Accessibility links

Кайнар хәбәр

"Freedom House" dönyadağı ireklek xälen bäyäli, elekke sovet cirlärendä eşlär şäptän tügel


Amerika Quşma Ştatlarında urnaşqan xökümättän tış "Freedom House" oyışması yaña xisabın bäyän itte, xörmätle tıñlawçılar. Anda ul bu yulı dönyadağı iñ zalim xökümätlärne bilgeli.

"Freedom House" şuşı xisabın törle illärdä keşe xoquqları ütäleşeneñ niçek toruına qarap tözegän. Mäğlümat nigezdä uzğan yılğa qarıy häm şul çordağı iñ yaman diktaturalarnı bilgeli. Alar sigezäw - Myanma, Kuba, Libiä, Tönyaq Koreä, Sudan, Süriä, Üzbäkstan häm Törekmänstan. Moñardan tış anda ayırım däwlät bulmağan Çeçnä häm Tibet ta telgä alına. Anda da xalıq köçle basım astında qala birä, di "Freedom House".

Dönyadağı 192 ilne şuşı oyışma öç törkemgä bülä. Berençese "irekle cämğiätlär", aları 46 protsent täşkil itä, ikençese "öleşçä irekle illär", barlığı 30 protsent, häm öçençe törkem "irekle bulmağannarı".

"Freedom House"nıñ Yewropadağı mödire Kristie Evenson süzlärenä qarağanda, bar dönya buylap nigezdä irekleklärneñ kiñäyüe küzätelsä, ayırım töbäklärdä, misal öçen Üzäk Aziädä, kiresençä, demokratik ireklekne bastıru arta bara.

"Ğomumi täräqqiät şundıy ki, Üzäk Aziädä ireklekne qırşawlaw bara. Bu bigräk tä Üzbäkstan häm Törekmänstanğa xas", di "Freedom House"nıñ Yewropa mödire.

İnde äytelgänçä, xisapta Çeçnä ayırım telgä alına. Rusiä üze tulısınça "irekle bulmağan" illär rätenä kergän. Mäskäw Çeçnädäge wäzğiät totrıqlana bara dip kilsä dä, "Freedom House", bez andağı säyäsi wä sivil irekleklär ölkäsendä bernindi dä uñay täräqqiät kürmibez, bu xäl yaqın kiläçäktä dä yaxşırmas kebek, dip belderä.

Elekke Sovetlar berlege cirlärendä barlıqqa kilgän bäysez illärdän "irekle cämğiätlär" isemlegenä bu yulı Baltiq buyı däwlätlärennän tış barı tik Ukraina ğına kergän. Anıñ şuşı uñışına ildäge äflisun inqilabı, anıñ tınıç, qanun qısalarında ütüe häm şunnan soñ ildä demokratik ğädätlärneñ urnaşuı zur öleş kertte, dip sanala. "Freedom House" fikerençä, Ukrainada äle haman da säyäsi wä sivil xoquqlarnı kiñäytü ölkäsendä reformalar ütügä ömetlär bik zur. Anda küptän tügel genä xökümätneñ almaşuı, häm monıñ säyäsi qısalarda ütüe monı raslıy, älegä bik nıqlı bulmasa da, bu täräqqiät tağın da tormışçan wä däwamlı demokratiä öçen nigez bula ala, di Kristie Evenson, "Freedom House" oyışmasınıñ Yewropa mödire.
XS
SM
MD
LG