Accessibility links

Кайнар хәбәр

Mädäni Comğa gäcitendä millät teması


Millät digän töşençägä härkemneñ üz qaraşı bar. Kemnärder, fäqät pragmatizm çorında yäşäp, millätne küptän onıtqan, ul aña kiräkmi dä. İkençelär tırışa-tırmaşa üz xalqı öçen köräşmäkçe bula. Bu köräştä massaküläm mäğlümat çaralarınıñ ähämiäte zur. Çönki gäcit bitlärendä, fiker ütkärergä bula. Millät temasınıñ matbuğatta niçek çağıluın bügen Mädäni Comğa gäcite misalında tikşererbez.

Läkin aña qädär Watanım Tatarstannıñ 26 ğinwar sanına küz salıyq äle. Parodaksal küreneş, häwäskär astrolog-mönäcim Qıyam Ğiläc millät yazmışın xäl itmäkçe bula. Ul “Qiblabız tarixta” yazmasında, tatar tarixın dinnän bigräk astrologiägä bäyläp qararğa kiñäş itä. “Keşeneñ iñ borınğı kitabı – Avesta belemenä nigezlängän, Avesta astrologiäse üze ber belem häm din sistemasın täşkil itä. Aña nigez saluçı Zäkäriä piğämbär. Tatarnıñ tarixın ezlägändä bez şul belemnärgä nigezlärgä tieşbez”di avtor. Şulay uq Qıyam Ğiläcev Söyembikä manarasın mönäcim-astrologlarğa quyılğan häykäl dip sanıy.

Watanım Tatarstannan ayırmalı bularaq Mädäni Comğa gäcite millät mäsäläsenä citdiräk qarıy. Monda millät temasına qağılğan berniçä yazmağa iğtibar itik.

Gäcitne açuğa uq İrek Sabirovnıñ “Ömetsez şaytan, dilär...” yazmasına küz töşä. Monda avtor “Bez Mäcit Ğafurinı, Şäexzadä Babiçnı, Fatix Xösnine, Çexovnı, Gogolne uqıp üskän häm şunıñ belän ğorurlanıp yäşägän soñğı buın tügelme? digän soraw quya. Şaytan xälenä qalmas öçen, tel turında ozaqlap uylana. İrek Sabirov urıs telen belüe belän ğorurlana, älege tel bezgä çit il ädäbiätenä yul açtı digän fiker ütkärä.

Gäcitneñ urta ber cirendä Äxmät Räşitneñ “Ütkännärgä mıltıq tözäsäñ...” yazmasın uqırğa bula. Yazmadan berniçä özek täqdim itäbez. “Äye ülgän keşelär belän köräşüe awır tügel – elekkege “Ura” urınına “Qarawıl ” qıçqırırğa da mömkin. Yulbaşçılarnıñ bersen tübän tägärätep, ikençesen küklärgä dä çöyärgä bula torğandır. Änä Xruçev belän şulay ittelär tügelme soñ?”

“Soñğı waqıtlarda tarixıbıznıñ Üktäber inqilabınnan soñğı öleşe gel qara buyawlarğa mançılıp kürsätelde. Yänäse, binihayä zur ilneñ citäkçe dairäläre hämmäse İblis toqımınnan bulğan da, keşelärgä gel äşäkelek kenä eşlägän”.

“Şundıy inde bezneñ mentalitet - hämmä keşegä berniçek tä yarap betä almıysıñ. Näq Marşaknıñ babay, malay häm işäk turındağı şayan şiğerendägeçä, işäkkä babay atlansa da, malqaynı malay yögänläsä dä, xättä ul işäkneñ üzen kütärep yörsälär dä, barıber berär ğäyep tabılaçaq.”

Mädäni comğa gäcitendä dönya kürgän tağın ber sallı yazma, Dias Wälievnıñ “İslamnı kem Xäqärätli” mäqäläse. Biredä avtor tarafınnan İegova dinenä näfrät belderelä, Säddam Xösäyenneñ asıluı turında süz bara. Yazmadan alınğan, özeklärne uqıp kitik.

“2006 yılda qorban itep keşe çalındı. Soñğı könnärenä qädär qulınnan Qor’änne töşermägän Säddäm Xösäyen nindi Allah xörmätenä asıldı soñ. Älbättä İegova xörmätenä...”

“İegova cir şarında qanlı tamırların cäyä häm tarixqa törle isemnär belän kerep qala. Levitlar, borınğı xristiannar, masonnar, yakobçılar, dekabristlar, narodniklar, esserlar, sionistlar, menşeviklar, bolşeviklar, demokratlar, liberallar… Häm alarnıñ meñlägän bülekläre, fraksiäläre, sektaları bar.”

“Möselmannı asıp üterü maxsus Qorban bäyräme aldınnan ütkärelä. Bu könne böten dönya aldında İslamnı xäqärätlädelär. 1 milliard 180 million möselman isä däşmi. Rusiä, Tatarstan ruxaniları tarafınnan da bernindi reaksiä sizelmi.”

Mädäni Comğa gäciteneñ “Tuğan tel” quşımtası bu sanda, ädäbiät ğalimnärenä iğtibar itä. Waxit Xaqovnıñ “Törki tellär seren belgän ğalim” mäqäläse akademik Vasiliy Radkovnıñ tuuına 170 yıl tulu uñayınnan yazılğan. 13 yıl Qazanda yäşägän waqıtta bu ğalimneñ “Xalıq ädäbiäte ürnäkläre”neñ 4 tomın, “Törki tellärneñ çağıştırmaça fonetikası”, Seber ensiklopediäse bulıp sanalğan “Aus Sibirien” xezmätläre dönya kürä.

“Tuğan tel”quşımtasın Flün Musinnıñ “Yaña uylanu xäbärçese” yazması tämamlıy. Ul Aqmulla yubileyına bağışlanğan.

Ğädel Ğälämetdinov

XS
SM
MD
LG