Accessibility links

Кайнар хәбәр

Kongressnıñ demokratlarğa küçüe dollarğa niçek täesir itär?


Dönyada küp yıllar buyı Quşma Ştatlarnıñ aqça berämlege dollar iñ ışanıçlı valyutalarnıñ berse bulıp kilde. Üz illäreneñ aqçaları totrıqlı bulmağan küp kenä xalıqlar aqçaların dollarğa äyländerep saqlıy ide. Ämma soñğı yıllarda dollar üzeneñ yäş köndäşe euro aldında şaqtıy köçsezlänep qaldı. Quşma Ştatlarda 7 noyäberdä üktän kongress saylawlarında Prezidentnıñ respublikan partiäseneñ ottıruı, demokratlarnıñ ciñüe dollarğa niçek täesir itär? Azatlıq Amerika başqalasındağı George Washington universitetı professorı, iqtisad ğalime Robert Dunnğa şul turıda berniçä soraw belän möräcäğät itte.

AZATLIQ: Saylawlarda oppozitsion firqäneñ ciñep çığuın qayberäwlär investorlar öçen naçar xäbär dip qabul itärgä mömkin. Çönki demokratlar yış qına salımnarnı kütärü, şirkätlärneñ keremnären kimetüçe eşmäkärlek qağidäläre kertü yaqlı partiä dip sanala. Şulay da soñğı aylarda totrıqlı üsä baruçı AQŞ aksiälär bazarı saylawlar näticälärenä tiskäre reaksiä kürsätmäde. Waşingtondağı köçlär çağıştırmasınıñ üzgärüe bu mäsälädä närsä añlata ala?

DUNN: Demokratlarnıñ härber ğämälenä prezident veto sala ala. Şuña kürä aldağı 2 yılda ällä ni zur salım kütärülär bulmıyaçaq. Demokratlar Kongressnıñ ber pulatında da prezident vetosın ütär öçen zarur bulğan küpçelekkä iä tügel. Şuña kürä bu üzgäreşsez wäzğiät bulaçaq, ällä ni zur üzgäreşlär bulmıyaçaq. Xäzer xärbilärgä kübräk aqça kiräk bulaçaq, çönki açıqça äytkändä, bu suğıştan soñ ğäskärlär bik awır xäldä. Ämma min iqtisadta ällä zur waqıyğalar bulır dip isäplämim. Andıy waqıyğalar 2008 yılğı prezident saylawlarında demokratlar ciñep çıqsa ğına bulaçaq. Ul çaqta älbättä veto qurqınıçı betä. Ämma min demokratlar üzlären barlıq salım kimetülärne ğämäldän çığaruçı bularaq tanıtırğa telämi dip isäplim. Xäzer sulçılar kimetelgän barlıq salımnarnı kire arttırırğa kiräk diäçäk. Ämma xäzer demokratlardan saylanğannarnıñ zur küpçelege urtaçıllar. Alar nıq sullarnıñ teläklären yaqlamıyaçaq. Demokratlarnıñ citäkçelegendä küplär nıq sulçı bulsa da, Kongressqa saylanğannarnıñ küpçelege nıq sulçı tügel. Yaña demokrat kongressmennarnıñ barısı da urtaçıllar. Şuña kürä aksiälär bazarı ällä ni üzgäreşlär bulmıyaçaq di.

AZATLIQ: Bu Waşingtondağı xällär bazarğa täesir itmi digänne añlatamı?

DUNN: Ällä ni täesir itmiäçäk. Minemçä bazarlarğa etärgeç birüçe töp närsä şirkätlärneñ keremnäre turında mäğlümätlär. Äytkändäy, ggär dä federal defitsitqa küz salsağız, ul farazlanğannan şaqtıy kimräk bulıp çıqtı. Çönki şirkätlärneñ keremnäre arta häm alar kübräk salım aqçası kiterä.

AZATLIQ: Dimäk sez bu saylawlar AQŞ iqtisadına ällä ni täesir itmiäçäk dip uylıysız. Ul dollarnıñ quätenä niçek täesri itäçäk? Dollar şulay uq däwam itäçäkme, yäki başqa köndäş valyutalar aldında tağın da köçsezlänäçäkme?

DUNN: Minemçä dollar tağın da tübänräk tägäriäçäk. Çönki xäzer ul artıq yuğarı bäyälänä häm AQŞnıñ 7-8 milliard dollarlıq yıllıq säwdä defitsitı tayanıç birmi.
XS
SM
MD
LG