Accessibility links

Кайнар хәбәр

Nobel Ädäbiät büläge törek yazuçısı Orhan Pamukka birelde


Bıyılğı Nobel ädäbiat büläge törek Yazuçısı Orhan Pamukka birelde. İstabulda tuıp üskän häm bügen dä şunda yäşäwçe 54 yäşlek Pamuk bu büläkkä berniçä yıl buyı täqdim itelep kilde. Ämma şuşı däräcäle büläkneñ bu törek yazuçısına birelüenä küp kenä töreklär quanmas kebek.

Orhan Pamuknıñ äsärläre Törkiäneñ qarşılıqlı üzençäleklären, Törkiäne törke yaqlarğa etärüçe qarşılıqlı qatlamnarnı sürätli.

Bu büläkne kemgä birü turında qarar çığaruçı Şwetsiä Akademiäse Pamuk üz äsärlärendä mädäniätlär bäreleşeneñ häm üreleşeneñ yaña simvolların taba dip belderde.

Pamuknıñ tarixi romannarında da, bügenge könne sürätlägännärendä dä Törek üzençälekläre çağıla. Ul töreklektä qazına, bu töreklekne äwäläwgä tarixnıñ, riwayätlärneñ, yolalar belän yañalıqqa omtılu arasındağı, dinilek belän dönyawilıq arasındağı, säyäsi ideologiälär belän millilek arasındağı qarşılıqlarnıñ niçek öleş kertüen öyränä.

Pamuk Nobel Ädäbiät bülägen alğan berençe törek yazuçısı. Häm anıñ bu uñışı Törkiädäge tarafdarların şikse nıq quandıraçaq. Ämma Törkiädä quanmawçılar da küp bulaçaq. Aña bu büläkneñ birelüen säyäsi qarar dip bäyäläwçelär dä bulaçaq.

Pamuknıñ tarixta qazınuları inde küplärneñ açuın çığarğan ide. Törkiädä küptännän tıyılğan temanı kütärüe säbäple bıltır ul xakimiätlär belän cäncalğa kitergän qarşılıqqa da kerde. Şwetsariäneñ ber gazetına Törkiä uzğan ğasır başında ärmännärneñ küpläp üterelüe hän xäzerge körd nizağı turında açıqça söyläşergä telämi dip äykännäre öçen Pamuk bıltır Töreklekne ränçetü ğäyepläwläre belän mäxkamä qarşına bastı.

Pamuknı xökem itü küp kenä illärdä zur rizasızlıq tudırdı. Yewropa Berlege xätta bu ğämäl Ankaranıñ Berlekkä quşılu omtılışlarına zıyan kiterä ala dip kisätte.

Pamukka 3 yıl törmä yanıy ide. Ämma bu yıl başında Pamuk eşen qarağan İstanbul mäxkamäse bu eşneñ yabıluın häm qabat qaralmıyaçağın belderde.

Ämma bu cäncal anı tuqtatmas kebek. Soñğı äsärlärendä, şul isäptän Qar romanında Törkiädäge säyäsi qarşılıqlarnı sürätläw artqannan arta bara.

1 million 400 meñläp dollar külämendäge bu büläk Orhan Pamukka, bıyılğı başqa Nobel büläkläre iäläre belän bergä, 10 dikäberdä Şwetsiä başqalası Stokholmda tapşırılaçaq.

Şul çarağa büläk alırğa kiläçäk keşe yäki törkem, Çirattağı bağqa ber Nobel büläge, tınıçlıq öçen köräşüçelärgä, xoquq yaqlawçılarğa birelä torğanı 13-nçe üktäberdä, comğa könne iğlan iteläçäk. Ul buläkneñ iäsen nazmätlär arasınnan Oslodağı Norvegiä Nobel Komitetı saylıy. Bıyıl bu büläkkä namzät itep barlığı 191 keşe yäki törkem çığarılğan.

Şularnıñ berse, häm büläk alu mömkinlege şaqtıy zur sanalğanı Qıtayda yäşäwçe törki xalıq Uyğurlarnıñ xoquqların yaqlawçı, 11 bala anası Rabiğa Qadir. Anı Nobel tınıçlıq bülägenä Şwetsiä parlamentınıñ ber äğzası täqdim itkän.

Räbiğa Qadirğa 58 yäş. Bügen inde ul äbi. Häm xäzer ul Quşma Ştatlar yäşi. Ä 1999 yılda anı xoquq yaqlaw eşçänlege öçen Qıtayda anı 7 yılğa törmägä yabalar. Şulay da 2004 yılda ul irekkä çığarıla häm şunnan soñ Amerikağa kitä.

"Minem Nobel Bülägenä täqdim itelüem xalıqara cämäğätçelekneñ Uyğur xalqınıñ xälenä, niçek cäfa cigüenä, Qıtaydağı avtoritar xakimiätkä iğtibar itüen añlata" di Räbiğa Qadir.

Bügen ul Uyğur Amerikan Berläşmäsen citäkli.

Nobel tınıçlıq bülägenä ikençe köçle namzät Finländiäneñ elekke prezidentı Martti Ahtisaari. 2005 yılda Ahtisaari İndoneziä belän separatis Açe ğisyançıları arasında solıx kileşüe imzalanuğa ireşte. Häm xäzer ul Serbiädän bäysez däwlät bulıp tanılırğa teläwçe Kosovonıñ kiläçäge turında söyläşülärdä aradaşlıq itä.

Naif Aqmal, Praga.
XS
SM
MD
LG