Tömändä yäşäwçe tatar xalqı öçen 2006 yılnıñ iñ quanıçlı waqiğası- här ğäilä dä dip äyterlek “Tatarstan yaña ğasır” tapşıruların qarıy başladı. Tömänne tulısınça dip äyterlek kabel-çıbıqlı televidenie çeltäre urap aldı.
“Yaña ğasırnı” kön sayın qarıybız anı. “Tatarstan xäbärlären” räxätlänep qarıybız. Tatarstanda nilär bulğanı bezgä bik qızıq. Kiç belän eştän qaytabız da, 7 kanalda bara ul bezneñ, şunı açabız da, räxätlänep qarap yatabız”,- di Rawil Ğilfanov.
Tatarstannan kilä torğan xäbärlärne, yañalıqlarnı bigräk tä urta yäştägelär, ölkän buın yaratıp qarıy. Ädäbi telne bik ük añlap betermägän, şähärdä tuıp-üskän, yäşlär nişli soñ? Alar da bu yañalıqnı äti-äniläre kebek üz itkänme? Rawil Ğilfanov äytüençä, alarnıñ ike qızları bar, alar xit-paradlar, tatarça konsertlarnı üz itkän. Tatar tapşırularınıñ yäşlär tormışına da zur yoğıntısı bar di, Tömängä Qazannan, Ufadan tatar cırçıların çaqırıp, konsertlar oyıştıruçı Färit Xäkim.
“Küptän tügel genä Güzäl Urazovanıñ konsertları uzıp kitte. Mine şäxsän bik şatlandırdı yäşlärneñ kilüe. Alar bu konsertta 25% ide. “Yaña ğasırnı” qarap beldek Güzäl Urazovanı, dip äytüçelär buldı”,- di Xäkim. Färit Xäkimnär fatírı 12 qatlı yortnıñ cidençe qatında. Anıñ äytüençä, ul yortta, alardan qala tağın 8 tatar ğailäse yäşi. Barsı da eştän qaytuğa uq “Yaña ğasırnı” elderep cibärä. Seberdä yäşäwçe tatarlar televizor qabızam digänne, elderep cibäräm dip äytä.
Tömändä kabel-çıbıqlı televidenie kertüçe iñ ere şirkät- “Komintel” wäkile süzlärenä qarağanda, alar berençe çiratta bu yañalıqnı “yoqı bistäläre”ndäge küp qatlı yortlarğa kertkännär. İsäpläre şähär çitendäge 3-4 qatlı yortlarğa da barıp citü. “Ayırım öylärgä dä kertä alabız”,- dilär alar. Ämma andıylarğa kabel suzu bik qıybat bulğanğa, xalıq “Yaña ğasırnı” iärçennän totuçı tälinkä alıp quyunı qulayıraq kürä. “Yaña ğasır” ölkännär küñelenä dä xuş kilgän. Tömän şähärendä yäşäwçe pensiädäge Näsimä apa Zıkova, olığayğan könemdä Yaña ğasır aşa, mäktäp uquçısı kebek yaña süzlär öyränäm, yäş waqıtta cırlağan cırlarnı iskä töşeräm, di.
