Yazuçı, publitsist, möğallim Mäxmüt Räximcan ulı Äxmätcanovqa 14 fevral' könne 80 yäş tuldı. TR-nıñ atqazanğan mädäniät xezmätkäre, Rusiä xalıq mäğärife otliçnigı, Xösäyen Yamaşev häm Qol Ğäli isemendäge büläklär iäse. Xezmätläre yäşlärgä äxlaqi häm ğailä tärbiäse birü mä’sälälärenä qarıy. Anıñ xezmätläre bik küp. Ul yazğan 12 kitaptan “Kiler ber kön”, “Tormış mizgelläre” isemleläre dä bar . Häm Mäxmüt Äxmätcanov bik küp yıllar buyı säyäsät temalarına radio-televideniedän tapşırular alıp bara. Anıñ säyäsät, zaman , tärbiä turında daimi alıp barğan tapşıruları aşa, anı Tatarstanda ğına tügel, Tatarstannan çittä yäşäwçelär dä bik xörmät itep, anıñ tapşıruların bik yaratıp tıñladılar.
“Biräse kilgän qolına, çığarıp quyğan yulına” di, xalıq mäqäle. Menä şuşı könnärdä Qazan şähäreneñ İdel-Press näşriäte yanında Mäxmüt Äxmätcanovnı oçratu bäxetenä ireşüdän, anıñ fikerlären xörmätle radio tıñlawçılar, sezgä dä işetteräsem kilde.
Mäxmüt Äxmätcanovnıñ xezmätlärenä kilsäk: anıñ 12 kitabı çıqqan , ul 150 yazuçı turında icat portretı yazğan keşe, 57 keşene anıñ ssenariy buyınça kinoğa alalar. Şunı da äytergä kiräk, anıñ fänni materialları 5 çit teldä häm SSSR nıñ 39 telendä bastırılğan. Küp yıllar buyı ul säyäsät temalarına radio-televideniedän tapşırular alıp bara.
Mäxmüt Äxmätcanov näşriät suqmaqların äle haman tapıy, äle dä yaza, ul xäräkättä. Bügenge köndä dä, ul bik köçle ruxlı, saf häm kör küñelle, tınğısız can - aqsaqal Mäxmüt Äxmätcanov. Mondıy matur tormış itüneñ sere närsädä soñ digän sorawğa, ul menä bolayraq cawap birde.
“Min ğömeremdä dä araqı eçmädem, tartmadım, bervaqıtta da berkemgä dä naçarlıq eşlämädem, studentlarğa ikele quymadım . Min alarğa şulay uq poblaşqa da yasamadım. Pedagog härçaq xäräkättä bulırğa tieş. Ber waqıtta da icattan ayırılmadım ,”dide ul. Tumışı belän Kön'yaq Ural yaqlarınnan Salavat rayonı Näsibaş awılınnan bulğan Mäxmüt Äxmätcanov 1950 yılda KDU tämamlıy. Mäskäwdä dissertatsiä yaqlıy. Tatarstan Yazuçılar berlegendä äğza bulıp tora. KDGPU dotsent, pedagogika tarixın uqıta.
Xalıq awız icatı, borınğı tatar äkiätläre, bäyetläre misalında ğailädä ata- anasınnan alğan pedagogik tärbiäne Mäxmüt Äxmätcanov bügenge köndä dä zur ber ürnäk, tärbiä itep kürä.Üzeneñ ata-anası turında häm nindi ğailädä tärbiälänüe turında Mäxmüt Äxmätcanov bik cılı itep iskä ala.
“ Ätkäy- änkäy bezne Saq-soq bäyete, Söläyman päygambär turındağı rivayätlär”, yäğni, tatar xalqınıñ mentalitetı nigezendä tärbiälädelär bezne”dide ul. 14 fevral' könne anıñ icatın iskä alıp törle gäzit jurnallardan , yuğarı uqu yortlarınnan, mädäniät ministrlıysınnan wäkillär anıñ öyenä ağıldı. Alar yubilyarnı qotlap aña räxmät süzläre äyttelär. Tatarstan Yazuçılar berlege isemennän tapşırılğan qotlawda mondıy süzlär bar:
“Säyäsät belän qızıqsınuçılar, sezne- zur säyäsätçe, mäğrifätçelär – oluğ pedagog, tarixçılar- tanılğan tarixçı, qäläm iäläre osta publitsist, ädäbiät belgeçe itep tanıylar.Kiñqırlı başqa xezmätläregezdän tış distälägän yazuçılarnıñ icat portretlarında ğilmi ostalıq häm ğädellek belän yazğan şäxes tä, sez. Sezneñ fänni - publitsistik xezmätläregez grek, polyak, bolğar, nemes, koreya häm barısı 44 tellärdä dönya kürde. Bügenge kön turında millätlär häm xalıqlar turında açınıp yazğan mäqäläläregez berkemne dä bitaraf qaldıra almıy . Alar qaynar dulqın bulıp yöräk yarlarına kilep bärelä, cannarnı aqtarıp taşlıy”dip äytelä Tatarstan yazuçılar berlegennän Mäxmüt Äxmätcanovqa tapşırılğan qotlawında.
Mälikä Basıyr
