Accessibility links

Кайнар хәбәр

Quşma Ştatlar Ğiraq strategiäsen üzgärterme?


Quşma Ştatlarnıñ Ğiraqtağı xälläre naçarayğannan naçaraya bara. Şuşı ayda ğına anda tağın 100gä yaqın amerikan xärbie häläk buldı. Üktäber ayı bu yılda iñ zur yuğaltulı ay buldı. Kongress saylawlarına ike atna qala amerikan xalqında Ğiraq suğışına qarşılıq köçäyä. Xättä Bushnıñ respublikan partiäse äğzaları Ğiraqtan xärbilärne çığarırğa çaqıra. Ğiraqqa basıp kergängä 3 yıl yarım buldı, Quşma Ştatlar närsägä ireşte?

Niçek bar şulay däwam itergäme, çigenergäme, ällä, kiresençä, basımnı köyçätergäme? Quşma Ştatlarnıñ Ğiraqta saylaw mömkinlege çınlap ta küp tügel.

Bosnia suğışın tuqtatqan amerikan diplomatı Richard Holbrooke şuşı atnada prezident Bush isemenä açıq xat yazdı. Washington Post gäzitendä basılğan xatında ul xärbi ğämällärne tuqtatıp, Bosniädä şikelle, säyäsi çişeleş tabırğa, ilne 3 zur milli törkemgä bülep, härbersenä kiñ autonomiä häm neft yatmaları birergä täqdim itte.

Basımnı köçäytügä kilgändä, Holbrooke süzlärençä, Quşma Ştatlarnıñ Ğiraqqa östämä ğäskär cibärerlek xäle inde yuq.

Bush bu kiñäşkä qolaq salırmı, äytüe qıyın. İxtimal ul elekke däwlät sekretare James Baker citäklägän Ğiraq törkeme kiñäşlären köter, aları dikäberdä kötelä. Läkin inde xäzer ük şunı äytep bula, Bush Ğiraq turında söyläw räweşen şaqtıy yomşarttı:

"Ğiraq keşeläre äytep betermäslek ğazap kürä: terrorçılar, ğisyançılar, qorallı törkemnär, cinäyätçelär qulınnan. Soñğı ayda bulğan xällär mindä dä, amerikan xalqında da citdi borçu uyattı" dide Bush çärşämbe matbuğat oçraşuında.

Moña qädär Bushnıñ Ğiraq çığışları küpkä qıyuraq ide. Demokratlar ğäskär çığarırğa çaqırsa da, ul, bez annan eşebezne betermi kitmibez dip qırt kisep kilde. Xäzer Ğiraq strategiäsendä "bögelüçänlek" digän töşençä päyda buldı:

"Doşman taktikasın üzgärtkän sayın, bez dä üzgärtäbez. Mäshäb-ara köräştä amerikannar berär yaqnı alırğa, yä ike ut arasına kerergä cıyınmıy. Bezneñ fazifa – saylanğan xökümätkä urtaq doşmannı ciñüdä, ilgä tınıçlıq kiterüdä yärdäm itü, häm dä üz millätebezne iminräk itü" di amerikan prezidentı.

Küp kenä küzätüçelär fikerençä, bu retorikanıñ üzgärüe Ğiraqtağı xällärgä tügel, ä kiläse Kongress saylawlarına bäyle. Demokratlar Kongressnı üz qulına alsa, Bushnıñ soñğı ike yılı awır bulaçaq.

Soñğı fiker beleşülärgä qarağanda, amerikan xalqında Ğiraq suğışına rizasızlıq arta bara. Demokratlar monı saylaw aldı kompaniäsendä qullana.

"Ğiraqta bilgsez waqıtqa qalu bezne tağı da iminsezräk itkänen xättä bezneñ küzläwçelär tanıy. Taktikanı üzgärtep, ciñü planın ğämälgä quyar urınğa prezident Bush amerikan patriotlarınıñ xislärendä uynıy" di demokrat Patrick Murphy.

Üze dä Ğiraq suğışı veteranı, xäzer Wäkillär palatasına namzät Patrick Murphy, ber yıl eçendä Ğiraqtan ğäskärne çığarırğa çaqıra. Küwäit häm bälki körd töbäklärendä berniçä meñ xärbine qaldırıp.

Şulay itep, xäzergeçä däwam itergäme, ällä ğäskärne çığarırğamı? Qayber xäbärlärgä qarağanda James Baker törkemeneñ kiñäşe şuşı ike strategiä arasında bulaçaq. Baker üze Ğiraqnı "şaytan tişege" dip atadı, häm bu mäsäläne ciñel genä çişü öçen sixerle tayaq yuq dide.

Baker törkeme xisabı dikäberdä kötelsä, amerikan xalqı üz fikeren 7 Noyäberdä, saylaw könendä äytäçäk.

Ali Ğilmi
XS
SM
MD
LG