Berläşkän Millätlärneñ Atom İdaräse atnakiç könne İran, İminlek Şurası taläbenä buysınmıça, uran bayıtuın däwam itä dip äytüe buldı, Quşma Ştatlar Tähranğa kisken tänqit belän yabırıldı. Xäzer Washington Şura äğzaların İranğa çikläwläwlär kertügä künderergä cıyına.
Comğa irtäsendä Rusiä tışqı eşlär ministrı Sergei Lavrov Mäskäwneñ Xalıqara mönäsäbätlär institutına kilep, İrannı çiklärgä tügel, ä söyläşülärne däwam itergä kiräk, dip belderde:
"Ütkänneñ täcribäsen iskä alıp, bez körçekkä iltüçe ultimatumnarğa quşıla almıybız. Äye, säyäsäte sorawlar tudırğan illär küp, läkin bez ber dönyada yäşibez, şuña kürä bu sorawlarnı çikläw belän tügel, ä dialog aşa xäl itergä kiräk" di Rusiäneñ tışqı eşlär ministrı.
Mondıy aşığıç reaksiä İminlek Şurası äğzalarında İran mäsäläsendä citdi fiker ayırması buluğa işarä itä.
Şuranıñ ike daimi äğzası - Quşma Ştatlar belän Britaniä - İranğa qırıs çaralar belän inde küptän yanıy. Soñğı waqıtta alarğa qalğan 3 äğza – Fransiä, Rusiä häm Qıtay da quşılğan ide. Germaniä belän bergä şuşı 6 il İranğa uran bayıtuın tuqtatu öçen soñğı waqıt itep 31 Awgustnı bilgeläde. Şul uq waqıtta Rusiä belän Qıtay, bez bu krizisnı fäqät diplomatik yullar belän çişü öçen dip täqararlap kildelär. Fransiäneñ qaraşı da tögäl tügel. Beryaqtan Parij Tährannıñ adımına ükeneç belderä, ikençe yaqtan söyläşülär däwam itergä tieş di.
Comğa könne Yewropa Berlege tışqı eşlär ministrları Finlandiäneñ Lappeenranta şähärendä cıyıldı. Oşraşuda İran mäsäläse dä kütärelde. Yewropa illäre qaraşın Finlandia tışqı eşlär ministrı Erkki Tuomioja citkerde:
"Minemçä bez barıbız da İran belän citdi eş itergä telibez. Ägär alar çınlap ta söyläşergä äzer ikän, şartların qararğa kiräk. Yewropa Berlege diplomatiäse bu yulda berençe tora" di Finlandia ministrı.
Tähran çınlap ta söyläşergä äzer buluın belderä, ber ük waqıtta uran bayıtuın tuqtatırğa telämi, bu bezneñ xoquqıbız, di. İran prezidentı Mäxmüt Äxmädinecad atrnakiç könne Atom İdaräse qararına qädär ük bolay dide:
"Alar şunı añlarğa tieş, İran xalqı basımğa az ğına da bireşmiäçäk, üz xoquqlarınıñ bozıluın qabul itmiäçäk" di İran prezidentı.
Ul şulay uq çikläwrdän qurıqmawın äytte. Atom yağulığı citeştergän il çikläwlärgä genä tüzä alır, dide ul.
Şimbä könne İranğa BMO general sekretare Kofi Annan kilüe kötelä. Töbäktäge başqa mäsälär belän bergä söyläşülärdä atom mäsäläse dä töp urın alır dip kötelä. Läkin İminlek Şurasında İran belän nişlärgä digän sorawğa urtaq fiker bulmağan şartlarda anıñ diplomatiä mömkinlekläre älbättä çiklängän. Östäwenä, Washington Times yazuına qarağanda, Amerika xökümäteneñ üzendä dä İran mäsäläsendä berdäm fiker yuq ikän. Qayber belgeçlär fikerençä, bu wazğiättä Annan Tähranğa Yewropa belän eş itergä täqdim itergä mömkin. Yewropa Berlegeneñ tışqı säyäsät citäkçese Havier Solana kiläse atna İran wäkile Ali Laricani belän oçraşırğa cıyına.
