Accessibility links

Кайнар хәбәр

Condolezza Rice kötelmägändä Bäyrütkä kilde


AQŞ däwlät sekretare Condoleezza Rice düşämbe könne kötelmägändä İzrail tarafınnan bombalanğan Liban başqalası Bäyrütkä kilde. Baştaraq ul Yaqın Könçığış säfäre barışında Fälestin häm İzrail citäkçeläre belän genä oçraşır dip kötelgän ide. Atna axırında İzrail Libannıñ könyağına xalıqara köçlär kertü täqdimen qabul itärgä äzerlek beldergännän soñ Rice säfäre barışında bu mäs''älä dä qaralır dip kötelä.

Izrail Liban çigeneñ ike yağında da raketa höcümnäre däwam itkändä Condoleezza Rice düşämbe könne boralaq belän Liban başqalası Bäyrütkä kilep töşte. Libannıñ könyağında da cir öste ğäskärläre suğışnı däwam itte. İzrail ğäskärläre Xizbullanıñ Libandağı töp tayanıçı sanalğan Binat Cäbil şähären yawlıy.

Liban xakimiätläre häm töbäktäge başqa illär inde 400dän artıq keşeneñ ülemenä, yartı millionnan artıq keşeneñ qaçıp kitüenä säbäp bulğan atışlarnı tuqtatırğa çaqırğanda Ricenıñ biregä kilüe bik tä kötelgän adım buldı.

Yewropa da atışlarnı tuqtatırğa çaqırdı.Yewropa Berlegeneñ ğädättän tış yardäm koordinatorı Jan Egeland yäkşämbe könne bombalanğan Bäyrütneñ könyağın qarağannan soñ "Yartı millionnan ber millionğa qädär keşe xalıqara yardämgä moxtac. Yaralılarğa citärlek yardäm kürsätelmi. Keşelärgä eçär su citmi. Distälärçä meñ keşe çolğanışta yäki ikeyaqlap utqa totılğan urınnarda qalğan. Bu bigräk tä Bäyrütneñ bu öleşendä häm ilneñ könyağında ayıruça borçılu tudıraq" dide.

Ämma Rice Yewropalılardan ayırmalı bularaq qat-qat Quşma Ştatlar härtörle xaqqa atışlarnı tuqtatu yaqlı tügel, bigräk tä süz waqıtlı çişeleş ça tuqtatu turında barsa dide.

AQŞ qabat Xizbullağa Libannıñ könyağınnan İzrailne raketa utına totu mömkinlege qaldırmawçı daimi çişeleş yaqlı buluın belderä. İzrail dä näq şunı teläwen äytä.

İzrail räsmiläre, şul isäptän tışqı eşlär ministrı Tsipi Livni yäkşämbe könne İzrail Libannıñ könyaq çigendä çit il, NATO yäki Yewropa Berlege ğäskärläre toruına riza bulaçağın belderde.

"Bez xalıqara cämäğätçelek belän Liban xökümätenä iñ yaxşı yardäm turında söyläşergä cıyınabız. Bez Libannıñ könyağı öçen Liban xökümäte cawaplı dip isäplibez, ämma bez Liban xökümätenä belderülärne häm BMOnıñ resolütsiäsen tulısınça tormışqa aşırırğa yardäm itäçäk, Xizbullanı taratu, Libannıñ könyağınnan çığaru häm aña yañadan qorallanu mömkinlege birmäw maqsatındağı näticäle köçlär turındağı qayber täqdimnärne qabul itä alabız" dide Livni.

Bu İzrailneñ fikere üzgärüne añlata. Häm şiksez Rice älege säfäre barışında bu turıda da söyläşäçäk. Tik İzrailneñ Bar İlan Universitetınıñ Strategik tikşerenülär üzägen citäkläwçe Efraim İnbar Azatlıq radiosına Yerusalimda xalıqara köçlärneñ näticälegenä şiklänep qarıylar di.

"İzrail ğädättä qıyınlıqlarnı häm xalıqara köçlärneñ uñışsızlıqların iskä alıp mondıy köçlärgä qarşı çığıp kilde. Libannıñ könyağında BMO qatanı astındağı xalıqara köçlär toruın häm alardan bernindi dä fayda bulmawın onıtmıyq. Mondıy tör köçlärneñ Xizbullanı qoralsızlandırırğa yäki Xizbullanıñ raketa täeminatın tuqtatırğa niçek itep yardäm itä alaçağı añlaşılmıy. Şulay da bu alar qarıyaçaq mäsälälärneñ berse bulırğa oxşıy" dide İnbar.

Ricenıñ töbäkkä säfären kiçekterüeneñ ber säbäbe İzrailgä Xizbullanı ayaqtan yığu öçen östämä waqıt birü digän küp kenä süzlär buldı. Ämma bu älegä tormışqa aşmadı. Şimbä könne Xizbulla İzrailgä moñarçı kürelmägän sanda160-lap raketa attı. Häm bu anıñ äle dä bar köçenä suğışuın kürsätte.

İnbar İzrailneñ Xizbullanı barı tik cir öste köçläre belän tönyaqqara çigerü aşa ğına maqsatına ireşä alaçağı açıq kürende di.

"Minemçä Hawa höcümnärenä basım yasaw İzraillelärneñ ömetlären aqlamadı. Alar barı hawa köçläre belän genä küpkä ireşerbez dip ömetlängän idelär, soñraq alar cir öste köçläre kertergä kiräklegen añladı" dide İnbar.

Ämma Libanda Xibulla belän bäreleşlärdä İzrail xärbiläreneñ yuğaltuları arta bara.

Riceqa balansnı saqlaw bik qıyın bulaçaq. Ber yaqtan Bush administratsiäse bu qorallı nizağ Xizbullanı häm anıñ İran belän Süriädäge yaqlawçıların köçsezländerü öçen bik yaxşı mömkinlek dip isäpli. İkençe yaqtan Yewropada häm Ğäräp dönyasında atışlarnı tuqtatuğa çaqırular köçäyä barğanda, tınıç xalıq arasında qorbannar arta barğanda, Waşington haman yalğızlıqta qala bara. Häm ul İzrailgä xärbi operatsiäsen tizräk tuqtatsın öçen basım yasarğa mäcbür bulırğa mömkin.

Ämma İnbar Xizbulla üzeneñ raketa höcümnären tuqtatmıy torıp Waşington basım yasada da İzrail xärbi operatsiäsen tuqtatmıyaçaq di.

Naif Aqmal, Praga.
XS
SM
MD
LG