Törkiyä Premierı Tayyip Erdoğan, Noyabrda bulası saylawlarnı waqıtınnañ alda 24nçe Yüngä küçerü qararın parlementqa taqdim itäçäklären belderde.
Bu qarar, kiläse Prezidentneñ kem bulası turındağı nizaqnı çişüdä iñ xäyerle adım itep kürelgän, parlemantnı taratıp yaña saylawlar buldırunı sorağan oppozitsiäneñ täqdime belän dä turı kiläçäk.
Prezident saylawlarındağı kiyerenkelekkä säbäb, AK partineñ prezidentlikkä namzät itep Abdullah Gülne belgeläwennäñ soñ, oppozitsiäneñ Gülne däwlätneñ dönyäwi sitämenä ziyan kiteräçägen belderep bu qararnı kire qağuı belän bäyle ide.
Törkiä Premierı waqıtınnañ alda saylaw qararı belän bergä prezidentnı Parlement tarafınnañ tügel, ä xalıq tarafınnañ saylanu mömkinçelege tudıru öçen konstitutsion üzgäreşlärne täqdim itäçägen belderde.
Kiçä iğlan itelgän Konstitutsion mäxkämä qararına basım yasap, Edoğan,
“Parlamenttağı demokratik sistem körçekkä terälde, bu körçektäñ çığu häm azçılıqnıñ küpçelek östendäge xaqimiäten alıp taşlar öçen berdän ber çara xalıqqa möracağat itü. Möstäkillek ber şartsız millätneke ikän, alaysa bez süzne millätkä biräbez. Millät prezidentın üze saylasın, niçek? İke turlı saylaw sistemı belän.”
Gülneñ parlement tarafınnañ saylanu mömkinçelege bik äz bulsa da, Prezident saylawlarında AK Partinen yañadañ üz namzäteneñ ciñäçägendä şik yuq.
AK partia qulındağı parlamentnıñ prezidentnı sayliy almawın täqrärlägän Oppozitsiä, waqıtından alda saylawlarğa baru qararın xupliy.
Oppozitsiädäge töp partiä, Cumxiriätçe Xalıq Partiäseneñ citäkçese Deniz Baykal sişämbe könne matbuğat çaralarına bolay beldergän ide.
“Waqıtınnañ alda saylawlar qotılğısız xäl, bu konstitutsiä taläbe. Prezidentnı sayliy almağan parliment saylawlarğa kitärgä mäcbür. Xäzerge waqıtta Törkiä parlemet xäl itä alaçaq berdän ber eş barı tik waqıtnı belgeläw mäsäläse. Bu turıda baçqa fikerlär bula almi.”
Törkiäneñ konstitutsion mäxkämäse kiçä, ber atna elek bulğan berençe tur saylawlarnı citärlek millät wäkellärenneñ qatnaşmawın raslap köçennäñ çığardı.
Xökümät, Pänceşämbe könne Gül öçen tawış berünen däwam itäçägen, ägär bu yulı da näticäse bulmasa, xalıq saylawlarına baru ixtimalineñ tağı ber qat artaçağın belderde.
Prezident saylawlarındağı nizaqnı qızdırğan tağın ber mäsälä isä, Erdoğan xaqimiäte belän dönyawi däwlät sistemineñ saqçısı kürgän armia arasındağı kiyerenkelek.
Üzen dönyäwi däwlät sisteminıñ sasağında dip sanağan armiä, Comğa könne yasağan belderüendä, monnañ alda armianıñ säyäse mäsälälärgä qatnaşuın onıtmasqa çaqırıp, üzläreneñ bu mäsälägä qatışa alaçağın kisätkän ide.
Armiä soñgı 50 yılda 4 xaqimiätne köçennäñ çığargan ide. İñ songısı 1997 yılda Gül ägzä bulğan xökümät ide.
Yewropa Berlege ütkän atna, Armiäneñ xäzerge kiyerenkelekkä qatnaşuınıñ ziyan kiteräçäge turında kisätkän ide.
