Kön tärtibendä berençe süz Minzälä şähäreneñ 225 yıllığın bilgeläp ütüe, şuşı uñaydan berniçä Minzälä keşeseneñ bügenge wäzğıättän riza bulmıyça Çallı TİÜenä möräcäğät itüläre xaqında ide. Möräcäğät itüçelärne şähärdä Mädräsä bulmawı, mäçetneñ beräw genä häm keçkenä buluı, küptän tügel genä Rus Möşegäse häm tatar Möşeğase awıllarnı yanında yañartılğan "Şifa" isemen yörtkän çişmäneñ Aleksandr ataqay tarafınnan çuqındırıluı bu xaqta ğazetta yazu h.b küreneşlär borçıy ikän. Kürşelärneñ üteneçenä qolaq salıp, ictimaği üzäk räise Räfis Kaşapov, BTİÜneñ Minzälä bülegen torğızunı sorap, şähär citäkçelärenä, ayırım alğanda Georgiy Kupriänov isemenä möräcäğät cibärelüen belderde.
Şuşı uq cıyında qatnaşqan "Yuldaş" klubı citäkçese, 90 nçı yıllar başında TİÜ räise bulğan Zinnur Ähliullin "Tatar telen yaqlaw cämğiäte"n tözü zarurlığın kiterde häm cıyılışta qatnaşuçılarnı cämğiätneñ yaqınça eş proyektı belän tanıştırdı. Anda, tatar teleneñ bulğan pozitsiälärennän çigenü xaqında äytelä, häm xäzerge şartlarda närsä eşlärgä digän sorawğa üzeneñ küzallawın citkerä. Proyektta kem ul çın tatar, satılğan tatar kem bula, alarnıñ üzara mönäsäbätläre, urıs belän nindi mönäsäbät buldıru xaqında qayber añlatmalar birelä. Cıyında tikşerelgän älege dokumentta tatarnıñ tel urazası xaqında da äytelä. Tel urazası-tatar telen saqlap qaluda köräşneñ ber yulı, dip sanıy Zinnur Ähliullin:
- Berençedän, telebez däwlät tele bulıp kitä almadı, citäkçelärebez tatar telenä ixtiac tudıra almadı. İxtiac bulmağaç, telneñ kiräge dä qalmıy. Yarıy äle äbilär, babaylar bar, kübese urısça belmi. Alar arqasında ğına azmı-küpme ixtiac tua. Ä bezgä äytälär, sez bit urısça beläsez, nigä tatarça äytergä? Ägär dä bez uraza könnärendä, ber ay gel tatarça ğına söyläşep yörsäk, urısça söyläşmäsäk, telgä ixtiac tuaçaq. Monda tärcemäçe dä kiräk bulaçaq, kemder öyränergä dä mäcbür bula. Mondıy mexanizmnar Baltıyk buyı illärendä uñışlı qullanıldı."
Şulay itep, Zinnur Ähliullin fikerençä, yılğa ber ay däwamında urıs telendä söyläşmäw tatar telenä ixtiac tudıraçaq. Tatar telen yaqlaw cämğiäteneñ proyektındağı şuşı häm başqa qayber maddälärgä üzgäreşlär, östämälär kertep, qabat tikşerergä, qanunıy tös birep, cämäğätçelekkä citkerergä digän qarar qabul itelde.
Ğafiulla Ğaziz, Çallı
