Accessibility links

Кайнар хәбәр

Çiläbeneñ Başqort xalıq üzägenä 15 yıl


İldä demokratiä cilläre isä başlağaç, tuğan telne, mädäniätne häm ğöref-ğadätlärne tergezü maqsatı belän Çiläbe ölkäsendä berençelärdän bulıp Başqort xalıq üzäge tözelä. 4-çe ğıynwar – Çiläbe ölkäse başqortlarınıñ tarixında tarixi waqiğa bularaq isäplänä, çönki şul könne ölkäneñ başqortlar küpläp yäşägän rayonnarınnan aktivistlar cıyılıp, yaña milli ictimaği oyışmanıñ oyıştıru konferensiäsen ütkärälär häm Ural Safiullin citäkçelegendä ölkä başqortlarınıñ xalıq üzäge barlıqqa kilä.

Sovet vlaste yıllarında Çiläbedä başqort xalqınıñ tele, milli mädäniäte yomılu xälenä citkän ide, ä bit statistika buyınça ölkädä başqortlar 190 meñgä yaqın isäplänä. Tuğan telne sündermi, kiresençä, tergezü östendä eşli torğan fidaqär aktivistlar tabıla. Alar - Başqort xalıq üzägeneñ çişmä başında toruçılar: Ural Safiullin, Xaris Yusupov, Ramazan Şäğäliev, Ğadel Valiev, Gers Gattarov, Tälğat Xairov h.b.

Şuşı waqıttan 15 yıl ütep tä kitkän. Sanap kitsäñ, bu däwer eçendä, baytaq eşlär eşlängän: ölkädä 100 gä yaqın başqort sıynıfları açıldı, Çiläbe däwlät universitetında 1992 yılnı başqort filologiä bülege açılıp, 15-çe yıl eşläp kilä, başqort telendä ay sayın “Uralım” gäzite çığıp kilä, yıl sayın ölkä balalar sabantuyı, küpsanlı milli kiçälär, bäyrämnär, utırışlar, kiñäşmälär ütkärü, h.b.lar. Ğomumän, Başqort xalıq üzägenä 15 yıllıq yubileynı yuğarı däräjädä, küpsanlı qunaqlar belän tantanalı bäyräm itärgä säbäplär bar.

Milli oyışma üzeneñ yubileyın küptän tügel Çiläbe şähäreneñ irken, matur ber aşxanäsendä zurlap bilgeläde. Bu tantanağa qunaqlar qaydan ğına kilmägän ide... Kürşe Başqortstannan häm ölkäneñ Öç tawlı / Trexgornıy/, Yaman yılğa /Yemanjelinsk/ şähärlärennän, Arğayaş, Konşak rayonnarınnan häm Çiläbedä eşläp kilüçe Ölkä xalıqlar assambleyasınnan, gruzin, ärmän, dağstan, nimes, rus, tatar xalıqlarınıñ milli üzäklärennän...

Soñğı 6 yılda Başqort xalıq üzägen alıştırğısız citäkläwçe Rälif Kärimov bu bäyrämgä citdi äzerlängän ide. Yubileyğa üzäkneñ berençe oyıştıruçıları, citäkçeläre, aktiv äğzalarınıñ zuraytılğan fotoları häm Başqort xalıq üzägeneñ emblemaları töşerelgän zur panno da eşlängän ide.Rejisser Maytap Välitova äzerlägän yubileynıñ ssenariye dä bar qunaqlarnı qızıqsındırırlıq itep tözelgän. Qotlawlar tanılğan artistlarnıñ konsert nomerları belän ürelep bardı. Xayrullina Zemfira citäklägän “Aygöl” xalıq ansambleneñ başqort xalıq biyülläre bäyrämgä ayıruça därt, yäm östäde. Alıp baruçılar Zilä Gallyamova häm Lena Galimova kiçäne ike teldä: başqort häm rus tellärendä bik matur itep alıp bardılar. Kiçäne üzläreneñ moñlı da, därtle dä cırları belän Başqortstannıñ atqazanğan mädäniät xezmätkärläre Näzifä Xäbibullina, Gölnur İskändärova, Faqiä Safina häm küpsanlı xalıq-ara konkurslar lawreatı yäş cırçılar Yuliä Gäräyşina hәм Lena Galimovalar bizädelär.

Bäyräm tantanası quray moñnarı belän başlanıp, quray belän tämamlandı, çönki quray – başqort xalqınıñ küp ğasırlı tarixın üzenä sıydırğan borınğı muzıka qoralı. Anıñ moñında başqort xalqınıñ yöräk tibeşe, ruxı, küñel saflığı, xıyalları, mäxäbbäte häm yäşäw köçe çağıla. Qurayda başqort xalıq köylären Radik Zahirovnıñ uquçıları iskitkeç itep başqardılar ki, qunaqlar qayda utıruların da onıtılıp kitep tıñladılır.

