Mäskäw belän Minski arasındağı şuşı bäxästä kemneñ xaqlı, kemneñ xaqsız ikänen añlawı ciñel tügel. Düşämbe kiçendä Rusiä nefte Belarus aşa Yewropağa quılğan Drujba ütkärgeçendä neft ağımı tuqtatıldı. Yewropanıñ berniçä ile, Polşa, Germaniä, Çexiä, Slovakiä neft kilüneñ tuqtaluın xäbär itte.
Şuşı bäxäs uzğan yılnıñ soñğı könnärendä başlandı. Rusiäneñ Gazprom şirkäte 1 Ğinwardan Belarusqa gaz bäyäsen ike tapqır arttırdı. Minski başta moña qarıştı, läkin soñan, rizalaşırğa mäcbür buldı, Yaña yılğa 2 minut qala kileşü imzalandı. Cawap itep uzğan atnada Belarus yağı üz cire aşa quılğan Rusiä neftenä tranzit salımı kertte. Mäskäw monı qanunsız dip atadı, häm östäwenä Belarusnı neft urlawda ğäyepläp, Drujba ükärgeçen yabıp quydı.
Düşämbedä Rusiä prezidentı Vladimir Putin kilep tuğan wazğiäte tikşerü öçen Kremldä aşığıç kiñäşmä ütkärde.
"İqtisadıbznı yaqlaw öçen xökümätkä kiñ-külämle çaralar äzerlärgä quşam. Älege çaralar, bezneñ partnerlar, bu oçraqta Belarus yağı belän bulğan bäyläneşlärneñ bar yaqların isäpkä alırğa tieş" di Rusiä prezidentı.
Drujba ütkärgeçe waqıtlıça yabılu säbäple Putin neft çığarunı kimetep toru mömkinlegen dä öyränergä çaqırdı.
Düşämbedä Mäskäwgä Belarusnıñ Yustitsiä ministrı urınbasarı kilde, ämmä anıñ belän söyläşülär bulğanmı, bulsa berär närsägä ireşelgänme – älegä xäbär itelmi.
Yewropa citäkçeläre şuşı wazğiätkä borçılu belderde, Rusiä belän Belarustan añlatma birergä soradı. Sişämbedä Berlinda YewroKomissiä prezidentı Jose Manuel Barroso belän oçraşqannan soñ Germaniä kanslerı Angela Merkel:
"Bu çirattağı tapqır ışanıçnı bozu bulıp tora, bu wazğiättä ışanıçlı xezmättäşlek qorıp bulmıy. Bez älbättä Rusiägä dä, Belarusqa da äytäçäkbez: mondıy awırlıqlar tuğanda, kim digändä, kiñäşläşergä kiräk, kiñäşmälär – ğädäti äybergä äylänergä tieş" di Germaniä kanslerı.
Merkel Ğinwarnıñ 21ndä Mäskäwgä baraçağın häm bu mäsälädä Rusiä prezidentı Putin belän söyläşäçägen äytte.
Här Yewropa ilenneñ qara köngä dip saqlağan yağulığı bar. Drujba ütkärgeçeneñ yabıluı Yewropağa ni qädär zıyan kiterä ala? Şuşı sorawnı bez Londondağı Energetik tikşerenülär üzägeneñ baş belgeçe Leo Drollasqa birdek:
"Älegä bu Yewropadağı wazğiätkä ällä ni yoğıntı yasıy almıy. Çönki Yewropada Drujbanıñ tuqtaluın 24 ay byına qaplarlıq yağulıq bar. Yewropa Berlege här ilne kimendä 90 könlek yağulıq totırğa taläp itä. Şuña kürä däwlät saqlanmalarında zur külämdä neft bar" di energetika belgeçe.
Şulay da, bu çirattağı nizaq Yewropa räsmilärenä tağın ber uylanırğa etärgeç buldı:
"Bu wazğiät bezneñ urtaq energiä säyäsäten buldıru mäsäläsen tağı da aşıqtıra, anıñ kiräklegen sürätli" di YewroKomissiä prezidentı Jose Manuel Barroso.