2006 yılda “Tatarstan yaña ğasır” nı qarıy başlaw Tömän xalqı öçen ber yaqtan zur quanıç bulsa, ikençe yaqtan ölkäneñ üzeneñ tatar telendäge “Oçraşular” tapşıruınıñ efirğa çıqmıy toruı borçuğa saldı. 17 yıl däwamında “Oçraşular”nı qaraw, Tömän ölkäsendä yäşäwçe tatarlar tormışı belän atnağa ber tapqır tanışıp baru ğädäti küreneşkä äylängän ide inde. “Oçraşular”nı äzerläwçe häm alıp baruçı Gölsinä Niazova: “Tapşıruıbız 10 ay efirğa çıqmıy tordı. Min üzem baş tarttım. Baş tartuımnıñ säbäbe şul- tapşırunı rus telendä äzerlärgä mäcbür itälär. Añlatuları şul- bezneñ däwlät tele urıs tele. Litsenziädä başqa tellärdä söylärgä röxsät yuq. Şuña kürä böten tapşıru urıs telendä bulırğa tieş. Xäzer qabat rus telendä alıp barabız, qızğanıçqa qarşı. Olı keşelärdän äñgämä alğanda tatar telendä birergä röxsät itälär. Ämma, barıber tärcemä biräbez. İmeş küp xalıq añlamıy. Berniçä säbäp tabıp urıs telenä küçerdelär. Minem 10 ay efirğa çıqmıy torğan zabastovkam da ber näticä birmäde. Xäzer efirğa çığa torğan kanalıbız studiä TRTR, alarnıñ üzläreneñ täläpläre bar. “Ägär ölkä xäkimiäte finans yağınnan yärdäm itmäsä, tapşıru efirğa çıqmas”,- digän süzlären işetkän idem. Administrasia süz birde, aqça biräbez dip. Bulırmı, yuqmı ul da bilgele tügel”,- dide.
Ä menä Tobol şähärendä xällär niçek soñ? “Yaña ğasır” tapşıruları alarğa kilep citkänme? Bu qalada xalıq ike öleşkä bülenep yäşi. Üzlärençä äytsäk, taw östendä häm taw astında. Tobolnıñ üzendä tatar telendä tele häm radío tapşırularnı alıp baruçı Rimma Ömetbayıva: “Taw östendä yäşäwçe Tubıllılar bäxetleräk. “Tatarstan yaña ğasır”nı qarıylar. Lena Nikolayıvağa 23 yäş. Keçkenä qızı Yulya belän 7 yoldız tapşıruların yaratıp qarıym, di. Ul cırlar, xit paradlarnı yarata ikän. Luíza İliasova Tobol şähärenä küptän tügel genä küçep kilgän. “Şähärdä bu tapşırularnı kürep min bik şatlandım”,- di.
Tobol şähäreneñ üzeneñ tatar telendä tele tapşıruı bar. Ul «Seber ile» dip ala. 10 minut bulıp här atna sayın efirğa çığa. Ölkä külämendäge «Oçraşular» tapşıruınnan ayırmalı bularaq, şähär Tobol xakimiate bu tapşırularnı finanslawdan baş tartmadı. Menä 2007 yılnıñ fevralendä «Seber ile» 10 yıllığın bäyräm itergä äzerlänä. Rimma Ömetbayıva äytüençä, şähär xäkimiäte tatar tapşıruların finanslawnı 2007 yıl budjetına da kertkän.
Tömän ölkäseneñ könyäğında yäşäwçe tatar xalqı, bez bit ölkägä dä salım tülibez, federal' budjetqa da ölkä aqçası kitä. Şulay bulğaç, tatar xalqı urındağı, cirle tapşırularğa häm ay sayın aqça tülämi torğan, tatar telendäge federal' kanalğa da tulı xoquqı bar, di. Alar älegä çıbıqlı kabel televideniäse öçen ay sayın 250 rubl' tüläp toralar.
2006 yıl ber yaqtan Tatarstan, tatar dönyası yañalıqları “Yaña ğasır” kanalı aşa Tömän ölkäsenä kilep citkän yıl bulsa, ikençe yaqtan “Oçraşular”nıñ ozaq waqıtlar çıqmıy toruı häm älegä qädär yazmışınıñ bilgesezlege, Seberdä yäşäwçe tatarlarnı bik küp, bik waqıyğalar belän xäbärdär buludan mäxrüm itte. Berniçäsen genä iskä alsañ da, zäñgär ekrannar aşa xalıq küñelenä barıp citergä layıq waqıyğalar buldı bit. Tuqay büläge iäse ğälim Xämit Yärmineñ şähsi äyberläre, kiläçäktä açılaçaq muzey öçen, Tömängä kilep citte. Seber tatarları cırları disk bulıp dönya kürde, Tobol rayon xakimiate Seber xanlığınıñ başqalası İsker bulğan urınnı tatarlarnıñ “Miras” oyışmasına birde. Häm başqalar, häm başqalar...