Ali Ğilmi
Comğa irtäsendä Rusiä tışqı eşlär ministrı Sergei Lavrov Mäskäwneñ Xalıqara mönäsäbätlär institutına kilep, İrannı çiklärgä tügel, ä söyläşülärne däwam itergä kiräk, dip belderde:
"Ütkänneñ täcribäsen iskä alıp, bez körçekkä iltüçe ultimatumnarğa quşıla almıybız. Äye, säyäsäte sorawlar tudırğan illär küp, läkin bez ber dönyada yäşibez, şuña kürä bu sorawlarnı çikläw belän tügel, ä dialog aşa xäl itergä kiräk" di Rusiäneñ tışqı eşlär ministrı.
Mondıy aşığıç reaksiä İminlek Şurası äğzalarında İran mäsäläsendä citdi fiker ayırması buluğa işarä itä.
Şuranıñ ike daimi äğzası - Quşma Ştatlar belän Britaniä - İranğa qırıs çaralar belän inde küptän yanıy. Soñğı waqıtta alarğa qalğan 3 äğza – Fransiä, Rusiä häm Qıtay da quşılğan ide. Germaniä belän bergä şuşı 6 il İranğa uran bayıtuın tuqtatu öçen soñğı waqıt itep 31 Awgustnı bilgeläde. Şul uq waqıtta Rusiä belän Qıtay, bez bu krizisnı fäqät diplomatik yullar belän çişü öçen dip täqararlap kildelär. Fransiäneñ qaraşı da tögäl tügel. Beryaqtan Parij Tährannıñ adımına ükeneç belderä, ikençe yaqtan söyläşülär däwam itergä tieş di.
Comğa könne Yewropa Berlege tışqı eşlär ministrları Finlandiäneñ Lappeenranta şähärendä cıyıldı. Oşraşuda İran mäsäläse dä kütärelde. Yewropa illäre qaraşın Finlandia tışqı eşlär ministrı Erkki Tuomioja citkerde:
"Minemçä bez barıbız da İran belän citdi eş itergä telibez. Ägär alar çınlap ta söyläşergä äzer ikän, şartların qararğa kiräk. Yewropa Berlege diplomatiäse bu yulda berençe tora" di Finlandia ministrı.
Tähran çınlap ta söyläşergä äzer buluın belderä, ber ük waqıtta uran bayıtuın tuqtatırğa telämi, bu bezneñ xoquqıbız, di. İran prezidentı Mäxmüt Äxmädinecad atrnakiç könne Atom İdaräse qararına qädär ük bolay dide:
"Alar şunı añlarğa tieş, İran xalqı basımğa az ğına da bireşmiäçäk, üz xoquqlarınıñ bozıluın qabul itmiäçäk" di İran prezidentı.
Ul şulay uq çikläwrdän qurıqmawın äytte. Atom yağulığı citeştergän il çikläwlärgä genä tüzä alır, dide ul.
Şimbä könne İranğa BMO general sekretare Kofi Annan kilüe kötelä. Töbäktäge başqa mäsälär belän bergä söyläşülärdä atom mäsäläse dä töp urın alır dip kötelä. Läkin İminlek Şurasında İran belän nişlärgä digän sorawğa urtaq fiker bulmağan şartlarda anıñ diplomatiä mömkinlekläre älbättä çiklängän. Östäwenä, Washington Times yazuına qarağanda, Amerika xökümäteneñ üzendä dä İran mäsäläsendä berdäm fiker yuq ikän. Qayber belgeçlär fikerençä, bu wazğiättä Annan Tähranğa Yewropa belän eş itergä täqdim itergä mömkin. Yewropa Berlegeneñ tışqı säyäsät citäkçese Havier Solana kiläse atna İran wäkile Ali Laricani belän oçraşırğa cıyına.
Ali Ğilmi