Kilgän xäbärlärgä qarağanda qayber illär Rusiägä alternativ bulğan çığanaqlar turında uylana başlağan. Äytik, Polşa, qimmäträk bulsa da neftne Norvegiädän alu ixtrimalın belderde.
Ali Ğilmi
Şuşı bäxäs uzğan yılnıñ soñğı könnärendä başlandı. Rusiäneñ Gazprom şirkäte 1 Ğinwardan Belarusqa gaz bäyäsen ike tapqır arttırdı. Minski başta moña qarıştı, läkin soñan, rizalaşırğa mäcbür buldı, Yaña yılğa 2 minut qala kileşü imzalandı. Cawap itep uzğan atnada Belarus yağı üz cire aşa quılğan Rusiä neftenä tranzit salımı kertte. Mäskäw monı qanunsız dip atadı, häm östäwenä Belarusnı neft urlawda ğäyepläp, Drujba ükärgeçen yabıp quydı.
Düşämbedä Rusiä prezidentı Vladimir Putin kilep tuğan wazğiäte tikşerü öçen Kremldä aşığıç kiñäşmä ütkärde.
"İqtisadıbznı yaqlaw öçen xökümätkä kiñ-külämle çaralar äzerlärgä quşam. Älege çaralar, bezneñ partnerlar, bu oçraqta Belarus yağı belän bulğan bäyläneşlärneñ bar yaqların isäpkä alırğa tieş" di Rusiä prezidentı.
Drujba ütkärgeçe waqıtlıça yabılu säbäple Putin neft çığarunı kimetep toru mömkinlegen dä öyränergä çaqırdı.
Düşämbedä Mäskäwgä Belarusnıñ Yustitsiä ministrı urınbasarı kilde, ämmä anıñ belän söyläşülär bulğanmı, bulsa berär närsägä ireşelgänme – älegä xäbär itelmi.
Yewropa citäkçeläre şuşı wazğiätkä borçılu belderde, Rusiä belän Belarustan añlatma birergä soradı. Sişämbedä Berlinda YewroKomissiä prezidentı Jose Manuel Barroso belän oçraşqannan soñ Germaniä kanslerı Angela Merkel:
"Bu çirattağı tapqır ışanıçnı bozu bulıp tora, bu wazğiättä ışanıçlı xezmättäşlek qorıp bulmıy. Bez älbättä Rusiägä dä, Belarusqa da äytäçäkbez: mondıy awırlıqlar tuğanda, kim digändä, kiñäşläşergä kiräk, kiñäşmälär – ğädäti äybergä äylänergä tieş" di Germaniä kanslerı.
Merkel Ğinwarnıñ 21ndä Mäskäwgä baraçağın häm bu mäsälädä Rusiä prezidentı Putin belän söyläşäçägen äytte.
Här Yewropa ilenneñ qara köngä dip saqlağan yağulığı bar. Drujba ütkärgeçeneñ yabıluı Yewropağa ni qädär zıyan kiterä ala? Şuşı sorawnı bez Londondağı Energetik tikşerenülär üzägeneñ baş belgeçe Leo Drollasqa birdek:
"Älegä bu Yewropadağı wazğiätkä ällä ni yoğıntı yasıy almıy. Çönki Yewropada Drujbanıñ tuqtaluın 24 ay byına qaplarlıq yağulıq bar. Yewropa Berlege här ilne kimendä 90 könlek yağulıq totırğa taläp itä. Şuña kürä däwlät saqlanmalarında zur külämdä neft bar" di energetika belgeçe.
Şulay da, bu çirattağı nizaq Yewropa räsmilärenä tağın ber uylanırğa etärgeç buldı:
"Bu wazğiät bezneñ urtaq energiä säyäsäten buldıru mäsäläsen tağı da aşıqtıra, anıñ kiräklegen sürätli" di YewroKomissiä prezidentı Jose Manuel Barroso.
Kilgän xäbärlärgä qarağanda qayber illär Rusiägä alternativ bulğan çığanaqlar turında uylana başlağan. Äytik, Polşa, qimmäträk bulsa da neftne Norvegiädän alu ixtrimalın belderde.
Ali Ğilmi