Nail Alan, Tömän
“Yaña ğasırnı” kön sayın qarıybız anı. “Tatarstan xäbärlären” räxätlänep qarıybız. Tatarstanda nilär bulğanı bezgä bik qızıq. Kiç belän eştän qaytabız da, 7 kanalda bara ul bezneñ, şunı açabız da, räxätlänep qarap yatabız”,- di Rawil Ğilfanov.
Tatarstannan kilä torğan xäbärlärne, yañalıqlarnı bigräk tä urta yäştägelär, ölkän buın yaratıp qarıy. Ädäbi telne bik ük añlap betermägän, şähärdä tuıp-üskän, yäşlär nişli soñ? Alar da bu yañalıqnı äti-äniläre kebek üz itkänme? Rawil Ğilfanov äytüençä, alarnıñ ike qızları bar, alar xit-paradlar, tatarça konsertlarnı üz itkän. Tatar tapşırularınıñ yäşlär tormışına da zur yoğıntısı bar di, Tömängä Qazannan, Ufadan tatar cırçıların çaqırıp, konsertlar oyıştıruçı Färit Xäkim.
“Küptän tügel genä Güzäl Urazovanıñ konsertları uzıp kitte. Mine şäxsän bik şatlandırdı yäşlärneñ kilüe. Alar bu konsertta 25% ide. “Yaña ğasırnı” qarap beldek Güzäl Urazovanı, dip äytüçelär buldı”,- di Xäkim. Färit Xäkimnär fatírı 12 qatlı yortnıñ cidençe qatında. Anıñ äytüençä, ul yortta, alardan qala tağın 8 tatar ğailäse yäşi. Barsı da eştän qaytuğa uq “Yaña ğasırnı” elderep cibärä. Seberdä yäşäwçe tatarlar televizor qabızam digänne, elderep cibäräm dip äytä.
Tömändä kabel-çıbıqlı televidenie kertüçe iñ ere şirkät- “Komintel” wäkile süzlärenä qarağanda, alar berençe çiratta bu yañalıqnı “yoqı bistäläre”ndäge küp qatlı yortlarğa kertkännär. İsäpläre şähär çitendäge 3-4 qatlı yortlarğa da barıp citü. “Ayırım öylärgä dä kertä alabız”,- dilär alar. Ämma andıylarğa kabel suzu bik qıybat bulğanğa, xalıq “Yaña ğasırnı” iärçennän totuçı tälinkä alıp quyunı qulayıraq kürä. “Yaña ğasır” ölkännär küñelenä dä xuş kilgän. Tömän şähärendä yäşäwçe pensiädäge Näsimä apa Zıkova, olığayğan könemdä Yaña ğasır aşa, mäktäp uquçısı kebek yaña süzlär öyränäm, yäş waqıtta cırlağan cırlarnı iskä töşeräm, di.
2006 yılda “Tatarstan yaña ğasır” nı qarıy başlaw Tömän xalqı öçen ber yaqtan zur quanıç bulsa, ikençe yaqtan ölkäneñ üzeneñ tatar telendäge “Oçraşular” tapşıruınıñ efirğa çıqmıy toruı borçuğa saldı. 17 yıl däwamında “Oçraşular”nı qaraw, Tömän ölkäsendä yäşäwçe tatarlar tormışı belän atnağa ber tapqır tanışıp baru ğädäti küreneşkä äylängän ide inde. “Oçraşular”nı äzerläwçe häm alıp baruçı Gölsinä Niazova: “Tapşıruıbız 10 ay efirğa çıqmıy tordı. Min üzem baş tarttım. Baş tartuımnıñ säbäbe şul- tapşırunı rus telendä äzerlärgä mäcbür itälär. Añlatuları şul- bezneñ däwlät tele urıs tele. Litsenziädä başqa tellärdä söylärgä röxsät yuq. Şuña kürä böten tapşıru urıs telendä bulırğa tieş. Xäzer qabat rus telendä alıp barabız, qızğanıçqa qarşı. Olı keşelärdän äñgämä alğanda tatar telendä birergä röxsät itälär. Ämma, barıber tärcemä biräbez. İmeş küp xalıq añlamıy. Berniçä säbäp tabıp urıs telenä küçerdelär. Minem 10 ay efirğa çıqmıy torğan zabastovkam da ber näticä birmäde. Xäzer efirğa çığa torğan kanalıbız studiä TRTR, alarnıñ üzläreneñ täläpläre bar. “Ägär ölkä xäkimiäte finans yağınnan yärdäm itmäsä, tapşıru efirğa çıqmas”,- digän süzlären işetkän idem. Administrasia süz birde, aqça biräbez dip. Bulırmı, yuqmı ul da bilgele tügel”,- dide.
