Accessibility links

Кайнар хәбәр

Rozalina Şahiewa Samarda qunaqta


Samarnıñ Alabıyn isemendäge töbäkne öyränü muzeyenda Qazannıñ 1000 yıllığı muzeye üzeneñ kürgäzmäsen oyıştırdı. Kürgäzmä sentäbrneñ 29- da başlandı häm oqtyäbr axırına qädär baraçaq. Qazannıñ 1000 yıllığı muzeye direktorınıñ fän buyınça urınbasarı Ğomär qızı Rozalina Şahiewa belän äñgämä totam:

- Rozalina xanım, muzeyeğız turında täfsilläbräk süz äytegez äle?

- Bügen millät balasın törle yünäleştäge sänğät çaraları tärbiäli. Muzey xezmätläre - zur canr. Bezneñ muzey bik kürenekle çorda, eqonomıyk awır waqıtlarda dönyağa tudı. Ber formatsiäneñ ikençe formatsiä belän alışuı çorında tudı. Menä şul çorda bez memorial binasın alıp qala aldıq, tergäklänep aldıq. Berençe märtäbä xalqıbıznıñ üz köçe, üz namusı, zäwığı belän tudırğan äsärlärne quyu – bik zur eş, igelekle eş. Bu milli- mädäni muzey. Qazanıbıznıñ 1000 yıllığına bağışlanğan yaña ekspozitsiä tuıp çıqtı. Bügenge köndä bezneñ 26000 eksponatlarıbız bar. Qazanda mädäniätebez äxramı tudıra aldıq.

- Rozalina xanım, rus tarixçıları şähärlärgä xristian modelen tağarğa mataşıp üzläreneñ ük tarixların qısqartalar sıman. Ni öçen nindider prawoslaw din äheleneñ “izge suı” sibüennän, yä bulmasa täre quyuınnan ğına tarix başlana dip sanarğa soñ?

- Sez minem uylarımnı äyttegez. Çıñğız xan- berençe globalıyst. Ul bit bu cirlärne uzğan! Çıñğız xan töbäklärgä yaña tizlek, yaña temp, yaña dinamik birgän häm bu cirlärne ul üzenä alğan. Rus tarixçıları tarixi globällekne kürmämeşkä salışıp üzläreneñ keçkenä tarixların tudırıp utıralar.

- Tatar- başqort mönäsäbätlären niçek bäyälisez?

- Ufa- tatar mädäniäteneñ ber üzäge. Äye, globäl tarixqa yöz tota belmäw çağıla. Strategiä bulmaw. Öfä dä bit Bolğar däwläteneñ ber qırı bulğan. Sänğät öçen urtaq igen qırı bulğan cirlär. Samar da şul bolğar cirläreneñ ber cimeşe. Tarixnı üzgärtergä, bozıp mataşırğa berkemneñ dä xaqı yuq.

- Sezneñ bu kürgäzmä belän kilüegez Qazannıñ 1000 yıllığın däwam itü. Başqa millät keşelärenä tatarlar turında mäğlumat alu mömkinlege.

- Bügenge sänägät, iqtisad, bazar, aqça stixiäse sänğätne qısalar. Bezneñ millät yuğalıp qalırğa tieş tügel. Bez Qazanıbıznı saqlasaq, mädäniätebezne saqlap qalaçaqbız. Strategiäne cepkä tözep Xoday Täğälä üze birä. Äle qayçan ğına “azatlıq”, “azatlıq” dip şawlaşqan çornı Qazanıbıznıñ 1000 yıllığı almaştırdı. Qazannıñ 1000 yıllığı da suınıp betmäde, Tatarstan İlbaşı sänğät häm ädäbiät yılın iğlan itte. Bez üzebezneñ yazmışıbıznı üzebez icat itärgä tieşbez…Belsägez ide diasporanıñ rolen, möhimlegen belsägez! Çönki Sezdän kilä qompromissızlıq. Sezdän kilä energetiqä.

- Muzeydağı külmäklärgä qarap tuymaslıq. Maturlıq moğcizası bit. Bezneñ tatar xatın- qızlarınıñ borınğı külmäklärenä qarap millätebezneñ nindi tirän Rozalina Şahiewa Samarda qunaqta.

Samarnıñ Alabıyn isemendäge töbäkne öyränü muzeyenda Qazannıñ 1000 yıllığı muzeye üzeneñ kürgäzmäsen oyıştırdı. Kürgäzmä sentäbrneñ 29- da başlandı häm oqtyäbr axırına qädär baraçaq. Qazannıñ 1000 yıllığı muzeye direktorınıñ fän buyınça urınbasarı Ğomär qızı Rozalina Şahiewa belän äñgämä totam:

- Rozalina xanım, muzeyeğız turında täfsilläbräk süz äytegez äle?