Başqort xalıq üzägeneñ eşe bu kiçädä ğädel bäyälände. Ölkäneñ basma häm massa küläm mäğlümat çaraları idaralığınnan kilgän Galina Kişimova Gubernator Petr Sumin isemennän Başqort xalıq üzägenä qotlaw adresın uqıp işetterde häm mädäni üzäkneñ 15 yıllıq yubiley uñayınnan ayıruça aktiv äğzaların: Ural Safiullin, Rälif Kärimov, Gädel Väliev, Zinnät Bikbulatov, Maytäp Wälieva, Al'bert Kurmanov, Marsel' Yusupovnı maqtaw gramotaları häm aqçalata premiälär belän büläkläde. Şәhәr xakimiäteneñ häm şähär dumasınıñ räxmät xatlarına häm şulay uq aqçalata premiälärgä Nail Xayrullin, Timur Safiullin, Saxrağöl Ğatawıllina, Flüzä Ğaysina, Säliä Sayfullina layıq buldılar. Başqortostan sälämnären häm büläklären Başqortostannan kilgän Böten dönya başqortları qorıltayı räiseneñ urınbasarı Gölfinä Yulamanova citkerde. Qotlaw adresların Ölkäneñ qanunnar cıyılışınnan, Ölkäneñ xalıqlar duslığı yortınnan da tapşırdılar.

Oyıştıruçılar milli xäräkättä aktiv eşläwçelärneñ bersen dä onıtıp qaldırmasqa tırışqannar. Mädäni oyışmada ayıruça tırışıp eşläwçe iptäşlärgä Ölkä başqort qoroltae isemennän yäki Başqort xalıq üzäge isemennän milli mädäniätne üsterüdäge fidaqär xezmätläre xaqında maqtawlı süzlär äytelde, alarnıñ millät aldındağı olı xezmätlären isäpkä alıp, başqort xalqınıñ telen, mädäniäten saqlap qaluda başqarğan eşläre öçen ixtiramnamä yäki räxmät xatları tapşırıldı.

Millätneñ böyeklege xalıq isäbe belän tügel, anıñ kürenekle şäxesläre belän bilgelänä, dilär. Çiläbe başqortlarınıñ andıy şäxesläre bar. Ölkä başqortlarınıñ qorıltay räise Marsel' Yusupov Çiläbe ölkäsendä milli köräşne üsterü buyınça ayıruça küp köç salğan, Räsäydä milli köräş buyınça berençe çempion häm ber tarqır da ciñelmägän, ä gel ciñü yawlağan, Räsäydä dzyudo sportına nigez saluçı häm dzyudo buysınsa Räsäy çempionı häm başqortlardan berençe Çiläbe şähäreneñ maqtawlı grajdaninı, böyek, legendar batır Xaris Yusupovqa Gubernator Petr Suminnıñ Çiläbe ölkäse aldındağı xezmätläre öçen “Znak otliçiä” medale belän büläkläw qararın citkerde. Ul ber tuğan enese - Moris Yusupovnı ätiseneñ eşen däwam itterüen, ölkädä milli köräş federatsiäneñ citäkçese buluın da belderde.

Tağın da quanıçlı xäbär, ölkä qorıltayınıñ utırışında başqort xalqınıñ Räsäygä quşıluına 450 yıl uñayınnan Çiläbedä Salawat Yulaevqa häykäl tözergä qarar çığaruların häm şähär xakimiätennän urın sorap, kileşülären dä xäbär itte. Äytep ütim, Çiläbe şähäreneñ yaña rayonında ber zur uram Salawat Yulaev isemen yörtä.Qısqası, bu bäyrämdä milli mädäniätne üsterüdä 15 yılda eşlägän eşlärgä yomğaq yasaldı, kiläçäkkä plannar bilgelände.

Başqort xalıq üzägeneñ aqsaqalları Ural Safiullin, Xaris Yusupovlarnıñ eşlären alarnıñ malayları layıqlı däwam itälär. Timur Safiullin Başqort yäşlär berläşmäsen, bertuğannar Marsel' Yusupov Ölkä başqortları qorıltayın, Moris Yusupov ölkädä Milli köräş federatsiäsen citäkli. Çiläbedä soñğı yıllarda milli xäräkätkä şundıy energiäle yäş köçlärneñ östälüe bik tä quanıçlı, dimäk başqort milli ictimaği oyışmalar üsä, nığına, yaña uñışlarğa ölgäşä.

Luiza Zaqircan, Çiläbe

XS
SM
MD
LG