Accessibility links

Кайнар хәбәр

Kopeyski şähärendä mäçet açu tantanası


Çiläbedän 5-6 çaqrım yıraqlıqta ğına urınlaşqan şaxterlar şähäre Kopeyski utızınçı yıllarda taşkümer şaxtaları belän bergä barlıqqa kilgän şähär. Anda soñğı san alu buyınça, 9 meñnän artıq tatar häm 2 meñläp başqort xalqı yäşi, bu şähär xalqınıñ 10% qa yaqın öleşen täşkil itä. Alarnıñ kübese Rusiäneñ törle töbäklärennän qaysı xaqlı, qaysı naxaqlı räweştä ğayıplänep, sörelep, kümer şaxtalarına eşkä kilep, şunda töplänep qalğannar. Suğıştan soñğı yıllarda açlıqtan integep, Tatarstannan heм Başqortostannan bäxet ezläp, küçep kilgän ğailälär dä küp. Tirän şaxtalarda kümer watıp, awırlıqlarğa tüzep kön kürgän möselmannar ber-bersenä yortlarğa cıyılıp ğibädät qılğannar. “Sovet yıllarınıñ dingä qarşı säyäsätenä karamastan, monda möselman tormışı berqayçan da tuqtamadı, ata-babalarıbızdan kilgän ğoref-ğadätlär saqlandı”, - di çähärneñ aqsaqalları.

Soñğı yıllarnıñ uñay cilläre, dingä yöz belän borılırğa, mäçetlär tözügä yul birde. Kopeyski möselmannarı 1995 yılda dini oyışma tözilär hәм terkäw dä ütälär. Tizdän oyışma äğzalarınıñ aktivlığı belän mäçet hәм mädräsä proektları eşlätelä, zur tırışlıq belän şähärneñ üzägennän yıraq tügel, qalqulıqtağı ber baqçada mäçet tözü öçen urın da alına. Ä inde 1997 yıldan Kopeyskida mäçet hәм mädräsä salına başlıy.

Çiläbe ölkäsendä älegä iñ zur, iñ kürkäm ike qatlı mäçetne häm anıñ yänäşäsendä şulay uq ike qatlı mädräsäne salu öçen 10 yılğa yaqın ğomer ütä. Ğayät zur dini kompleksnı tözü öçen şähär hәм ölkä xakimiät organnarı ğına tügel, küpsanlı ğadi şähär xalqı da, eşmäkärlär dä zur yärdäm kürsätälär. Şunısın da äytep ütärgä kiräk, mäçet tözergä yärdämläşüçelär möselmannar ğına тügel, Kopeysk şähçrendä eşläwçe törle millät wäkilläre bu izge eştän çittä qalmıylar.

“Ayıruça zur yärdäm kürsätüçe - üz dinenä, millätenä bitaraf bulmağan millättäşebez Ramil Muxametov buldı”, - di Kopeyski tatar hәм başqort mädäni üzäge räise Närkis Salixov.

“Ul ike qatlı mädräsäneñ eçke eşlären tulısınça üz östenä aldı, şuña kürä mädräsäne ike yıl aldan tözep beterdek. Mädräsägä partalar, urındıqlar da alıp kilep, anda uqularnı da başlap cibärä aldıq”,- di, Närkis abıy.

Nihayat, dekaber soñında, Yaña yıl, qorban bäyräme aldınnan Kopeyski möselmannarına zur büläk - 650 urınlı mäçet kompleksı tözelep betep, anı tantanalı açu buldı. Mäçetneñ biek manarası şähçrdä ällä qaydan kürenep, möselman xalqına mayaq bulıp, izge eşlärgä yul kürsätüçe bulıp balqıp tora.

Kopeyskidağı Allah yortın açu tantanası ğomum ölkä hәм şähçr bäyräme buldı. Anda şähärneñ möselman xalqı ğına cıyılmağan ide, räsmi qunaqlar da küp ide. Ölkä xakimiätennän ictimaği häm dini oyışmalar belän eşläwçe idarä räise İl''ya Anosov, Ölkä qanunnar cıyılışınnan deputat Rafail Şafiğullin, Kopeysk şähär xakimiäte başlığı Mixail Konarev, ölkädäge başqa mäçetlärneñ imamnarı, mäzinnäre, şähärdän häm ölkädän tözeleştä bulışuçı şirkät citäkçeläre.

Tantanada Rusiä möselmannarı Yzäk diniä nazäräte räise Tälğat Täcetdin häm Çiläbe hәм Kurgan ölkäläreneñ möftie Rinat Raev belän yaqınnan aralaşu mömkinlege bäyrämneñ ähämiyäten ikelätä arttırdı.

Baş möfti Tälğat Täcetdin bu tarixi çarada qatnaşuçılarnı Yzäk Diniä näzärätenä qarağan 2000 nän artıq mäxällä möselmannarı isemennän sälämläde, tözeleştä ayıruça yärdäm kürsätüçelärgä räxmätlären belderep, istälekle büläklären tapşırdı.

