Accessibility links

Кайнар хәбәр

Äfğan xatın-qızları kibetlär aça


Äfğanstannıñ tönyağındağı Mazar-e-Şärif şähärendä berniçä xatın-qız üz kibetlären açtı. Xatın-qızlar eşläre ministrlığı yardämendä alar moñarçı irlär qulında bulğan säwdä ölkäsenä kerde. Proyektnıñ maqsatı – xatın-qızlarnı finans yaqtan bäysez bulırğa öyrätü.

Mazar-e-Şäriftä xatın-qızlar säwdä itkän kibetlärdä quldan eşlängän bizänü äyberläre, kosmetika häm kiem satıla. Yıllarça xatın-qızlar cämäğätçelek urınnarında da kürenmägännän soñ – kibetkä kerep xatın-qızdan närsäder satıp alu – Äfğanstannıñ bu yaqları öçen ğäcäyep küreneş.. Bazarda üzeneñ keçkenä genä kibeten totqan Bibi Roghya, başta alarnıñ satu itü niäten bik xuplamasalar da, ğömümän alğanda, proyektqa qarşı çıqmadılar, di:

"Bälki xalıqnıñ 10%tı bezneñ säwdä itüebez belän qanäğät tügelder, ämma 90% - bezne xupladı. Bigräk tä xatın-qızlar bik şat buluların belderde, xatın-qızlar satqan zur ber bazar bulsın ide dip teläde."

Qayber xanımnar – tawarlarnı xatın-qızdan satıp alunı qulayraq kürä. İrlär dä xatın-qızlarnıñ kibet açuın xuplap qarşı aldı:

"Menä bu ike kibetne kürep min bik quanam. Bu bik yaxşı adım. Ägär dä bu – xatın-qızlarnıñ tormışın ciñeläytsä, mondıy kibetlär kübräk bulır dip ömetlänäbez."

Täñqit tä buldı, ämma – eşkä kirtä salırlıq qadär tügel. Mäçettä imam Ähmäd Şah Ansari, xatın-qızlarğa möselmança kienmiçä xalıq cıyığan cirdä kürenergä yaramıy, dip belderde:

"Bügenge köndä xatın-qızlar äle kibetlär açırğa tieş tügel. Şäriğat qanunı nigezendä eşmäkärlek belän şöğellängän xatın-qızlar häm irlär möselmança kienergä tieş. Ämma bügenge şartlarda xatın-qızlar äle üz kibetlären aça almıy."

Ämma xatın-qızlar eşläre ministrlığı räsmiläre xatın-qızlarğa finans bäysezlek yawlarğa häm eş başlarğa yardämne tuqtatırğa cıyınmıy. Ministrlıqnıñ cämäğätçelek belän bäyläneşlär öçen cawaplı wäkile Kärimä Salek, aldağı aylarda yaña kibetlär açılaçaq, dip belderde:

"Mazarda xatın-qızlarnıñ moña röxsäte bar. Bamyanda da şundıy kibetlär bar. Böten Bamyan xanımnarı – xatın-qızlar säwdä itkän kibetlärgä yöri. Mondıy kibetlärne bez 34 vilayättä açarğa telibez. Bez, Qabulda kebek xatın-qızlarnıñ üz kibetlären açuın telibez, anda bazarda xucaları xanımnar bulğan 20läp kibet bar. "

Xanımnar şulay uq, alarğa qarata ğailädä bulğan köç qullanuğa qarşı köräştä dä alğa kiteş bulır dip ışana:

"Ğailäneñ finans xäle ni qadär yaxşıraq bulsa, anda köç qullanu şul qadär azraq bulaçaq. Aqçası citmäsä ğailädä kierenkelek häm köç qullanu bula, xatın-qızlar xoquqları bozıla."

İlneñ böten töbäklärendä wazğiät ber törle tügel. Mazar-e-Şärifta xanımnar üz ireklärennän kübräk faydalana ala. Ministrlıq wäkile, bu proyekt Äfğanstannıñ başqa vilayätlärendä dä eşli başlar digän ömet belderde:

"Waqıtlı xökümät urnaşqannan birle, xatın-qızlar öçen aqrınlap tormış yaxşıra, bez köç belän ber ni dä üzgärtä almıybız. Barı tik ber vilayättä xällärneñ yaxşıruın kürgän xatın-qızlar kürşe vilayättä dä tormışnı üzgärtergä tırışaçaq."

Küplär – xatın-qızlar tormışınıñ yaxşıruı – iminlektän tora, dip ışana...

Fivral ayında xatın-qızlar säxifäsendä sezne törle illärdä yäşäwçe eşquar-xanımnar belän oçraşular kötä... här atnanıñ sişämbesendä, Azatlıq dulqınnarında!

Alsu Qormaş
XS
SM
MD
LG