Accessibility links

Кайнар хәбәр

Qazan Universiada köräşen ottırdı. Qıtaynıñ ciñü säbäpläre närsädä?


16 Ğinwar kiçendä İtaliäneñ Turin qalasında Universiada ütkärü xoquqın yawlağan şähärneñ iseme ataldı. 2011 yılda cäyge Universiada Qıtaynıñ Şäncän şähärendä ütäçäk. Bäygedä qatnaşqan 5 il arasında Tatarstan başqalası Qazan ikençe urınnı aldı. Şulay itep, Qıtay inde 3nçe Universiadanı ütkärü xoquqın yawladı. 2008 yılda cäyge Olimpiä uyınnarı da anda ütäçäk. Qıtaynıñ bu uñışlarınıñ säbäbe närsädä?

2011 yılda cäyge Universiada ütkärü öçen 5 şähär köräşte: Şäncän belän Qazannan tış, Polşanıñ Poznan, İspaniäneñ Mursiä häm Taiwanneñ Gaosün şähärläre. Yäşeren-batırın tügel, Qazan töp däğwaçılarnıñ berse sanala ide. Monı FISU, yağni studentlarnıñ xalıqara sport federatsiäse citäkçeläre dä yäşermäde. Läkin ciñüne Qazan da, bäygedä inde 3nçe tapqır rättän qatnaşqan Poznan dä tügel, ä Şäncän yawladı. Qazanğa anıñ sıyfatlı kürgäzmäse dä, Poznangä mäşxür Lex Valensa yärdäme dä bulışmadı. Yänä Qıtaylılar ciñde. Ğärçä ber Universiadanı 2001 yılda genä ütkärgän idelär, 2009 yılda Harbinda qışqısın ütkäräçäklär häm menä 2011 yılda tağın cäygesen. 2008 yıldağı cäyge Olimpiä uyınnarın inde äytäse dä yuq. Bu ciñülärneñ säbäbe närsädä? Şul turıda Tatarstannıñ Yäşlär eşläre, sport häm turizm ministrı Marat Bariev belän söyläştek. Turindağı köräş barışın ul üz küzläre belän küzätte.

Marat Bariev: "Berençedän, älbättä, Qıtaynıñ täcribäse zur. Alar moñarçı da ike Universiadanı ciñep aldılar, 2008 yıl Olimpiadasın ciñep aldılar. Alarnıñ bu bäygelärdä uñışlı qatnaşu täcribäse zur."

Şulay da, eş täcribädä genä tügel, küräseñ. Polşanıñ Poznan qalası bu bäygedä inde 6 yıl rättän qatnaşa, yağni täcribäse bar. Şuña da qaramastan, ul bu yulı da berençelärdän töşep qaldı, FISU başqarma komitetındağı 22 äğzanıñ ni barı 2se aña tawış birgän. Bäygeneñ soñğı 4nçe öleşenä Qazan belän Şänşän çıqqan. Qazan – 10, Şäncän – 12 tawış cıyğan.

Marat Bariev: "Monda başqa säbäplär dä bulğandır, dip uylıybız. Bezgä FISUnıñ säyäsäte añlaşılıp betmi. Yewropa illäreneñ berdämlege yuq. 22 äğzanıñ 13e wäkile ide, barısı da, Qıtayda inde küp buldı, Yewropağa birergä kiräk, dip söylädelär. Ämmä tawışlar, Rusiä, İspaniä, Polşa arasında taraldı, Qıtay bu wazğiätne üz faydasına qullandı. Häm dä, älegä monı äytüçe yuq, läkin bezneñçä, Qıtay FISUğa finans yaqtan da yärdäm wäğdä itkän. Bez şundıy fikergä kildek, çönki, başqarma komitetnıñ kübese, bezgä qarşılar da, bezneñ yaqlılar da, Qazan prezentatsiäse iñ yaxşısı buldı, didelär."

Turinnan Tatarstannıñ Yäşlär eşläre, sport häm turizm ministrı Marat Bariev buldı. Anıñ süzlärençä, FISU wäkilläreneñ Qazannı kilep kürep oşatıp kitüe häm dä yaxşı kürgäzmä oyıştıru ğına citmi ikän. Şunısı da bar, Rusiädän qala, bäygedä qatnaşqan başqa illärneñ, şul isäptän, 2011 yılnıñ qışqı Universiadasın ütkärü xoquqın yawlağan Törkiäneñ dä, başqarma komitetta wäkilläre bar. Bu da alarğa östenlek birä.

Qıtayğa kilgändä, älegä ul ciñ sızğanıp 2008 yılda Pekinda ütäçäk cäyge Olimpiä uyınnarına äzerlänä. Qıtay räsmiläre bu uyınnarnı tarixta iñ yaxşısı itmäkçe, äzerlek eşlärenä 40 milliard dollar sarıf iteläçäk.

"Hiçşiksez, Qıtay xökümäte bu forsattan Qıtaynıñ zamança yözen kürsätergä cıyına. Soñğı 25-26 yılda ilneñ iqtisadı zur üseş kişerä. Pekin öçen Olimpiä uyınnarı milli ğorurlıq qına tügel, ä bar dönyağa mondıy çaralarnı ütkärä aluın kürsätü" di Jane''s üzägeneñ Qıtay belgeçe Christian Lemiere.

Şul uq waqıtta, Lemiere süzlärençä, soñğı waqıtta terrorçılıq qurqınıçı, Qıtay cämğiäteneñ üzençälege, keşe xoquqları torışı, şul uq dissidentlar mäsäläsen iskä alğanda, Qıtay räsmiäre aldında şaqtıy qatlawlı eşlär tora.

İnde Qazanğa kilgändä, Marat Bariev süzlärençä, här ciñelü üze zur täcribä. Qazan borının salındırırğa cıyınmıy, 2013 yıl Universiadası öçen köräşergä cıyına:

Marat Bariev: "Berençe tapqır qatnaşıp ikençe urın alu – bu da näticä. Älbättä, bezneñ maqsat ciñü ide, anı ütämädek. Läkin uñay näticälär dä bar. Ciñelü ul üze zur täcribä. Premier-ministr [Röstäm Miñnexanov] 2013 yılda qatnaşaçaqbız, dide. Äzerlekne xäzer ük başlarğa digän söyläşü buldı."

Tatarstannıñ Yäşlär eşläre, sport häm turizm ministrı Marat Bariev süzlärençä, Qazannıñ Qaban küle buyında küzallanğan Olimpiä awılı älegä tözelmiäçäk, ä menä planlaştırılğan 3 zur sport qorılması – Tennis üzäge, su sportları häm köräş sarayları – ciñelügä qaramastan, bilgelängän waqıtlarda tözelep betäçäk.

Rusiäneñ sport komitetı başlığı Vyaçeslav Fetisov Qazan turında Rusiädä iñ yuğarı däräcädä yarışlar ütkärä alırlıq töbäk barlıqqa kilde dide.

Çärşämbedä Tatarstan prezidentı Miñtimer Şäymiev monı berençe adım dip atadı häm eşne däwam itergä çaqırdı.

Ali Ğilmi
XS
SM
MD
LG