Çärşämbe könne turı efirda xalıq sorawlarına cawap birgändä Putin Kosovo ürnäge mäsäläsen tağın ber märtäbä kütärde.
"Xalıqara xoquq qayber qarşılıqlarğa iä. Ber yaqtan territorial berbötenlek qağidäsen saqlaw kiräklege äytelä. Rusiä bu qağidäne Gruziägä qarata da, başqa illärgä qarata da üti. Xalıqara xoquqta millätlärneñ üzbilgelänü xoquqı digän närsä dä bar. Bez ul qarşılıqlarğa qaramastan bu xäldän çığu yulın ezlärgä tieş. Älbättä bez xalıqara ürnäklärne, şul isäptän Kosovo ürnägen küzätep baraçaqbız" dide Putin.
Putin Kosovo ürnäge turında inde küptännän äytep kilä. Ämma yıl axırına Kosovonıñ statusın bilgeläw kötelgändä anıñ ähämiäte tağın da arta bara.
1999 yılda Kosovodan serbiä ğäskärläre çığarıldı. Ämma älegä Kosovonıñ Serbiädän bäysezlege tanılmağan. Ul haman bu tanılunı kötä. Montenegro referendum ütkärep bıyıl Serbiädän bäysez däwlät bularaq tanıldı inde.
Abxaziä belän Könyaq Osetiä Rusiä yaqlawına tayanuçı separatist köçlär qulında. Alarda xalıqnıñ 90-lap protsentında Rusiä pasportları birelgän häm tınıçlıq saqlawçılar iseme astında anda Rusiä ğäskärläre tora.
Dnestr buyı töbäge dä üzen Moldovadan bäysez dip iğlan itte häm üz qanunnarı belän yäşi. 1990 yıllar başında Ärmänstan belän Azärbäycan arasında qatı suğışqa säbäp bulğan Tawlı Karabax nizağı da äle çişelmägän.
Kosovo bäysezlek yulında üzbilgelänü häm küpçelek qararı prinsiplarına tayana.
Gruziädän ayırılırğa omtıluçı töbäklärne üz qulına alırğa telägän Rusiäneñ mänfäğätläre öçen bu prinsiplar xäzer bik tä faydalı bulıp çığa.
May ayında Rusiä Däwlät Dumasınıñ xalıqara mönäsäbätlär komitetı räise Konstantin Kosyaçov Kosovo bäysezlegeneñ täesire bik zur bulaçaq digän ide.
"Serbiä belän Çernogoriäneñ ayırıluı ürnäk bula almıy, çönki axır çiktä ul taraflarnıñ uzara rizalığı belän ütä. Ägär dä Kosovo bäysezlek alsa, bu suğıştan soñğı Yewropa tarixında ber däwlät çiklären, bu oçraqta Serbiäneñçiklären ul däwlätneñ rizalığınnan başqa üzgärtüneñ berençe oçrağı bulaçaq. Häm bu bik yıraqqa taralaçaq, başqa nizağlarnı da çişügä täesir itäçäk ürnäk bula" dide Kosyaçov.
Ämma çınlıqta, Kosovonıñ xäle elekke sovetlar berlege illärendäge nizağlarda qatnaşuçı töbäklär xälenä bik ük oxşaş tügel. Ul töbäklärneñ berse dä sovet çorında Kosovo elek iä bulğan statusqa iä tügel ide. Çönki Kosovo wäkilläre Yugoslav kümäk prezidentlığı östälendä dä Yugoslaviä Kommunistlar ligasınıñ iñ yuğarı qatlamnarında da utıra ide.
1974 yılğı Serbiä häm Yugoslaviä konstitutsiälärendä Kosovo belän Vojvodina ölkäläre ğämäldä Serbiäneñ ber öleşe bulsalar da Yugoslaviä federatsiäsendäge başqa 6 respublika belän tiñdäş xoquqlarğa iä ide.
Könyaq Osetiä yäki Abxaziä isä Sovetlar çorında Gruziä yäki Ukraina kebek statusqa iä bulmadı.
Kosovo xalıqara yaqlawnı Serbiä ğäskärläreneñ 1998-99 yıllardağı genodsid ğämälläre häm soñraq NATO köçläre kertelü näticäsendä taptı.
Quşma Ştatlar isä Gruziäneñ berbötenlegen nıq yaqlawın belderep kilä.
18 üktäberdä Tiflsitä AQŞ däwlät sekretare yardämçese Danies Fried monı açıq itep äytte.
"Bez ul cirlärneñ referendum aşamı, referendumsızmı bäysezlegen tanımıybız häm tanımayaçaqbız. Kosovo belän oxşaşlıq ezläw tarixi yalğan. Kosovo başqa ber oçraq öçen dä ürnäk tügel ul üzençälekle oçraq. Häm küptän tügel BMO İminlek Şurası Gruziäneñ xäzerge xalıqara tanılğan çikläre qısalarındağı berbötenlegen yaqlawın rasladı" dide Freed.
Putin isä Gruziägä qarata Kosovonı ürnäk itep qullanırğa äzer bulsa da, üz ilenä kilgändä, Rusiäneñ berbötenlege mäs''äläsendä nıq qatı tora, Çeçnägä qarata millätlärneñ üzbilgelänü xoquqı mäsäläsen berqayçan da kütärmäde.
