Accessibility links

Кайнар хәбәр

"Ğiraq – siña äytäm, İran – sin tıñla"?


Uzğan ayda Ğiraqnı öyränü törkeme amerikan prezidentın Yaqın Könçığış säyäsäten kisken üzgärtergä, Süriä häm İran belän säyläşülär başlarğa çaqırğan ide. Bushnıñ respublikan partiäse äğzaları da, oppozitsiädäge demokratlar da bu kiñäşlärne Ğiraqtağı sazlıqtan çığu yulı dip bäyäläde. Ämmä soñğı könnärdäge ğämällär Bushnıñ başqa yul saylağanın kürsätä.

İran häm Süriä belän söyläşülär başlaw urınına, Bush, çınlap ta, Farsı qultığında küsäk bolğaw, xärbi qüäten arttıru yulın sayladı. Uzğan atna iğlan itkän yaña planında ul Ğiraqqa 20 meñnän artıq östämä ğäskär cibäräçägen äytte. Läkin bu plannıñ asıl niäte, axırsı, İran belän Süriä:

"Bu ike rejim terrorçı häm ğisyanıçlarğa üz cirlärennän Ğiraqqa ütep kerergä mömkinlek birä. İran amerikan xärbilärenä höcümnär öçen matdi yärdäm birä. Bez bu höcümnärne kisätäçäkbez, İran häm Süriädän kilgän yärdämne tuqtataçaqbız, Ğiraqtağı doşmannarnı zamança qoral, künegülär belän täemin itü çeltärlären tar-mar itäçäkbez" dide uzğan atnada amerikan prezidentı.

Bushnıñ bu çığışınnan soñ ikençe köngä amerikan xärbiläre Ğiraqnıñ İrbil qalasında 6 İranlını qulğa aldı. Ğiraq keşelärenä häm xärbilärgä qarşı höcümnärdä qatnaşuda ğäyepläp. İran kisken protest belderde, qulğa alınğannarnı azat itergä taläp itte, 5se äle dä saq astında.

Prezidenttan soñ İran-Süriä mäsäläsen başqa räsmilär dä kütärde:

"İranlılar amerikannar Ğiraqta kerep battı, xäzer alarğa törle yaqtan basım yasap bula dip uylıy. Älegä alar Ğiraqta ber näticäle äyber dä eşli almıy" dide düşämbedä Saqlanu ministrı Robert Gates.

Däwlät sekretare Condoleezza Rice äle genä Yaqın Könçığış illärendä yörep qayttı. Belgeçlär fikerençä, ul Amerikanıñ Ğiraq häm dä İrannı çikläw säyäsätenä sönni ğäräp illäreneñ xuplawın qazanırğa tırışqan.

Şulay da küzgä iñ nıq bärelgäne - Quşma Ştatlar soñğı könnärdä bu töbäktä xärbi qüäten arttıra.

Uzğan atna Pentagon Farsı qultığına tağın ber oçqıçlar köymäsen cibäräçägen belderde. Stennis köymäse inde anda bulğan Eisenhowerğa şuşı ay axırında quşılırğa tieş. Bu – 16 meñ diñgezçe, 7 xärbi köymä, 10 eskadra, 2 su astı köymäse, boralaqlar digän süz.

Monnan tış, şuşı atnada Törkiäneñ İncirlik hawa alanına Amerikanıñ 16 F-16 oçqıçı kilgän digän xäbärlär bar.

Nixayät, Üzäk xärbi citäkçelek başına tarixta berençe tapqır admiral bilgelände. Hawa suğışı belgeçe William Fallon Äfğanstan belän Ğiraqnı küzätäçäk. Läkin İran da iğtibardan çittä qalmayaçaq.

Şuşı täräqqiät, mäğlümät çaralarında, Quşma Ştatlar İranğa qarşı xärbi ğämälgä äzerlänä, digän şaw-şuğa säbäp buldı.

Qayber belgeçlär fikerençä, köç tuplaw belän admiralnıñ bilgelänen İrannıñ atom qorılmalarına höcümgä äzerlänü belän genä añlatıp bula.

Amerikan räsmiläre bu ğäybätlärne älegä kire qaqtı. Çärşämbedä Aq Yort süzçese Tony Snow, yaña plan Ğiraq belän çiklänä, dip ışandırdı.

Ali Ğilmi
XS
SM
MD
LG