Accessibility links

Кайнар хәбәр

Törkmänbaşı ülemennän soñ Törkmänstannı alda ni kötä?


Törkmänstan prezidentı Saparmurat Niyazovnıñ üleme, berayqtan ildä üzgäreşlär başlaw öçen forsat bulıp kürensä, ikençe yaqtan, Törkmänbaşı tözep qaldırğan sistemnı iskä alğanda, bu üzgäreşlär küp kenä awırlıqlar da tudırırğa mömkin.

Törkmanstannı alda ni kötä, Niyazovqa almaşqa kem kiler? Bu sorawlarğa bügen ilneñ üzendä dä, çitendä dä cawap birä aluçı yuq. Törkmanbaşı, bar törkmännar atası, Böyek Särdar üzennän soñ yandırıp köyderelgän buşlıq qaldırdı. Üz tiräsendägelärne ul daimi urınınnan alıp tordı, anıñ warisı tügel, tarafdarı dip äyterlek keşese dä yuq ide.

Niyazov ülemennän soñ waqıtlı citäkçe dip bilgelängän Qorbanguli Berdımoxämmädovnı da moñarçı belüçe yuq ide, diärgä bula. Distä yıllar teş dawalawçı bulıp eşlägän, 1997dä Sälämätlek ministrı, 2001dä premier urınbasarı bulğan. Cirle xastaxanälär yabılu, tabiplarnı, tabiplıqqa uqığan studentlarnı qısqartu näq menä anıñ ministrlıq çorına turı kilä.

Xakimiätkä mengän berençe säğätlärendä ul süzlären ülçäp äytergä tırışa:

"Bügen İminlek Şurası, xökümät häm parlamentnıñ ğömüm ğädättän-tış utırışı ütte. Törkmän xalqınıñ yaratqan ulı, qäderle Böyek Törkmänbaşıbıznıñ waqıtsız üleme säbäple oyıştıru eşläre tikşerelde" di Törmänstannıñ waqıtlı citäkçese.

Şulay da, Qorbanguli Berdımoxämmädov, näq menä waqıtlı bulıp qalır kebek. Kiläse sişämbedä Xalıq Maslahatı kiläse prezident saylawları könen häm namzätlär mäsäläsen xäl itergä tieş.

Bu namzätlärne kem bilgelär häm dä Berdımoxämmädovnı waqıtlı citäkçe itep kem quyğan älegä bilgesez. Konstitutsiä nigezendä waqıtlı xakimiät parlament räise Ovezgeldı Ataevqa küçergä tieş ide. Läkin Niyazovnıñ ülemennän soñ, ul şunduq cinäyättä ğäyeplänä dip iğlan itelde.

Küräseñ, Niyazovnıñ urını öçen keläm astında qatı köräş bara. Belgeçlär fikerençä, bu uyınnar artında ike qüät citäkçese torırğa mömkin: İminlek komitetı başlığı Geldımöxämmät Aşirmuxamedov belän Eçke eşlär ministrı Axmamed Raxmanov.

Niyazov çorında bu ike citäkçe xalıqnı tezep bastıru öçen cawaplı ide. İkese dä wazifalarına 2004neñ axırında ğına kilde. Bu wazifada elegräk eşläwçelär, küp kenä başqa räsmilär kebek ük urınnarınnan alındı, cinäyätlärdä ğäyeplänep törmägä utırtıldı. Citäkçelärne häm bar xalıqnı daimi qurquda totu Niyazovnıñ idarä räweşe ide.

Anıñ urınına kiläçäk yaña citäkçeneñ şul däräcädä şäxes şöhrätenä ireşä aluı ikele. Tışqı säyäsät ölkäsendä dä anı awırlıqlar kötä. Törkmanstan yabıq il, anıñ ber dustı da yuq, fäqät gaz yatmaları belän qızıqsınğan partnerlar.

Niyzavqa oppozitsiägä basqan berniçä elekke citäkçe xäzer çit illärdä sörgendä. Qayberläre ilenä qaytırğa teläk belderä:

"Xäzerge waqıtta çit illärdä bulğan oppozitsiä köçlärenä Törkmanstanğa qaytırğa waqıt citte" di oppozitsiädäge respublikan partiäse citäkçese Çarı İşanyazov.

Läkin bu elekke räsmilärneñ kübese ildän distä yıl elek kitkän. Häm dä xalıqta alarğa elekke räsmilärgä qarata bulğan mönäsäbät saqlanırğa mömkin.

Xalıqqa kilgändä, Törkmanbaşı tärbiälägän qurqu xisläre äle köçle, Törkmanstanda yaqın arada nindi dä bulsa xalıq kütäreleşe kötüe qıyın. Belgeçlär fikerençä, küp närsä qüät buınnarına, alarnıñ yaña citäkçegä ni däräcädä tuğrı buluına bäyle bulaçaq.

Ali Ğilmi
XS
SM
MD
LG