Berniçä yıl elek kenä Brüsseldäge räsmilär Yewropa Berlegen kiñäytü eşe iñ näticäle tışqı säyäsät dip qabatlarğa yarata ide. Berlekkä quşılu ömetläre elek sovetlar yağında bulğan küp kenä illärne üzgärtergä yardäm itte. Şundıy sigez il 2004 yılda Yewropa Berlege äğzasına äwerelde. Häm 2004 yılğı kiñäyü iqtisadıy uñış dip ataldı.
Xäzer isä wäzğiät üzgärde. Berlekne kiñäytüne däwam itü mäsäläse Berlekne ikegä bülüçe iñ töp mäsälägä äwerelde. Häm bu sammitta da ul töp mäsälä bulıp kütärelä. Qısqası bu mäsälä Berlekne tiränäytü, yäğni nığıtu tarafdarları belän kiñäytü tarafdarların ber bersenä qarşı quya.
Bu bäxäsneñ üzägendä Berlekneñ başqarma xakimiät tarmağı bulğan Yewropa Komissiäse. Atnakiçtä Berlekne kiñäytü komissionerı Olli Rehn bu ber-bereñne döres añlamaw näticäsendä çıqqan qurqınıçlı büleneş dide.
"Bu bäxästä bez yış qına ber-ber artlı söylibez dä söylibez. Qayberäwlär barı kiñäyüneñ tınıçlıq häm demokratiä öçen strategik ähämiätkä iä buluı turında ğına söyli. İkençeläre yaña äğzalar alu mömkinlegebezne kimetüçe eçke problemalarğa ğına basım yasıy. Ägär bu ike söyläm ber-berse belän oçraşmasa, üz xalqıbızda bezgä qarata rizasızlıq artırğa, namzät illärdä bezgä qarata ışanıç kimergä mömkin" dide Rehn.
Ämma samitta Rehnnıñ Berlekne tiränäytü belän kiñäytü eşlären beryulı alıp barırğa çaqıruın işetüçelär bulmas kebek.
Kiñäyügä iñ nıq qarşı çığuçılar arasında Fransiä, Germaniä, Niderland häm Awstria. Alar samitta kiñäytüne däwam itü eşen tuqtatunı uq taläp itmäsä dä, kiläçäktä bu yünäleştä härber adımnıñ täfsilläp açıqlaw belän qäğäzgä terkälüe öçen tırışırğa mömkin.
Yäğni yaña äğzalar alu turında härber qarar aldınnan anıñ bulaçaq täesiren centekläp isäplärgä turı kiläçäk. Bu isä qarşılarğa berlekne kiñäytü eşendä tägärmäçlärgä kirtä tığu, aqırınaytu yäki tuqtatu öçen dä östämä mömkinleklär biräçäk. Fransiä xätta Xorvatiädän soñ härber yaña äğzanı alğanda referendum ütkärergä teli.
Kiñäyügä qarşı illärneñ barısında da küpsanlı, cirle xalıqqa bik ük yaraqlaşmawçı möhäcirlär yäşi. Häm bu alardağı cämäğätçelek fikerenä dä nıq täesir itä. Xalıq Berlek üz yöklämälären tieşençä ütämi dip, monıñ öçen öleşçä Berlekne kiñäytüne ğäyepli.
Fransiä belän Niderlandnıñ bıltır referendumda Berlekneñ yaña konstitutsiäsen kire qağuı tikmägä genä tügel.
Häm bu könnärdä Brüsseldä ütüçe sammitta möhäcirlär mäsäläseneñ ikençe töp mäsälä buluı da tikmägä genä tügel. Berlek yıl sayın cittän yözlärçä meñ keşeneñ üz tormışların qurqınıç astına quyıp Yewropa Berlege illärenä omtıluın tuqtatırğa teli.
Comğa könne tämamlanaçaq bu sammittağı söyläşülär berençe çiratta, Yewropa Berlegenä omtıluçı ämma älegä nazmät bularaq qaralmağan illär öçen naçar bulırğa mömkin. Yäğni aldağı yıllarda Berlekneñ barı namzät illärne - Törkiä, Xorvatiä, Makedoniäne äğza itep alu mäsälälärenä genä waqıtı qalırğa mömkin. Häm xätta namzät illär öçen dä monnan soñ küpkä qırısraq taläplär quyılır kebek.
