Basu tıçqanı, qışnı, ğädättä qar astında yäşerenep, tınıç qına uzdıra. Azığı da şunda saqlana, häm ul anda, tölke, büre kebek doşmannardan qaçu qaygısınnañ azat. Ä citärlek qar bulmağanda inde, tıçqannar üzlärenä yäşerenergä yaña urın tabarğa tieş bula.
Basu tıçqannarı berqayçan da, kötelgän qunaq tügel, alarnıñ kilüe sälämätlekkä citdi zıyan yasıy ala. Rusiäneñ Yevropa öleşendäge basu tıçqannarı, hantavirusnı yörtä. Bu virus bik citdi, qatı awrularga, qaysı ber oçraqta isä xättä ülemgä dä kiterä.
Bolar, üpkä awıruı. Bu oçraqta üpkägä su ciyıla häm yöräk tibeşe bozıla. Böyer eşlämi başli.
İrina Gavrilovskaya, Stoney Brooktagı NewYork Däwlät universitetında fizika ğalime. Ul, Rusiädä eşlägändä hanta virus belgeçe bula.
Anın añlatuwınça, Basu tıçqannarnıñ şähär çitendä yäşägän öylärgä kerä başlawı arqasında, Lipetsk wä Voronej ölkäläre xäzerge waqıtta tıçqan kizüennäñ cafalana. Basu tıçqannarı böten cirgä taralğan, xättä gomumi su saqlagıçına da kergännär.
Awıllarda, öylärgä turıdan su taratu sistemı bulmawı säbäble awıl xalqı sunı miçkälärdä saqliy. Şul su eçenä kerep buılıp ülgän tıçqannar tabıla.
Gavrilovskaya äytkänçä, qaysı ber isäblärgä qaraganda, Rusiä buylap 300 meñ hanta virus eläktergän awıru terkälgän.
Hanta virusı Antartika häm tönyaq qotıbınnañ qala böten dönyada oçriy torgan kizü. Ğadättä bu çir keşelär belän tıçqannarnı yaqınlaştırgan möxit üzgäreşläre bulmagan oçraqta, keşelärgä yoğa torgan çir tügel.
Rusiäneñ bik küp cirendä, keşelär awırmasa da bu virüs haman tarala. Şunın öçendä, keşelär tääsirendä yäki cılınu säbäble tabiğattäge üzgäreşlär, xäzergäçä terkälmägän ällä nindi waqiyğalar kiterä ala.
Gavrilovskaya belderünä qarağanda, bik cılı uzgan cäydäñ soñ 1993 yılda, Amerikada ber keşedä hantavirus tabılğan ide.
Bu virüsnı beterü öçen alga taba nindi çaralar kürergä kiräk? Gavrilovskaya, barısı da hawa belän bäyle dip belderä. Häm ul, ägär dä kiläse qış salqın bulğasa tıçqan kizüe oçraqları äzäyer dip isäpli.
Gavrilovskaya bu oçraqta öydä mäçe asraw naçar bulmas ide, digän kiñäş birä. Ber waqıt şul uq tıçqan kizüennäñ cäfalangan Latin Amerika xalıqları, basularında yörgän qirğiy mäçedäñ qotıla başlagannañ soñ, tıçqannar taralğan.
Şulay da Gavrilovskaya kisätep qala, Ekosistemaga üzgäreşlär kertkändä iğtibarlı bulırga keräk, yugiysä kötelmägän xällär bulırğa mömken.
M.K
Basu tıçqannarı berqayçan da, kötelgän qunaq tügel, alarnıñ kilüe sälämätlekkä citdi zıyan yasıy ala. Rusiäneñ Yevropa öleşendäge basu tıçqannarı, hantavirusnı yörtä. Bu virus bik citdi, qatı awrularga, qaysı ber oçraqta isä xättä ülemgä dä kiterä.
Bolar, üpkä awıruı. Bu oçraqta üpkägä su ciyıla häm yöräk tibeşe bozıla. Böyer eşlämi başli.
İrina Gavrilovskaya, Stoney Brooktagı NewYork Däwlät universitetında fizika ğalime. Ul, Rusiädä eşlägändä hanta virus belgeçe bula.
Anın añlatuwınça, Basu tıçqannarnıñ şähär çitendä yäşägän öylärgä kerä başlawı arqasında, Lipetsk wä Voronej ölkäläre xäzerge waqıtta tıçqan kizüennäñ cafalana. Basu tıçqannarı böten cirgä taralğan, xättä gomumi su saqlagıçına da kergännär.
Awıllarda, öylärgä turıdan su taratu sistemı bulmawı säbäble awıl xalqı sunı miçkälärdä saqliy. Şul su eçenä kerep buılıp ülgän tıçqannar tabıla.
Gavrilovskaya äytkänçä, qaysı ber isäblärgä qaraganda, Rusiä buylap 300 meñ hanta virus eläktergän awıru terkälgän.
Hanta virusı Antartika häm tönyaq qotıbınnañ qala böten dönyada oçriy torgan kizü. Ğadättä bu çir keşelär belän tıçqannarnı yaqınlaştırgan möxit üzgäreşläre bulmagan oçraqta, keşelärgä yoğa torgan çir tügel.
Rusiäneñ bik küp cirendä, keşelär awırmasa da bu virüs haman tarala. Şunın öçendä, keşelär tääsirendä yäki cılınu säbäble tabiğattäge üzgäreşlär, xäzergäçä terkälmägän ällä nindi waqiyğalar kiterä ala.
Gavrilovskaya belderünä qarağanda, bik cılı uzgan cäydäñ soñ 1993 yılda, Amerikada ber keşedä hantavirus tabılğan ide.
Bu virüsnı beterü öçen alga taba nindi çaralar kürergä kiräk? Gavrilovskaya, barısı da hawa belän bäyle dip belderä. Häm ul, ägär dä kiläse qış salqın bulğasa tıçqan kizüe oçraqları äzäyer dip isäpli.
Gavrilovskaya bu oçraqta öydä mäçe asraw naçar bulmas ide, digän kiñäş birä. Ber waqıt şul uq tıçqan kizüennäñ cäfalangan Latin Amerika xalıqları, basularında yörgän qirğiy mäçedäñ qotıla başlagannañ soñ, tıçqannar taralğan.
Şulay da Gavrilovskaya kisätep qala, Ekosistemaga üzgäreşlär kertkändä iğtibarlı bulırga keräk, yugiysä kötelmägän xällär bulırğa mömken.
M.K
