Accessibility links

Кайнар хәбәр

Quşılmağan illär xäräkäte İrannı yaqlap çıqtı


Quşılmağan İllär Xäräkäte dip atalğan oyışma İrannıñ Könbatış belän bäxäsendä İranğa nıqlı xuplaw belderde. Cuba başqalası Havanada 118 il qatnaşında ütkän cıyında, här däwlätneñ tınıç maqsatlarda atom texnologiäsen üsterü xoquqı bar digän belderü yasaldı. Şimbä könne qabul itelgän 92 bittän torğan deklaratsiädä Quşma Ştatlar isemenä küp kenä kinaya tänqitlär äytelä.

"Bezneñ illärneñ tınıç maqsatlarda atom energiäsen qullanu xoquqı bar. Bez atom texnologiäsenä monopoliäne, ike yözlelekne kire qağabız. Üzläre atom qoralına iä buluçılar, başqa illärgä tınıç maqsatta atom energiäsen qullanunı tıyarğa tieş tügel" dide Cuba Tışqı eşlär ministrı Felipe Perez Roque.

Belderüdä äytelgänçä, İran qullanğan barlıq atom matdälär dä Xalıqara Atom İdaräse tarafınnan terkälgän. Berük waqıtta Quşılmağan İllär Xäräkäte İrannı İdarä belän xezmättäşlek itergä çaqıra.

Cıyın barışında qayber qatnaşuçılar Quşma Ştatlarnıñ çamadan tış yoğıntısına qarşı torırğa çaqırdı. İran prezidentı Mäxmüt Äxmädinecad Quşma Ştatlar BMOnıñ İminlek Şurasın üz säyäsäten alğa sörü urınına äyländerde, dide:

"Dönyanıñ quätle däwlätläre, şul isäptän Quşma Ştatlar, İminlek Şurasın üzeneñ qatı qul säyäsäten alğa sörü öçen qullana" di İran prezidentı.

Cıyında qatnaşqan BMOnıñ general sekretare Kofi Annan, Şura köçsezräk däwlätlärgä kübräk iğtibar birergä tieş digän fiker belän kileşte.

Tönyaq Korea isä üzeneñ atom qoral programmasın yaqlap çıqtı. Tönyaq Koreanıñ xalıqlar cıyını prezidiumı räise Kim Yong Nam, Quşma Ştatlar bezgä üz atom qoralıbıznı buldırudan başqa çara qaldırmıy dide:

"Bu wazğiättä Tönya Koreanı şartsız söyläşülär başlarğa öndäwneñ mäğnäse yuq. Quşma Ştatlar sanksiäläre astında bez söyläşülärgä barmaçaqbız" di Tönyaq Korea citäkçese.

Qayber citäkçelär Quşılmağan İllär Xäräkäte ber ilgä dä qarşı tügel dip täqrarlağanda, Kuba prezidentı wazifasın başqaruşı Raul Castro, Venezuela prezidentı Hugo Çaves Quşma Ştatlar säyäsätenä kisken tänqit yawdırdı.

Qayber citäkçelär bu cıyınnı üz-ara mönäsäbätlärne caylaw öçen qullandı. Paqstan prezidentı Pärwäz Möşärräf belän Hindstan premier-ministrı Manmohan Singh Kaşmir mäsäläsendä söyläşülär başlarğa, terrorğa qarşı bergäläp köräşergä kileşte.

Quşılmağan İllär Xäräkäte terrorizmğa kisken tänqit belderde, läkin ike çığarma beän: üz bilgelänü öçen häm dä basıp aluçılarğa qarşı köräşüçelärne sanamıyça. Bu uñaydan İzrailneñ Fälästin cirlärendä "qanunsız" säyäsäte häm dä Lebanğa basıp kerüe tänqitkä tartıldı.

Eçäklärenä operatsiä kiçergännän soñ däwalanıp yaqtan Kuba prezidentı Fidel Kastro cıyında qatnaşa almadı. Ämmä kiläse 3 yılğa oyışmanıñ prezidentı itep bilgelände.

Quşılmağan İllär Xäräkäte 1961 yılda tözelde. Könbatış belän Sovetlar arasında barğan Salqın suğış çorında "öçençe" illärgä tege ya bu yaqqa quşılırğa dip basım yasala ide. Quşılmağan İllär Xäräkäte menä şul basımğa qarşı toru maqsatı belän tözelde.

Ali Ğilmi
XS
SM
MD
LG