Gül belän Erdoğan Törkiäne Yewropa berlegenä kertergä keräkle şartlar buldıru öçen bik möhim reformalar başqardı.
M.K.
Bu qarar, kiläse Prezidentneñ kem bulası turındağı nizaqnı çişüdä iñ xäyerle adım itep kürelgän, parlemantnı taratıp yaña saylawlar buldırunı sorağan oppozitsiäneñ täqdime belän dä turı kiläçäk.
Prezident saylawlarındağı kiyerenkelekkä säbäb, AK partineñ prezidentlikkä namzät itep Abdullah Gülne belgeläwennäñ soñ, oppozitsiäneñ Gülne däwlätneñ dönyäwi sitämenä ziyan kiteräçägen belderep bu qararnı kire qağuı belän bäyle ide.
Törkiä Premierı waqıtınnañ alda saylaw qararı belän bergä prezidentnı Parlement tarafınnañ tügel, ä xalıq tarafınnañ saylanu mömkinçelege tudıru öçen konstitutsion üzgäreşlärne täqdim itäçägen belderde.
Kiçä iğlan itelgän Konstitutsion mäxkämä qararına basım yasap, Edoğan,
“Parlamenttağı demokratik sistem körçekkä terälde, bu körçektäñ çığu häm azçılıqnıñ küpçelek östendäge xaqimiäten alıp taşlar öçen berdän ber çara xalıqqa möracağat itü. Möstäkillek ber şartsız millätneke ikän, alaysa bez süzne millätkä biräbez. Millät prezidentın üze saylasın, niçek? İke turlı saylaw sistemı belän.”
Gülneñ parlement tarafınnañ saylanu mömkinçelege bik äz bulsa da, Prezident saylawlarında AK Partinen yañadañ üz namzäteneñ ciñäçägendä şik yuq.
AK partia qulındağı parlamentnıñ prezidentnı sayliy almawın täqrärlägän Oppozitsiä, waqıtından alda saylawlarğa baru qararın xupliy.
Oppozitsiädäge töp partiä, Cumxiriätçe Xalıq Partiäseneñ citäkçese Deniz Baykal sişämbe könne matbuğat çaralarına bolay beldergän ide.
“Waqıtınnañ alda saylawlar qotılğısız xäl, bu konstitutsiä taläbe. Prezidentnı sayliy almağan parliment saylawlarğa kitärgä mäcbür. Xäzerge waqıtta Törkiä parlemet xäl itä alaçaq berdän ber eş barı tik waqıtnı belgeläw mäsäläse. Bu turıda baçqa fikerlär bula almi.”
Törkiäneñ konstitutsion mäxkämäse kiçä, ber atna elek bulğan berençe tur saylawlarnı citärlek millät wäkellärenneñ qatnaşmawın raslap köçennäñ çığardı.
Xökümät, Pänceşämbe könne Gül öçen tawış berünen däwam itäçägen, ägär bu yulı da näticäse bulmasa, xalıq saylawlarına baru ixtimalineñ tağı ber qat artaçağın belderde.
Prezident saylawlarındağı nizaqnı qızdırğan tağın ber mäsälä isä, Erdoğan xaqimiäte belän dönyawi däwlät sistemineñ saqçısı kürgän armia arasındağı kiyerenkelek.
Üzen dönyäwi däwlät sisteminıñ sasağında dip sanağan armiä, Comğa könne yasağan belderüendä, monnañ alda armianıñ säyäse mäsälälärgä qatnaşuın onıtmasqa çaqırıp, üzläreneñ bu mäsälägä qatışa alaçağın kisätkän ide.
Armiä soñgı 50 yılda 4 xaqimiätne köçennäñ çığargan ide. İñ songısı 1997 yılda Gül ägzä bulğan xökümät ide.
Yewropa Berlege ütkän atna, Armiäneñ xäzerge kiyerenkelekkä qatnaşuınıñ ziyan kiteräçäge turında kisätkän ide.
Gül belän Erdoğan Törkiäne Yewropa berlegenä kertergä keräkle şartlar buldıru öçen bik möhim reformalar başqardı.
M.K.