Accessibility links

İslam häm Könbatış turında BBC tikşerüe


Könbatış belän İslam ber bersenä qarşı bulğan sivilizasiälärme, ällä ayırım keşelärneñ ber bersen kürä almawımı? Menä şuşı sorawnı BBC şirkäte törle illärdä yäşäwçe möselman häm möselman bulmağan keşelärgä birde.

İke arada nizaqtan bigräk, ul kierenkelekne nizaq itep kürergä teläwçelär bar. Osama bin Laden Könbatışnı – möselmannarnı izü häm ezärlekläw öçen "tärele" kampaniä alıp baruda ğäyepli. Distä yıl elek "sivilizasiälär bäreleşe" digän töşençäne kertkän Harvard professorı Samuel Huntington, İslam häm könbatış arasındağı nizaq – elekke kommunist könçığış belän kapitalist könbatış arasında bulğan büleneştän çıqqan dip sanıy. Yuğarı däräcädäge säyäsätçelär, misal öçen Somalida tuğan Hollandiäneñ elekke parlament äğzası Ayaan Hirsi Ali – demokratiä, xatın-qızlar xoquqları häm zamançalıq belän İslam arasında ber urtaqlıq ta yuq dip belderde.

BBC uzdırğan bu çarada qatnaşqannarnıñ iñ zur öleşe – Könbatış belän İslam baştan uq ber berse belän qarşılıqta torır öçen yaratılğan dip sanamıy. Soraştıruda 27 ildän 28 meñ keşe qatnaşqan. Xalıq, könbatışta İslam, İslamda könbatış çağılışı bulırğa tieş tügel dip uylamıy, kiresençä, keşelär – problemalarnı – tüzemle bulmağan, artıq agressiv keşelär tudıra dip sanıy. Problema mädäni häm dini qarşılıqlarda tügel, problema säyäsi mänfäğätlärdä, şulay uq aqçada häm baylıqta.

Könbatışta yäşäwçe möselmannar – üzlärenä qarata islamofobiä buluğa zarlana.

Bilgele bulğança, fiker soraştırular, açıq mikrofon kebek çaralarğa näticä yasağanda saq bulırğa kiräk bit, küpçelek protsent cıyu da – döreslekne çağıldıra dip äytü bik qıyın.

Alay da, ğömümän alğanda, Nigeriä xalqı könbatış belän İslam arasında çınnan da mädäni häm dini qarşılıqlar bar dip ışana. İndoneziädä soraştıruda qatnaşqannarnıñ kübese – İslam belän könbatış arasında bäreleşne buldırmıy qalu mömkin tügel, dip sanıy. AQŞta xalıqnıñ 49%tı – nizaq säyäsi säbäplärdän çıqqan dip bäyäläsä, 38%tı – din häm mädäniät ayırmalığı köçle, di.

11 sintäber, Madrid häm Londondağı terror ğämälläre, Möhämmäd päyğämbärne sürätlägän räsemnär, Rim papasınıñ islam turında äytkän süzläre – älbättä bolarnıñ berse dä – ike aradağı kierenkelekne kimetmi, arttıra ğına. Böten illärdä soraştıruda qatnaşqan xalıqnıñ küpçelege – İslam belän könbatışnıñ yänäşä tınıçlıqta häm tüzemlelektä ğömer itüen teli. Ämma nizaq qızğan çaqta keşelär bu xaqta onıtıp cibärä.

Alsu Qormaş
XS
SM
MD
LG