Anı “Aqbars” isemle Tatar yäşläre üzäge oyıştırdı. Citäkçese İldar Usmanov äytüençä, bu çara “Bez tatarça söyläşäbez” digän programma buyınça berençe adım.
Qazanda 26-aprel'dä Tuqay könnärenä çaqırdılar. Anda da başqa töbäklär wäkilläre arasında üzebezne kürsätergä isäp. Berençe-ikençe urınnarğa omtılmasaq ta, soñğılar rätendä bulmabız, dip ömetlänäbez – dide ul.
Çara ölkä üzägeneñ tön'yak öleşendä urnaşqan 28-mäktäptä buldı. Anda, xucalardan tış, Zöyaaryağı rayonınıñ – 55-nçe häm İdelaryäğınnan Tatar etnomädäni komponentlı 91-mäktäp balaları qatnaştılar. Bäyge qatnaşuçılarnıñ üzläre belän tanıştıruınnan başlandı. “Perezentatsiä”, didelär.
Çığışlarnıñ mäğnäse – köndäşlärgä dä uñış teläw. Ciñep çığudan möhimräge - izge ana teleneñ abruyın kütärü, anı saqlap qalu.
55-mäktäp balaları üzlären “Bolğar qızları” dip täqdim ittelär, 91-nçenekelär - “İdel”, xucalar “Xıyal” dip atağannar üz törkemnären.
Programma küpqırlı biremnärdän tözelgän: ayırım temalarğa mäqällär, tatarnıqıların urısçağa tärcemä itü häm kiresençä – urısçadan, mäqälneñ berençe öleşenä qalğanın östäw, çiklängän waqıt eçendä törle şartlarda (tramvay, kitapxanä, ğailädä) dialoglar tözü, ”Äpipä”ne biep kürsätü, birelgän temağa şiğerçek yazu…
Oyıştıruçılar öy eşe sıyfatında xikäyäçek tözergä dä quşqannar ikän. Anda qullanıştan töşep qala yazğan 10ар iskeräk süz, xatın-qız isemnäre, şulay uq cirle dialekt süzläre dä bulırğa tieş ikän. Törkemnär şulay uq üz köndäşlärenä tatar ädäbiätı buyınça sorawlar da äzerläp kilgännär. Bu ike biremdä dä uqıtuçılar qulı sizelerlek buldı, yuğisä. Äzer sorawlarğa cawaplar isä – alar yärdämennän başqa.
Ber ğibrätle mizgel: 3 törkemgä dä 2 minut eçendä Şekspirnıñ “Bıt' ili ne bıt' – vot v çem vopros” digänen tatarçağa tärcemä itärgä quşıldı. Uquçılar menä nindi tärcemälär täqdim ittelär: “Yäşärgäme, yäşämäskäme – menä soraw”, “Bulırğamı, ällä bulmasqamı – menä närsädä soraw, “Bulırbız yäki bulmabız – soraw şunda”. Monısın urısça uylap tatarça söyläşergä tırışu çağılışı dip tä sanarğa buladır. Çönki tatar balaları çit illär ädäbiäten ana telendä öyrängän “borınğı” zamanalarda bu täğbir “Yäşäwme ällä ülemme – menä qayda mäs'älä”, dip birelä ide. Äxmät Fäyzi tärcemäsendä.
Alda Tuqay könnäre torğanğadır inde, anıñ şiğerlären uqu buyınça da bäyge uzdı. 55 häm 91-mäktplär balaları cılı tä'sir qaldırdılar.
Ä menä 28-mäktäpnekelärneñ totlığa-totlığa urıs aksentı belän tatarça şiğır uquları – qızğanu xisläre dä uyatırlıq buldı.
Äye, şatlanırlıq tügel. Çönki biredä ana tele fakul'tativ formasında ğına öyränelä. Direktor Äsgat' Fäizev isä älege sülpänlekne ata-analar telämäwe belän añlata. Çüpräle, Bua yaqlarınnan kilep urnaşqan tatarnıñ dürtençe buını äti-änilär inde, üzläre dä urıslaşqannar, di direktor…
Yaña şähärdäge 91-nçe häm Zöyaaryağınıñ 55-nçe mäktäpläre ber çamalı kürende. Az ğına ayırma belän 55-nçese aldanraq bulğanğa, aña berençe urın birelde. Säbäbe isä – balalarnıñ öydä ana telendä aralaşuı. Wırıpay bistäseneñ uramnarında da älegä tatar tele xökem sörä. 91-mäktäp balaları isä awıldan gigant zavod “Aviastar” tarafınnan suırıp alınğan tatarnıñ ikençe yäki öçençe buını ğına – anda da ğailädä üz telendä aralaşuçı ğailälär baytaq. Älegä…
Ayrat İbrahim, Sember
