Şimbä könne Omskinıñ ölkä tatar milli-mädäni möxtäriäte qarşında eşläwçe “Tanışu” klubı cäyge yaldan soñ berençe kiçäsen ütkärde. Kiçälärneñ alıp baruçısı Safiä Xakimova süzlärençä, ğädättä 30-40 keşe cıyıla torğan bulsa, bu yulı biregä 15-läp kenä keşe kilgän. Közge eşlär tämamlanıp, qışqı ozın kiçlär başlanuğa xalıq kübräk yöri başlıy di Safiä xanım. “Tanışu” klubınıñ kiçälärenä küptän tügel yöri başlağan yäş kenä yeget Renat Däwlätbağin keşeneñ az yörüeä borçıla, yäşlärne cälep itärgä kiräk di. Renatnı borçığan tağı ber närsä – tatar qızlarınıñ başqa millät wäkillärenä kiäwgä çığuları. 5 qız, tatar qızları, Qıtay yegetlärenä kiäwgä çığıp kittelär, minem telägem qızlar, tatar yegetlärenä genä kiäwgä çığığız di ul.
Äytergä kiräk, “Tanışu” klubı oyışıp eşli başlağanğa tizdän ike yıl tula, häm inde tatar keşelären tanıştırıp, qawıştıruda berniqädär uñışqa da ireşte. Berençedän, bu klub tatarlar arasında daimi, ayğa ike tapqır yal kiçäläre ütkärep toruı belän bilgele. İkençedän, kiçälärdä keşeneñ azmı-küpme buluına qaramastan, anda tanışıp ğailä qoruçılar bar. “Tanışu”ğa yäşlär dä, ölkänräk yäştägelär dä yöri, häm yaña quşıluçılar arasında da 20-25 yäşleklär dä, şaqtıy ölkän yäştägelär dä bar. İñ möhime, bezneñ kiçälärgä yörüçelär tatarlıqların iskä töşerep kilälär, üzara tanışalar, tatar telen, tatar cırların tıñlıylar, bergäläp yal itälär,- di Safiä Xäkimova.
Kiçäneñ ber öleşe Omski ölkäsendäge tatar xäräkätenä küp köçen birgän, bügenge köndä yalğa kitkän millätpärvär şäxes – Xälil Qadıym ulı Sadıykovnıñ tuğan könenä bağışlandı. 24-nçe sentäberdä aña 70 yäş tuldı.
Milli xäräkät eşendä Xälil abıy 90-nçı yıllar başında qatnaşa başlıy. Ul waqıtta “Tözüçelär” mädäniät yortında üzeşçän sänğät kollektivı “Umırzaya” aktiv eşli häm şul uq mädäniät yortında tatar tele däresläre alıp barıla. Ämma tatar telen uqıtu ber uqu yılınnan soñ tuqtalıp qala. Xälil Sadıykov eşen näq şuşı – tuğan telne uqıtu problemasınnan başlıy da. Ul “Watan” tatar-başqort cämğıäte oyıştıra, üzenä yärdämçelär taba, alar şähärneñ tatarlar tuplanıbraq yäşägän rayonnarında küp mäktäplärne yörep çığalar, anda uqığan tatar balalarınıñ isemleklären tözilär häm 10-lap mäktäptä tatar tele fakul'tativları açarğa Mäğärif idäräseneñ röxsätenä ireşälär. Ämma fakul'tativ däreslär törle säbäplär arqasında 5 mäktäptä genä eşli başlıy. Aları da qaysı 2-3 yıl, qaysı 4-5 yıl eşlägännän soñ äkrenläp tarqala başlıy häm Omski şähärendä tatar telen uqıtu bügenge köndä yuq däräcäsendä.
Döres, tağın berniçä yıl berdänber fakul'tativ 14 mäktäp qarşında eşläp kilde. Ämma bıyıl bu mäktäptä dä däreslär tergezelmäde.
Xäzer inde Xälil abıy olığayıp mondıy eşne alıp bara almıy, näticädä mäğärif ölkäsendä eşläwçe, tatar tele däreslären tergezüçe başqa keşe älegä yuq. Älbättä, millät dip yanıp yörgän Xälil Sadıykovnıñ Omski tatarlarınıñ milli üseşenä kertkän öleşe ber mäğärif ölkäsendä genä tügel, ämma ul kitkännän soñ küzgä kürenep yuqqa çıqqan eş – tatar telen uqıtu.
Tuğan köngä qaytsaq, tıynaq qına çöy östäle artında ütkän tantanada Xälil abıyğa cılı süzlär küp äytelde, anı alıştırırlıq keşe tabıluın da telädelär.
Xälil abıynı täbriklärgä “Umırzaya” sänğät'kärläre kilgän idelär. Kollektivnıñ yäşläre aña bağışlap cırlar başqardılar.
Rozaliä Sayganova, Omski