Baş möfti Tälğat Täcetdin ber yıl elek yul faciğasında häläk bulğan Çiläbe ölkäseneñ berençe möftie Ğabdulla Şakaev tormışın dingä xezmät itügä bağışlauın, ölkädä mäçetlär tözetüdä bik küp eşlägänen bilgeläde häm ölkäneñ iñ zur Kopeysk mäçetenä anıñ isemen birergä digän täqdim yasadı.

Ä Çiläbe hämv Kurgan ölkäläreneñ yaña möftie Rinat xäzrät Rayıvnıñ ber yılda eşlägän eşlären sanap kitep, aña tağın da zurraq eş yökläde. Anı Çiläbe häm Kurgan ölkäläreneñ genä tügel, böten Ural regionınıñ möftie itep iğlan itte. Sverdlau, Tömän, Perm ölkäläreneñ, Xantı-Mansisk okrugınıñ möftiätläreneñ citäkçese itep bilgeläde. Bu belderü äle dä öç wazifanı alıp barğan Çiläbehäm Kurgan ölkäläreneñ möftie häm Rusiä İslam universitetı rektorı Rinat xäzrät Raevqa kötelmägän xäbär buldı. Ä anıñ kollegası, şulay uq bäyrämdä qatnaşuçı, RİUnıñ Oktäbersk çähärendäge filial rektorı Mäylimcan Sibğätullinnı Yıraq Кönçığış okruğına bilgeläwen belderde. Şulay itep, Tälğat Täcetdin Rusiäneñ okruglarında cide möfti bilgeliäçägen xäbär itte. Yanwar başında Rusiädäge Baş möftilär Qazanda cıyılıp, berläşü buyınça söyläşülär alıp baraçaqların da belderde.

Çiläbe ölkäseneñ möftie Rinat Raev bäyrämnär belän täbrikläp, mäçetne tözüdä bulışuçılarğa räxmät xatları tapşırdı. Tözeleşne citäkläwçe, başlap yörüçe Kopeysk möselman oyışmasınıñ räise, Möxämätväli Ğimaltdinovnı ayıruça bilgeläp ütte. Berniçä yıl aldan tözelep betkän mädräsädä uqular öçençe yıl däwam itä. Anda ğaräp, tatar telläre, islam nigezläre öyrätelä. Kiläçäktä bu mädräsädä imamnar äzerläwçe urta belem birüçe uqu yortı bulaçağın da xäbär itte möfti, Rinat xäzrät Raev.

Xäzer sezgä Rinat xäzrätneñ mäçetne açu tantanasında täbrikläwen täqdim itäbez:

10 yılğa yaqın waqıt eçendä mäçetebez dä, mädräsäbez dä ölgerde. Küräsez, monda Аллаhы öçen eşlär däwam itäçäk, inşalla. Kiläçäk bäyrämnärebez belän, Qorban bäyräme belän dä, Yaña yıl belän dä, härqaysığıznı da täbriklibez häm sälämlibez. Ässälämäğäläyküm räxmätulla yä bәrәкәtüh.

İke ölkä buyınça da küp eşlär alıp barıla. 29 nçı dekaberdä bu eştä xezmät itülärebezgä ber yıl bula. Xäzer sezgä dä yañalıq, miña da yañalıq buldı bu. Tartqan arbağa kübräk yökne töyilär digändäy, tağı da eşlär, tağı da xezmätlär kübäya. Mäçetlärne saldıru ğına tügel, mäçetlärdä tärbiä birü mäsäläse, yäğni balalarıbızğa dini belem birü mäsäläse dä мөhим. Bu mäçet belem birü üzäge dä dip xäzrät äytte.

Ğabdulla xäzrät küp xezmätlären monda saldı, waqıtında mäçettä bulsın, mädräsäse dä bulsın, dip. Tege möfti gel mäçet salğan ide, ikençese uqıtu belän genä şöğıllänä digän süzlärne işetergä turı kilä. Anısın da uylıybız, mäçetlär dä salırğa. Çiläbeneñ Perşino bistäsendä mäçet salu däwam itä, Traktor rayonında yaña mäçet salu öçen urın da aldıq.

- Yaña mäçetneñ işekläre härvaqıt açıq, eçe nurlı bulıp, ğibädät qıluçı möselmannar belän tulıp, härvaqıt üzenä tartıp torsa ide, - digän teläklär belän tämamladı Çiläbe hәм Kurgan ölkäläreneñ hğm bügenge könnän böten Ural regionınıñ möftie Rinat xäzrät Raev täbrikläw süzlären.

Mäçetne açu tantanası qorban aşı hәм çäy tabınnarı belän tämamlandı.Şulay itep, şaxterlar şähärneñ möselman dönyasında yaña ruxi uçaq – dini mädäniät, belem birü üzäge barlıqqa kilde.

Luiza Zakircan, Çiläbe

XS
SM
MD
LG