Naif Aqmal, Praga.
Xäzer isä wäzğiät üzgärde. Berlekne kiñäytüne däwam itü mäsäläse Berlekne ikegä bülüçe iñ töp mäsälägä äwerelde. Häm bu sammitta da ul töp mäsälä bulıp kütärelä. Qısqası bu mäsälä Berlekne tiränäytü, yäğni nığıtu tarafdarları belän kiñäytü tarafdarların ber bersenä qarşı quya.
Bu bäxäsneñ üzägendä Berlekneñ başqarma xakimiät tarmağı bulğan Yewropa Komissiäse. Atnakiçtä Berlekne kiñäytü komissionerı Olli Rehn bu ber-bereñne döres añlamaw näticäsendä çıqqan qurqınıçlı büleneş dide.
"Bu bäxästä bez yış qına ber-ber artlı söylibez dä söylibez. Qayberäwlär barı kiñäyüneñ tınıçlıq häm demokratiä öçen strategik ähämiätkä iä buluı turında ğına söyli. İkençeläre yaña äğzalar alu mömkinlegebezne kimetüçe eçke problemalarğa ğına basım yasıy. Ägär bu ike söyläm ber-berse belän oçraşmasa, üz xalqıbızda bezgä qarata rizasızlıq artırğa, namzät illärdä bezgä qarata ışanıç kimergä mömkin" dide Rehn.
Ämma samitta Rehnnıñ Berlekne tiränäytü belän kiñäytü eşlären beryulı alıp barırğa çaqıruın işetüçelär bulmas kebek.
Kiñäyügä iñ nıq qarşı çığuçılar arasında Fransiä, Germaniä, Niderland häm Awstria. Alar samitta kiñäytüne däwam itü eşen tuqtatunı uq taläp itmäsä dä, kiläçäktä bu yünäleştä härber adımnıñ täfsilläp açıqlaw belän qäğäzgä terkälüe öçen tırışırğa mömkin.
Yäğni yaña äğzalar alu turında härber qarar aldınnan anıñ bulaçaq täesiren centekläp isäplärgä turı kiläçäk. Bu isä qarşılarğa berlekne kiñäytü eşendä tägärmäçlärgä kirtä tığu, aqırınaytu yäki tuqtatu öçen dä östämä mömkinleklär biräçäk. Fransiä xätta Xorvatiädän soñ härber yaña äğzanı alğanda referendum ütkärergä teli.
Kiñäyügä qarşı illärneñ barısında da küpsanlı, cirle xalıqqa bik ük yaraqlaşmawçı möhäcirlär yäşi. Häm bu alardağı cämäğätçelek fikerenä dä nıq täesir itä. Xalıq Berlek üz yöklämälären tieşençä ütämi dip, monıñ öçen öleşçä Berlekne kiñäytüne ğäyepli.
Fransiä belän Niderlandnıñ bıltır referendumda Berlekneñ yaña konstitutsiäsen kire qağuı tikmägä genä tügel.
Häm bu könnärdä Brüsseldä ütüçe sammitta möhäcirlär mäsäläseneñ ikençe töp mäsälä buluı da tikmägä genä tügel. Berlek yıl sayın cittän yözlärçä meñ keşeneñ üz tormışların qurqınıç astına quyıp Yewropa Berlege illärenä omtıluın tuqtatırğa teli.
Comğa könne tämamlanaçaq bu sammittağı söyläşülär berençe çiratta, Yewropa Berlegenä omtıluçı ämma älegä nazmät bularaq qaralmağan illär öçen naçar bulırğa mömkin. Yäğni aldağı yıllarda Berlekneñ barı namzät illärne - Törkiä, Xorvatiä, Makedoniäne äğza itep alu mäsälälärenä genä waqıtı qalırğa mömkin. Häm xätta namzät illär öçen dä monnan soñ küpkä qırısraq taläplär quyılır kebek.
Naif Aqmal, Praga.