Ä menä Tobol şähärendä xällär niçek soñ? “Yaña ğasır” tapşıruları alarğa kilep citkänme? Bu qalada xalıq ike öleşkä bülenep yäşi. Üzlärençä äytsäk, taw östendä häm taw astında. Tobolnıñ üzendä tatar telendä tele häm radío tapşırularnı alıp baruçı Rimma Ömetbayıva: “Taw östendä yäşäwçe Tubıllılar bäxetleräk. “Tatarstan yaña ğasır”nı qarıylar. Lena Nikolayıvağa 23 yäş. Keçkenä qızı Yulya belän 7 yoldız tapşıruların yaratıp qarıym, di. Ul cırlar, xit paradlarnı yarata ikän. Luíza İliasova Tobol şähärenä küptän tügel genä küçep kilgän. “Şähärdä bu tapşırularnı kürep min bik şatlandım”,- di.
Tobol şähäreneñ üzeneñ tatar telendä tele tapşıruı bar. Ul «Seber ile» dip ala. 10 minut bulıp här atna sayın efirğa çığa. Ölkä külämendäge «Oçraşular» tapşıruınnan ayırmalı bularaq, şähär Tobol xakimiate bu tapşırularnı finanslawdan baş tartmadı. Menä 2007 yılnıñ fevralendä «Seber ile» 10 yıllığın bäyräm itergä äzerlänä. Rimma Ömetbayıva äytüençä, şähär xäkimiäte tatar tapşıruların finanslawnı 2007 yıl budjetına da kertkän.
Tömän ölkäseneñ könyäğında yäşäwçe tatar xalqı, bez bit ölkägä dä salım tülibez, federal' budjetqa da ölkä aqçası kitä. Şulay bulğaç, tatar xalqı urındağı, cirle tapşırularğa häm ay sayın aqça tülämi torğan, tatar telendäge federal' kanalğa da tulı xoquqı bar, di. Alar älegä çıbıqlı kabel televideniäse öçen ay sayın 250 rubl' tüläp toralar.
2006 yıl ber yaqtan Tatarstan, tatar dönyası yañalıqları “Yaña ğasır” kanalı aşa Tömän ölkäsenä kilep citkän yıl bulsa, ikençe yaqtan “Oçraşular”nıñ ozaq waqıtlar çıqmıy toruı häm älegä qädär yazmışınıñ bilgesezlege, Seberdä yäşäwçe tatarlarnı bik küp, bik waqıyğalar belän xäbärdär buludan mäxrüm itte. Berniçäsen genä iskä alsañ da, zäñgär ekrannar aşa xalıq küñelenä barıp citergä layıq waqıyğalar buldı bit. Tuqay büläge iäse ğälim Xämit Yärmineñ şähsi äyberläre, kiläçäktä açılaçaq muzey öçen, Tömängä kilep citte. Seber tatarları cırları disk bulıp dönya kürde, Tobol rayon xakimiate Seber xanlığınıñ başqalası İsker bulğan urınnı tatarlarnıñ “Miras” oyışmasına birde. Häm başqalar, häm başqalar...
Nail Alan, Tömän
