Accessibility links

Кайнар хәбәр

Yewropa Berlege Törkiägä ärmän genotsidı basımın däwam itä


Bu atnada Avropa Parlamentında Hollandiä wäkile Camiel Eurlings tarafınnan äzerlängän Törkiä turındağı raport 476 jaqlaw tawışı aldı.125 deputat isä bitaraf qaldı. Qarşı buluçılar nibarı 71 genä ide. Şuşı raportta un xätle tema telgä alına. Törkiäneñ şuşı raporttan qänäğät bulmawı Törek gazetalarınıñ bu xäbärgä zur urın birmäwlärennän dä añlaşıla. Törkiä raportında gärçä (Avropa Berlegenä) AB-nä kerü şartı bularaq Ankaranıñ I dönya suğışı waqıtnda Ärmännärgä genosida yasaluwın qabul itü şartı kiterelmi. Dörese raportnıñ şuşı maddäse 320-gä 288 tawış belän kire qağıldı. Ämma raportnıñ xucası Hollandiä wäkile Camiele Eurlings “Räsmi bularaq (genosidanı) qabul itü şartı yuq, ämma ağzalıq yulında bulğan ber il öçen monı qabul itep ütkäne belän xisaplaşu da qotılğısız” dide.

Şul säbäple dä Tışqı Eşlär Ministerlege süzçese “AB-neñ Törkiä turındağı raportı qänäğätländerlek tügel, läkin Törkiä belän AB mönäsäbätläreneñ tağın da küberäk zian kürüwenä kirtä saluwı yağınnan uñay” digän qaraş belderde. Premier Minister Tayyip Erdoğan isä 27-nçe Senteberdä İstanbuldağı ber cıyılışta “Törkiägä AB tarafınnan yaña kriterialar kiterelsä bolarnı qabul itmäyäçäk” dip belderde. Ekonomikadan çawaplı däwlät ministere häm AB belän söyläşülärdä başkiñäşçe Ali Babacan “raport kiñäş kenä, anda äytelgännärneñ hämmäsenä quşılmıybız. Qabul itelgän raportta Törkiä-AB mönäsäbätläre belän turıdan turı bäyle bulmağan qayber temalarnıñ kertelüwenän vaz kiçelmäve añlaşıla” dide. Bu inde Törkiägä Ärmän genosidasın qabul itterü, xätta şuşı maddägä Pontus Grekları belän Asurilarnı da kertügä ministerneñ reaksiäse digän bäyä birergä mömkin. Törkiäneñ häm Törel xalqınıñ bu mäsälädä bik sizger buluwı mäğlüm. Törek yağı 1-nçe dönya suğışı waqtında Ärmännär baş kütärde, awıllarnı yandırıp törek igençelären üterdelär. Ruslar häm Fransuzlar belän xezmättäşlek itep ilgä xıyanät ittelär, şul säbäple dä alar deportatsiälände, ä genosida oyıştırılmadı digän argument qullanalar. Şuşı turıdağı sizgerlek Törek gazetlarında başqaçaraq kön tärtibenä kiterelde. Misal öçen “Hürriyet” gazetası berençe bitendä “Genosida öçen quwıldılar” digän rubrika belän Hollandiädäge saylawlarda Sotsial Demokrat Eşçelär Partiäse belän Xrestian Demokrat Partiäsendä deputatlıq öçen kandidat itep bilgelägän 5 Törekneñ kandidatlıqtan çığarıluwı xäbär ittelä. Alar Ärmän genosidasın qabul itmägännär ikän. Gazeta Hollandiä şulay itep üze genosida oyıştıra dip yaza.

AP-nıñ Törkiä turındağı raportında genosida maddäse kertelmäde, ämma Ärmänistan belän bulğan çikneñ açılıp Eriwan belän diplomatik mönäsäbätlär başlatıluwı taläp itelä. Şulay uq PKK teror oyışması bularaq qatı tel belän tänqit itelä, ämma tege yaqtan şuluq PKK belän atışlarnı tuqtatu kileşüwe tözü täqdime yasala. Ayruça parlament saylauwlarında quyılğan 10 % kirtäsen köçtän çığarıp Körd partiläreneñ dä parlamentqa üz deputatların kertä alu mömkinlegeneñ tudırluwı taläp itelä. Tönyaq Kipergä izolatsiälärne köçtän çığaru isä kire qağıldı. Ä barlıq utrawnı wäkilçelek itkän AB ağzası Könyaq Kipergä Törkiä barlıq port häm oçqıç maydannarın açarğa tiyeş digän taläp qabatlana. Şulay uq plovaslav çirkäveneñ ruxani mäktäben açuğa häm ‘xalıqara’ Ortodoks çirkäve statutın qabul itärgä, şulay uq sönni İslamnan ayrım ber mäzhäp bulğan Alevilekne tanırğa çaqırıla.

Qısqası bolarnıñ barısı çeterekle mäsälälär. Bu turıda tartışlar, bäxesläşülär, xökümät qanatına xöcemnär däwam itä. Inde mäsälä Törkiä biten, ğorırın saqlap qalunı mı, yuğisä AB quyğan barlıq taläplärne ütäwne me saylayaçaq digän sorawğa qaytıp qala? Törek babaylar süze belän äytsäk: “Yuğarı tökersäñ mıyıq, astqa tökersäñ saqal”.

Äxtäm Ibrahim, İstanbul
XS
SM
MD
LG