Soñğı arada, Tatarstan mäxkämäsendä “tatar” süzen yış yañğıratırğa turı kilde. Küp kenä cinayatçel' törkem quşamatlarınıñ millät iseme belän bäyle bulğanı turında da inde ber genä söylämädek. İğtibar itsäk cinayät dönyasında millätkä genä bäyle isemnär tügel, tulayım möselman dinenä qağılışlı atamalarnı da yış küzätergä bula. Äle küptän tügel Tatarstan yuğarı mäxkämäsendä “İslam cämäğäte” cinayätçel törkemenä qağılışlı eş şaw gör kilep uzdı. Şuşı könnärdä tatar cämäğätçelege tağın ber dini cinayatçel' törkemneñ totıluı turında belde. “Xizb-ut-Taxrir äl-İslami” xalıqara ekstremistik törkemeneñ Tatarstandağı törkemçäse äğzalarına xökem çığaru eşe belän Çallınıñ xoquq saqlaw orğannarı şoğıllände. Tikşerü eşlärennän kürengänçä törkem başlığı 32 yäşlek İldar Şäyxetdinov bu törkemgä 2003 yılda kergän. Şul uq yılnı Rusiäneñ yuğarı mäxkämäse tarafınnan älege oyışmanı terrorçılıqta ğayıpläp anıñ eşçänlegen tuqtatalar. Läkin İldar Şäyxetdinovnı bu qarar tuqtatmıy, kiresençä monnan soñ ul uzeneñ törkemenä tağın da kübräk möselmannarnı cıyıp, Çallı, Älmät, Mamadışta älege törkemneñ bülekçälären tözi.dip yaza “Коммерсант” gäcite. Älege törkem äğzaları mäçetlärdä islam dinen, älege törkem ideologiäsen propagandalanuçı ädäbit taratıp yörgän, sädaqa bularaq keşelärdän aqça cıyıp yörgännär. Läkin “Xizb-ut-Taxrir äl-İslami” törkemeneñ iñ zur ğayıbe şunda ki, anıñ äğzaları, Rossiä üzägendä, Tatarstan cirendä yäşäp, Rusiä däwlät strukturasın cimerep, İslam däwläten tözemäkçe bulalar. Läkin xökem itelgännär bu ğayıpläwläre kire qağa. Ämma Tatarstandağı islam dine wäkilläreneñ bu mä’sälägä üz qaraşı bar. “Xizb-ut-Taxrir äl-İslami” törkeme eşçänlegenä üz mönäsäbäten Rusiä İslam universitetı rektorı Räfıyk Möxämmätşin bolay dip belderde.
Alar nigezdä islamğa qağılışlı mäğlümatlar taratsalar da, alarnıñ däwlät orğannarı tarafınnan bäylänerlek eşçänlekläre dä bar, ul da bulsa xalifätçelekne torğızu. Bu islam däwläten torğızu digän süz. Dimşçk monıñ öçen yäşäp kilgän dönyawi däwlätne cimerergä kiräk. Äydägez islam däwläten torğızıyq dip listovkalarnı taratu, yäşlärne kire yulğa kertep cibärü, min alarnı xaqsız dip sanıym, çönki islam qanunnarın başqa törle dä taratırğa mömkin. Bügen Rusiä däwläte urtasında yäşäp bez nindi islam däwläten torğıza alıym. Bügenge köndä matbuğat bitlärendä yış qına şundıy fiker kürenä ki, yänäse möselman dinenä höcümnär säyäsi maqsattan başqarıla. Älege mäs'älä buyınça Räfıyk Möxämmätşinneñ fikeren tıñlap uzıyq.
Bügenge köndä Rusiädä islam dinenä, qayber törkemnärgä mönäsäbät şaqtıy kisken quyıla başladı. Lşçkin min monı Rusiä tarafınnan qullanıla torğan bilgele ber säyäsi alım dip qaramıym.“Xizb-ut-Taxrir äl-İslami” törkeme äğzalarınıñ yazmışı häm andıy törkemnär tağın barmı ikänlegen belü maqsatınnan, Çallı prokuraturasına şıltırattıq. Anda, telefon elemtäse aşa, mondı xäbär birä almawların säbäp itep, bezgä mäğlümat birergä riza bulmadılar. Ä bu eş buyınça qarar çığarğan Çallınıñ dönya mäxkämäseneñ xökemdarı Xalikova tutaş, bügennän awırıp kitkän.
Anıñ qarawı Kommersant gäciteneñ pänceşämbe sanında älege törkem turında bik täfsilläp söylänä.
Çallınıñ dönya mäxkämäse “Xizd-ut-Taxrir äl-İslami” törkeme äğzalarına qara mondıy qarar çığarğan. Törkemne oyıştıruçı bularaq Şäyxutdinovqa 2 yıl törmä, ä anıñ törkemdäşläre Räis Gıymadiev, Artur İskändärov 1 yılda 7 ay törmä cäzasına tartılğan. Törkemneñ qalğan äğzaları 1 yıl tiräsenä irektän mäxrüm itelgännär. Ğayıplänüçelär üz çiratında üzlären ğayıple dip sanamıy, alarnıñ advokatları isä, Çallı mäxkämäse qararı belän kileşmiçä, älege eşne yuğarıraq mäxkämälärdä däwam itterergä isäp totalar.Ğädel Galämetdinov.
