezident bulunı älegä Rusiä konstitutsiäse tıya. Ämmä, belgeçlär fikerençä, bu kirtä atlap çıqmaslıq tügel.

Vladimir Putin 3nçe möddätkä dä barırmı digän soraw, döresen äytkändä, ul ikençe tapqır prezident bulğaç, 2004neñ Mayında ütkän inaguratsiädän soñ uq quyıla başladı. Başqa ber demokratik ildä bu soraw urınsız bulır ide, ä menä köçle patşağa moxtac bulğan Rusiädä bik tä urınlı yañğırıy.

Putin üze 3nçe möddät ixtimalın moñarçı şaqtıy ışandırırlıq itep kire qağıp kilde. Äytik, uzğan yılnıñ awgustında bolay digän ide: "Bälki min telär dä idem, läkin konstititsiä monı röxsät itmi. Bügen Rusiä öçen iñ möxime – totrıqlılıq. Ä aña barı tik ğämäldäge qanunnar nigezendä genä ireşep bula" dide Vladimir Putin.

Putin üze şulay dip toruğa qaramastan, anı 3nçe tapqır prezident itü niätläre kimemi, kiresençä, arta ğına bara. Levada üzäge ütkärgän soñğı fiker beleşügä qarağanda, Putinnı 3nçe tapqır prezident itü öçen konstitutsiäne üzgärtü täqdimen cawap birgännärneñ yartısınnan kübräge xuplap çıqqan. "May ayında bu sorawğa 59% uñay cawap birde, uzğan yılnıñ sintäberendä 44 kenä ide" di Levada üzäge wäkile Leonid Sedov.

Konstitutsiägä üzgäreşlärne Federal cıyılışnıñ ike pulatı häm cirle parlamentlar raslarğa tieş bulaçaq. Bügenge Rusiädä tırpayıp torğan xakimiät vertikalenä küz salsañ, bu eşneñ tiz arada eşlänäçägendä şiklänüçe yuq.

Berdän-ber qıtırşılıq bar, ul da bulsa – Könbatışnı künderü. Belarus prezidentı Aleksandr Lukaşenkanıñ konstitutsiäne üzgärtep 3nçe tapqır prezident buluına Könbatış bik quanmadı.

Mäskäwdäge İndem isemle fond başlığı Georgi Satarov süzlärençä, qanun ixtiram itkän illärdä mondıy konstitutsiä üzgäreşläre ğädättä ğämäldäge tügel, kiläse prezidentnı küzdä totıp yasala. Ämmä Rusiädä monı Putin kitkänçe ük yasıy alalar di ul: "Monıñ öçen bik ğadi ber üzgäreş kiräk: Prezident digän bülektä 2 möddät digän çikläwne alıp taşlarğa. Texnik yaqtan monı referendum, yä başqa ısullar belän eşläp bula" di Georgi Satarov.

Putin Lukaşenka yulın qabatlarmı, älegä özderep äytü qıyın. Duma räise Boris Grızlov süzlärenä qarasañ, yuq sıman: "Minemçä, Konstitutsiäne ber keşe öçen üzgärtü döres tügel. Konstitutsiädä ber keşe rättän 2 mödättän artıq prezident bula almıy dielgän. Putinğa kilgändä, ul 3nçe tapqır prezident bula ala, läkin rättän tügel" di Boris Grızlov.

Başqa süzlär belän äytkändä, Putin 4 yıl yal itep alğannan soñ, 2012 yılda qabat prezident bula ala. Belgeçlär fikerençä, vitse-prezident Dmitri Medvedev, saqlanu ministrı Sergei İvanov kebek ixtimal warislar bulağanda, Putin Kremldän çittä torıp idaräne kontroldä tota ala.

Nixayät, belgeçlär fikerençä, tağın ber mömkinlek bar: prezidentlıq möddäte betügä berniçä ay qala Putin wazifasınnan çigenä häm 2008 yıl saylawlarında qatnaşa. Bu oçraqta anıñ 3nçe möddäte rättän dip sanalmıy. Monıñ çınlap ta şulay ikänen Rusiäneñ teläsä qaysı mäxkämäse raslıy ala.

ali ğilmi
XS
SM
MD
LG