- Bügen millät balasın törle yünäleştäge sänğät çaraları tärbiäli. Muzey xezmätläre - zur canr. Bezneñ muzey bik kürenekle çorda, eqonomıyk awır waqıtlarda dönyağa tudı. Ber formatsiäneñ ikençe formatsiä belän alışuı çorında tudı. Menä şul çorda bez memorial binasın alıp qala aldıq, tergäklänep aldıq. Berençe märtäbä xalqıbıznıñ üz köçe, üz namusı, zäwığı belän tudırğan äsärlärne quyu – bik zur eş, igelekle eş. Bu milli- mädäni muzey. Qazanıbıznıñ 1000 yıllığına bağışlanğan yaña ekspozitsiä tuıp çıqtı. Bügenge köndä bezneñ 26000 eksponatlarıbız bar. Qazanda mädäniätebez äxramı tudıra aldıq.

- Rozalina xanım, rus tarixçıları şähärlärgä xristian modelen tağarğa mataşıp üzläreneñ ük tarixların qısqartalar sıman. Ni öçen nindider prawoslaw din äheleneñ “izge suı” sibüennän, yä bulmasa täre quyuınnan ğına tarix başlana dip sanarğa soñ?

- Sez minem uylarımnı äyttegez. Çıñğız xan- berençe globalıyst. Ul bit bu cirlärne uzğan! Çıñğız xan töbäklärgä yaña tizlek, yaña temp, yaña dinamik birgän häm bu cirlärne ul üzenä alğan. Rus tarixçıları tarixi globällekne kürmämeşkä salışıp üzläreneñ keçkenä tarixların tudırıp utıralar.

- Tatar- başqort mönäsäbätlären niçek bäyälisez?

- Ufa- tatar mädäniäteneñ ber üzäge. Äye, globäl tarixqa yöz tota belmäw çağıla. Strategiä bulmaw. Öfä dä bit Bolğar däwläteneñ ber qırı bulğan. Sänğät öçen urtaq igen qırı bulğan cirlär. Samar da şul bolğar cirläreneñ ber cimeşe. Tarixnı üzgärtergä, bozıp mataşırğa berkemneñ dä xaqı yuq.

- Sezneñ bu kürgäzmä belän kilüegez Qazannıñ 1000 yıllığın däwam itü. Başqa millät keşelärenä tatarlar turında mäğlumat alu mömkinlege.

- Bügenge sänägät, iqtisad, bazar, aqça stixiäse sänğätne qısalar. Bezneñ millät yuğalıp qalırğa tieş tügel. Bez Qazanıbıznı saqlasaq, mädäniätebezne saqlap qalaçaqbız. Strategiäne cepkä tözep Xoday Täğälä üze birä. Äle qayçan ğına “azatlıq”, “azatlıq” dip şawlaşqan çornı Qazanıbıznıñ 1000 yıllığı almaştırdı. Qazannıñ 1000 yıllığı da suınıp betmäde, Tatarstan İlbaşı sänğät häm ädäbiät yılın iğlan itte. Bez üzebezneñ yazmışıbıznı üzebez icat itärgä tieşbez…Belsägez ide diasporanıñ rolen, möhimlegen belsägez! Çönki Sezdän kilä qompromissızlıq. Sezdän kilä energetiqä.

- Muzeydağı külmäklärgä qarap tuymaslıq. Maturlıq moğcizası bit. Bezneñ tatar xatın- qızlarınıñ borınğı külmäklärenä qarap millätebezneñ nindi tirän mädäniätqa iä buluın çamalıybız. Azanda milli kiemnär bäyrämen uzdıru mömkinme?

- Bu proyıqtığıznı küpmegä satasız?

- Buşlay büläk itäm.

- Bezneñ milli- mädäni üzäkkä bara torğan proyıqt. Bu turıda uylaşırbız. Rossiädä här xalıq üz mentalitetın saqlap qalırğa tieş. Anglomaniä, texnoqratizm, rubanıyzm- barlıq millätlärne yotarğa toralar. Moña bez qarşılıq kürsätergä tieşbez. Rusiädä milli kiem qarnawalı Qazannan başlanırğa xaqlı.

Şamil Bahawtdin, Samar
XS
SM
MD
LG