Naif Aqmal, Praga.
"Xalıqara xoquq qayber qarşılıqlarğa iä. Ber yaqtan territorial berbötenlek qağidäsen saqlaw kiräklege äytelä. Rusiä bu qağidäne Gruziägä qarata da, başqa illärgä qarata da üti. Xalıqara xoquqta millätlärneñ üzbilgelänü xoquqı digän närsä dä bar. Bez ul qarşılıqlarğa qaramastan bu xäldän çığu yulın ezlärgä tieş. Älbättä bez xalıqara ürnäklärne, şul isäptän Kosovo ürnägen küzätep baraçaqbız" dide Putin.
Putin Kosovo ürnäge turında inde küptännän äytep kilä. Ämma yıl axırına Kosovonıñ statusın bilgeläw kötelgändä anıñ ähämiäte tağın da arta bara.
1999 yılda Kosovodan serbiä ğäskärläre çığarıldı. Ämma älegä Kosovonıñ Serbiädän bäysezlege tanılmağan. Ul haman bu tanılunı kötä. Montenegro referendum ütkärep bıyıl Serbiädän bäysez däwlät bularaq tanıldı inde.
Abxaziä belän Könyaq Osetiä Rusiä yaqlawına tayanuçı separatist köçlär qulında. Alarda xalıqnıñ 90-lap protsentında Rusiä pasportları birelgän häm tınıçlıq saqlawçılar iseme astında anda Rusiä ğäskärläre tora.
Dnestr buyı töbäge dä üzen Moldovadan bäysez dip iğlan itte häm üz qanunnarı belän yäşi. 1990 yıllar başında Ärmänstan belän Azärbäycan arasında qatı suğışqa säbäp bulğan Tawlı Karabax nizağı da äle çişelmägän.
Kosovo bäysezlek yulında üzbilgelänü häm küpçelek qararı prinsiplarına tayana.
Gruziädän ayırılırğa omtıluçı töbäklärne üz qulına alırğa telägän Rusiäneñ mänfäğätläre öçen bu prinsiplar xäzer bik tä faydalı bulıp çığa.
May ayında Rusiä Däwlät Dumasınıñ xalıqara mönäsäbätlär komitetı räise Konstantin Kosyaçov Kosovo bäysezlegeneñ täesire bik zur bulaçaq digän ide.
"Serbiä belän Çernogoriäneñ ayırıluı ürnäk bula almıy, çönki axır çiktä ul taraflarnıñ uzara rizalığı belän ütä. Ägär dä Kosovo bäysezlek alsa, bu suğıştan soñğı Yewropa tarixında ber däwlät çiklären, bu oçraqta Serbiäneñçiklären ul däwlätneñ rizalığınnan başqa üzgärtüneñ berençe oçrağı bulaçaq. Häm bu bik yıraqqa taralaçaq, başqa nizağlarnı da çişügä täesir itäçäk ürnäk bula" dide Kosyaçov.
Ämma çınlıqta, Kosovonıñ xäle elekke sovetlar berlege illärendäge nizağlarda qatnaşuçı töbäklär xälenä bik ük oxşaş tügel. Ul töbäklärneñ berse dä sovet çorında Kosovo elek iä bulğan statusqa iä tügel ide. Çönki Kosovo wäkilläre Yugoslav kümäk prezidentlığı östälendä dä Yugoslaviä Kommunistlar ligasınıñ iñ yuğarı qatlamnarında da utıra ide.
1974 yılğı Serbiä häm Yugoslaviä konstitutsiälärendä Kosovo belän Vojvodina ölkäläre ğämäldä Serbiäneñ ber öleşe bulsalar da Yugoslaviä federatsiäsendäge başqa 6 respublika belän tiñdäş xoquqlarğa iä ide.
Könyaq Osetiä yäki Abxaziä isä Sovetlar çorında Gruziä yäki Ukraina kebek statusqa iä bulmadı.
Kosovo xalıqara yaqlawnı Serbiä ğäskärläreneñ 1998-99 yıllardağı genodsid ğämälläre häm soñraq NATO köçläre kertelü näticäsendä taptı.
Quşma Ştatlar isä Gruziäneñ berbötenlegen nıq yaqlawın belderep kilä.
18 üktäberdä Tiflsitä AQŞ däwlät sekretare yardämçese Danies Fried monı açıq itep äytte.
"Bez ul cirlärneñ referendum aşamı, referendumsızmı bäysezlegen tanımıybız häm tanımayaçaqbız. Kosovo belän oxşaşlıq ezläw tarixi yalğan. Kosovo başqa ber oçraq öçen dä ürnäk tügel ul üzençälekle oçraq. Häm küptän tügel BMO İminlek Şurası Gruziäneñ xäzerge xalıqara tanılğan çikläre qısalarındağı berbötenlegen yaqlawın rasladı" dide Freed.
Putin isä Gruziägä qarata Kosovonı ürnäk itep qullanırğa äzer bulsa da, üz ilenä kilgändä, Rusiäneñ berbötenlege mäs''äläsendä nıq qatı tora, Çeçnägä qarata millätlärneñ üzbilgelänü xoquqı mäsäläsen berqayçan da kütärmäde.
Naif Aqmal, Praga.