Udmurtiä Respublikasınıñ Kiäs rayonında tatarlar küp tügel, ämmä alar berniçä awılda tuplanıp yäşi. Rayonda 15 yıl elek «Çulpan» tatar mädäniät klubı oyıştırıldı. Bu oyışma millättäşlärebezne tuplap, alarnıñ ixtiacların qänäğätländerü eşen alıp bara. «Çulpan» mädäniät klubın tuplawçı Fätxiä xanım Ğataullina. 1991 yılda, Fätxiä xanım inde layıqlı yalda buluına qaramastan, rayon kitapxanäsendä eşen däwam itä. Bu — demokratiä dip şapırınğan yıllar. Millätlär üz yazmışı turında qayğırtuçanlıq kürsätep, törle oyışmalar buldırğan däwer. Rus, udmurt oyışmaları barlıqqa kilgäç, Fätxiä xanım da, tatarlarğa da cıyılu turında uylanıp, kitapxanä direktorı yanına kerä.
Ul tatarlarğa cıyılırğa röxsät birä. Şulay itep tiz arada Udmurtiäneñ Kiäs töbägendäge tatarlar tuplanıp, aralaşa başlıy, cırlar, iyüllär öyränä, yolalarıbıznı saqlap qalu buyınça eş başlap cibärä. «Çulpan» klubı üsep, nığıp kitä, aralarında matur tawışlı cırçılar barlıqqa kilä, garmunçı tabıla. İke yıldan son «Çulpan» rayon mädäniät yortına küçä. Anda «Çulpan» ansamble dä tua, şulay itep alar tulı xoquqlı kollektiv bulıp eşen däwam itä. Garmunçı Rinat Sibgatullin häm berençe yıllardan uq oyışmağa yöri başlağan Fäwziä Şakirova «Çulpan»da aralaşu zur bäxet dip urtaqlaştı.
«Çulpan» ansamble millättäşlärebezneñ mädäniätkä ixtıacların qänäğätländersä, keşelerneñ küñelen kütärsä, şul uq waqıtta rayonda yäşäwçe başqa millät wäkillären tatar mädäniäte belän tanıştıra. Rinat Sibgatullinga süz.
Sonğı yıllarda ansambl yaña äğzalar belän tulılandırılğan. Älfiä Mımrina şundıylardan. Ul Udmurtiägä Başqortstannan küçep kilgän. Tuğan yağıbıznı sağınabız, şuña da ansambl üzenä tarta, dip söyläde Älfiä xanım. Balaları da tatar telendä aralaşmıy, kollektivqa yörü, ana telendä söyläşü öçen dä etärgeç bulır dip ışana Älfiä Mımrina.
Dörestän dä, älege ansamblgä urta häm ölkän yäştäge millättäşlärebez genä yöri. Yäşlärne üzläreneñ tiräsenä tartu — iñ möhim mäs’älälärneñ berse bulıp qala. Balalar tatar telende söyläşä belmi. Şuña da Fätxiä xanım oyıştırğan tatar tele tügärägenä yörüçelär sanı da az bulğan. Fätxiä xanım süzlärençä, milli ğorurlıq, ana telenä mäxäbbät berençe çiratta ğailädä tärbiälänergä tieş.
Rayonda «İman» tatar yäşläre berlege dä bar, ämmä alar üzläreneñ eşen kiñ külämdä cäyelderep cibärä almadı. Tağın şul uq säbäp — qatnaş ğailä. Andıy ğailälärdä kübräk rus telendä aralaşalar, Tatar telendä gazeta, jurnallar uqımıylar, Kiästa oçratqan poçtalyon da tatar basmasın ber genä keşe Fätxiä Ğatawlina aluın añlattı. Döres, rayon kitapxanäsendä tatar telendä kitaplar beraz bar. Tik bu kitaplar inde qup yıllar elek näşer itelgän avtorlarnıñ äsärläre. Kitapxanä xezmätkäre Rezedä Mironova äytüençä, tatar kitapların sorawçı yuq.
Ağımdağı yılnıñ başında rayonda tatar telendä radiotapşırular efirğa çığa başlağan ide. Alarnı Älfiä Mımrina alıp barğan.
Ber—ike aydan soñ tapşırular efir programmasınnan yuğalğan. Tatar telendä qabat radiotapşırular efirğa çığarmı — bilgesez. Ämmä, Fätxiä xanım Ğataullina äle bireşergä uylamıy, radiotapşıruları rayonda yäşäwçe tatarlarnı berläşterüçe ber çara da bulıp torır ide dip, rayon administratsiäse, redaksiä citäkçeläre belän tağın söyläşäse bar dip sawbıllaştı.
Xämidä Ğayfullina, Udmurtiä
Xämidä Ğayfullina, Udmurtiä
