Accessibility links

Кайнар хәбәр

Tatarstanda Gagauz wäkillegeneñ räsmi säfäre tögällände


“Ber aqıllı törek bolay dide: “İke däwlät ber xalıq”. Bezne näq menä urtaq tamır, ber qannan buluıbız berläşterä”.

Pänceşämbe, Tatarstannıñ säwdä häm tışqı iqtisadi xezmättäşlek ministrlığında, Gagauz belän Tatarstan arasında xezmättäşlek şartnamäsenä qul quyıluı tantanasında Gagauz başlığı Mixail Formuzal üzeneñ çığışın änä şulay başlap cibärde. Elemtä urnaştıru öçen nigä Tatarstan saylanğan, digän sorawğa cawap şuşınnan uq sizelä. Gagauz avtonom-territorial' berämlege Moldaviäneñ Kön'yak-könçığışında urnaşqan häm Ukraina belän çiktäş. Töp xalqı - gagauzlar, çığışları buyınça qatnaş törki-slavyan, küpçelege pravoslavie dinen totsalar da, Gagauz tele törki tellär törkemenä kerä. 1995 yılda ütkärelgän referendum näticäläre buyınça, Gagauziä avtonom-territorial' berämlege tözelgän. 2003 yılda Gagauz avtonom-territorial' berämlegeneñ xoquqi statusı Moldova Respublikası Konstitutsiäsendä qanun nigezendä dä terkälgän. Ni öçen Gagauz Tatarstan belän uñay mönäsäbät urnaştırırğa teli. Möğayın bu tarixi tamırlarnıñ urtaq buluı häm qan, can tartuı ğına tügelder. Älege sorawğa Gagauziä başlığı bolay cawap birde.Bezneñ zur östenlegebez bar, çönki Awropa berlege belän kürşe il bulıp torabız. Bezneñ il öçen Awropada 7200 isemdäge produktsiä buyınça östenleklär bar. Bez xezmättäşlekkä äzer häm Tatarstannan kilgän investitsiälärneñ 5 yılğa barlıq tör salımnardan irekle buluı öçen şartlar tudıraçaqbız. Bez Tatarstan belän yözem, ciläk-cimeş baqçaları üsterü, ekologik çista produktsiä, balalar azığı citeşterü buyınça urtaq proyektlarnı ğämälläşterü mä’sälälären qararğa äzer. Gagauziä Tatarstanğa yılına 15 meñ ton şärap belän tä'qmin itärgä äzer. Tatarstanda iñ qızıqtırğanı bezne ul, başqarılğan eşlärneñ zur küläme, başqarılu sıyfatı, professional'lek däräcäse. Tatarstan sänäğät ölkäse belän barı berniçä qın genä tanış bulsaq ta bez, üzebez öçen küp kenä uñay täcribä tupladıq.

Tatarstan, ayıruça Qazan soñğı waqıtta dön'yaküläm iğtibar üzägendä. Şuña kürä dä, Gagauzlarnıñ Tatarstanğa açıq yöz kürsätüläre niçekter tabiğiraq kürenä, añlaşıla. Ä Tatarstannı Gagauziä avtonom-territorial' berämlek qaysı yağı belän qızıqtırğan, älege elemtälär urnaştırudan respublikağa ni fayda. Älege sorawğa Tatarstannıñ säwdä häm tışqı iqtisadi xezmättäşlek ministrına Xafiz Salixov cawap birde.

Tatarstan öçen böten illär, böten regionnar belän eşläsäk tä, qomaçawlamas, çönki bezdä äle yaxşı probuksiä satırğa böten cirdä dä mömkinçelegebez citep betmi. Bezgä Gagauzda çığarıla torğan produktsiä bezneñ kiştälär öçen bezneñ xalıq öçen kiräk. Söyläşülär säwdä mäsäläsendä genä tügel, mädäniät, mäğärif ölkäsenä dä qağıldı. Alar törki xalıqlarğa kerälär. Ber berebezne yaxşı añlıybız. Bu bezneñ aradağı mönäsäbätlärne tağın da uñayraq yulğa salır dip äytäsem kilä.

Gagauz wäkilçelegeneñ Tatarstanğa eşlekle säfäre berniçä kön däwam itte. Säfär waqıtında qunaqlar Qazan däwlät universitetı, “Uy - İdeyä” investitsion – citeşterü texnoparkı belän tanıştılar. Çärşämbe Gagauziä delegatsiäse Tatarstan prezidentı Mintimer Şäymiev belän oçraştı. “Möstäkıyl' xalıq bularaq gagauzlar üz üzençäleklären, traditsiälären, tellären saqlıy. Bolar barısı da üseş alğan demokratiä, däwlätçelek torğızılu şartlarında mömkin buldı, - dip belderde Tatarstan Prezidentı. Monnan tış Mintimer Şäymiev Gagauziä delegatsiäseneñ bezneñ respubliqa belän üzara qızıqsınu bulğan barlıq ölkälärdä nıqlı xezmättäşlek urnaştıru teläge belän kilüen assızıqladı.

Gagauz başlığı, üz çiratında, oçraşuda süzneñ iqtisadi xezmättäşlek turında ğına barmawın, mäğärif häm mädäniät ölkäse mä’säläläre kütärelüen dä bilgeläp ütte.

Tatarstan belän tanışudan bulğan tä'sirlärgä kilsäk. Gagauziä başlığı Mixail Formuzal bu mä’sälägä qağılışlı menä ni dide.

Säfär barışında bezgä Tatarstan yağınnan duslana, konstruktiv, progmatik mönäsäbät kürsätelde. Şunı da äytergä kiräk Tatarstan zaman belän ayaq atlıy, xätta qayber ölkälärdä Awropa illären dä uzıp kitkän. Bezne bu fakt älbättä şaqqattırdı.

Şulay itep, Gagauz wäkilçelegeneñ Tatarstanğa eşlekle säfärennän kürengänçä, qunaqlarnı Tatarstannıñ ike baylığı nefte häm söte dä qızıqsındıra, ä Tatarstan yağın isä respublikağa annan şärap kiterü yulları da qızıqsındıra.

Ğädel Galämetdinov.

XS
SM
MD
LG